Malaysia đình chỉ các dự án với Trung Quốc vì lo vỡ nợ

Lo ngại chủ nghĩa thực dân kiểu mới

Trong cuộc họp báo ngày 21/8/2018, tại Bắc Kinh, nhân kết thúc chuyến viếng thăm 5 ngày tại Trung Quốc, Thủ tướng Mahathir Mohamad cho biết đã thông báo với các lãnh đạo Bắc Kinh là Malaysia phải đình chỉ các dự án với Trung Quốc do lo ngại bị vỡ nợ.

Thủ tướng Mahathir tuyên bố hai dự án hợp tác với Trung Quốc là dự án đường sắt phía đông bán đảo Malaysia (East Coast Rail Link) và dự án hai đường ống dẫn khí, đã bị đình chỉ, vì khả năng tài chính của Malaysia không đủ để thực hiện.

Theo tính toán của các chuyên gia, chỉ riêng việc phá vỡ hợp đồng dự án Đường sắt bờ biển phía Đông, phía Malaysia sẽ phải bồi thường cho các công ty Trung Quốc khoảng 5,5 tỷ USD.

Được khởi công từ tháng 8/2017, dự án Đường sắt bờ biển phía Đông (ECRL) được xem là một trong những dự án chính trong Sáng kiến “Vành đai và Con đường” của Trung Quốc, nhằm thiết lập Con đường tơ lụa hiện đại, kết nối hành lang trên bộ tại Đông Nam Á, Pakistan và Trung Á.

FDI của Trung Quốc đổ vào Malaysia.

Khi hoàn thành, tuyến đường sắt dài 688km sẽ kết nối khu vực bờ biển phía Đông kém phát triển của Malaysia với thủ đô Kualar Lampur và Thái Lan. Tuy nhiên việc dự án này đội vốn lên đến 20 tỷ USD đã khiến chính phủ Malaysia buộc phải cân nhắc tạm dừng và hủy bỏ dự án này.

Trung Quốc còn đang xây 4 đảo nhân tạo để làm nhà ở cho gần 700.000 người, với khách hàng mục tiêu là công dân Trung Quốc. Các dự án này là một phần trong nỗ lực của Bắc Kinh nhằm giành được ảnh hưởng toàn cầu. Mặc dù phần lớn dân số Malaysia là người Mã Lai Hồi giáo, nhóm dân tộc lớn thứ hai của nước này là người Hoa. Nhiều người Trung Quốc di cư đến Malaysia trong thời kỳ nước này còn là thuộc địa của Anh. Viễn cảnh một làn sóng di cư mới từ Trung Quốc là vấn đề nhạy cảm về mặt chính trị ở Malaysia.

Từ khi trở lại nắm quyền, ông Mahathir Mohamad vẫn liên tục chỉ trích những đầu tư của Trung Quốc ở Malaysia, vì theo ông, những đầu tư này sẽ gây phương hại cho chủ quyền quốc gia. Thủ tướng Malaysia đặc biệt chống những thỏa thuận mà các công ty Nhà nước Trung Quốc đã ký với chính phủ của thủ tướng tiền nhiệm, nay đang bị cáo buộc tham nhũng.

"Chúng tôi không muốn chủ nghĩa thực dân kiểu mới xuất hiện vì các nước nghèo không thể cạnh tranh với các nước giàu", Mahathir phát biểu sau khi họp với Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường.

Trước sự mở rộng ảnh hưởng của Bắc Kinh

Tuy nhiên, Thủ tướng Mahathir cũng khẳng định việc Malaysia đình chỉ các dự án đầu tư từ Trung Quốc không có nghĩa là Kuala Lumpur muốn hủy mối quan hệ gắn bó với Bắc Kinh, vốn đã được phát triển từ nhiều năm trước.

Mục đích của quyết định này là nhằm xem xét lại các dự án, đàm phán lại với Trung Quốc để giảm bớt chi phí vay nợ, cũng như đảm bảo sự tham gia nhiều hơn của các công ty và lao động Malaysia.

Khi hội đàm với Chủ tịch Tập Cận Bình, thậm chí ông còn kêu gọi Trung Quốc gia tăng đầu tư vào Malaysia. Tờ Hoàn Cầu Thời Báo cho rằng Malaysia không có sự chọn lựa nào khác, vì nền kinh tế nước này đang tăng trưởng chậm lại. Như vậy là Bắc Kinh lại có dịp mở rộng ảnh hưởng hơn nữa tại Đông Nam Á.

Trong những năm gần đây, quan hệ thương mại Malaysia và Trung Quốc phát triển nhanh chóng. Đầu tư của Trung Quốc vào Malaysia đạt khoảng 2,36 tỷ USD, tăng gần 350% so với năm 2013.

Trung Quốc hiện là thị trường xuất khẩu lớn thứ ba của Malaysia sau Ấn Độ và Liên minh châu Âu (EU). Nền kinh tế lớn nhất châu Á cũng là đối tác thương mại lớn nhất của Malaysia trong 9 năm liên tiếp, nhà đầu tư lớn nhất vào công nghiệp sản xuất Malaysia trong 2 năm liền.

Du khách Trung Quốc chiếm số lượng lớn nhất trong số các du khách nước ngoài tới Malaysia trong suốt 6 năm qua. Năm ngoái, kim ngạch thương mại song phương Malaysia-Trung Quốc đạt 290,65 tỷ RM (tương đương 70 tỷ USD). Trung Quốc hiện còn là nhà thầu lớn nhất trong lĩnh vực xây dựng cơ sở hạ tầng ở Malaysia.