Nhật: Dân số già triệt tiêu tăng trưởng

 Nỗi lo dân số già làm suy yếu tăng trưởng cuối cùng đã thành hiện thực khi quý I/2018, kinh tế Nhật đã tăng trưởng âm 0,2% so với quý trước, chấm dứt 8 quý liên tiếp tăng trưởng. “Một dân số đang già đi nhanh chóng và lực lượng lao động teo tóp đang kìm hãm tăng trưởng”, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đã khuyến cáo trong báo cáo mới nhất về nền kinh tế lớn thứ ba thế giới. 

Giống như Nhật, Ý, một thành viên trong khối các nền kinh tế G7, cũng đang tăng trưởng một cách đình trệ nhưng sự đình trệ này có liên quan đến tỉ lệ thất nghiệp cao kỷ lục và thị trường lao động yếu ớt. Nhưng Nhật thì lại có tỉ lệ thất nghiệp thấp nhất trong nhóm G7. Tỉ lệ người dân trong độ tuổi lao động ở Nhật đang có việc làm đã ở mức cao nhất kể từ thập niên 1960, với tỉ lệ số công việc có sẵn trên mỗi ứng viên xin việc đã gần mức cao mọi thời đại của năm 1963 là 1,6. Thị trường lao động vẫn tốt nhưng tăng trưởng GDP Nhật được dự báo sẽ tiếp tục ảm đạm do tình trạng dân số già.

1. “Nhật không thể bắt kịp tăng trưởng như các nền kinh tế phát triển khác. Đó là vì thực trạng dân số của Nhật đã làm suy yếu tăng trưởng GDP”, Rob Carnell, đứng đầu bộ phận nghiên cứu và là chuyên gia kinh tế trưởng khu vực châu Á - Thái Bình Dương tại ING, nhận định. IMF cũng tính toán: “Tình trạng già hóa dân số có thể giảm tăng trưởng GDP bình quân hằng năm của Nhật tới 1 điểm phần trăm trong 30 năm tới”. 

2.Kể từ khi dân số Nhật suy giảm vào năm 2010, dân số của nước này đã giảm khoảng 1,3 triệu người. Đến năm 2065, Liên hiệp Quốc dự kiến dân số Nhật sẽ giảm thêm 28 triệu người, tương đương giảm 22%. Cùng thời kỳ, dân số ở các nền kinh tế phát triển sẽ tăng 3%. Dân số Nhật không chỉ giảm mà còn đang già đi nhanh chóng. Kể từ năm 2000, số dân ở độ tuổi lao động của Nhật đã giảm 13%. Đến năm 2040, cứ 3 người dân ở Nhật thì có hơn 1 người sẽ trên 65 tuổi, tỉ lệ cao nhất trên thế giới. 

3.Một đất nước có số dân suy giảm có nghĩa là thị trường nội địa sẽ có ít người mua hàng hóa/dịch vụ hơn. Chẳng hạn, trên thị trường xây dựng, nhu cầu xây dựng nhà ở đã giảm mạnh kể từ năm 1988 do ít có người mua hơn. Điều đó là dễ hiểu khi tỉ lệ sinh thấp, dân số liên tục giảm mạnh. Năm 2016, có ít hơn 2.300 nhà trẻ so với cách đó 7 năm khi số học sinh giảm 18%. Gần 2.000 trường tiểu học đã bị đóng cửa so với cùng kỳ trong khi số học sinh tiểu học giảm 8%. 

4.Số doanh nghiệp Nhật đã giảm tới 31% trong giai đoạn 2006-2013. Dân số Nhật giảm mạnh nghĩa là với tăng trưởng năng suất bằng 0, “sản lượng GDP sẽ giảm đều đặn từ năm này qua năm khác”, Rob Carnell, chuyên gia kinh tế trưởng khu vực châu Á - Thái Bình Dương tại ING, nhận định. Trước mắt, dự báo tăng trưởng GDP cho cả năm 2018 cũng không mấy lạc quan.