Hồi sinh sở giao dịch hàng hóa

 Tám năm èo uột

Sàn được cấp phép vào năm 2010, tính đến nay đã 8 năm nhưng sở giao dịch này vẫn sống dở chết dở và im ắng suốt một thời gian dài. Đến nay, sở giao dịch mới bắt đầu được khôi phục trở lại. Nguyên nhân khiến Sở Giao dịch Hàng hóa Việt Nam sống dở chết dở là bởi dù Nghị định 158 quy đinh chi tiết Luật Thương mại về hoạt động mua bán hàng hóa qua sở giao dịch hàng hóa được ra đời từ tháng 12.2006. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều quy định mang tính ràng buộc, gây khó khăn cho hoạt động của doanh nghiệp.

Theo ông Nguyễn Lộc An, Phó vụ trưởng Vụ thị trường trong nước (Bộ Công Thương), lý do là chúng ta không có vốn, không có cơ sở vật chất, không lưu thông được với nước ngoài nên không thể phát triển được sở giao dịch hàng hóa.

Chỉ đến khi Nghị định 51 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 158, có hiệu lực từ ngày 1.6.2018 với nhiều bước đột phá mới thì Sở Giao dịch Hàng hóa Việt Nam mới được hồi sinh. Theo đó, sau 45 ngày Nghị định 51 có hiệu lực, dự kiến Sở Giao dịch Hàng hóa Việt Nam sẽ bắt đầu hoạt động với vai trò kết nối liên thông với các Sở Giao dịch Hàng hóa trên thế giới.

Danh mục hàng hóa dự kiến được niêm yết trên sàn của Sở Giao dịch Hàng hóa Việt Nam sẽ gồm 40 mặt hàng chủ lực, trong đó có những mặt hàng Việt Nam có lợi thế về xuất khẩu và những mặt hàng mà doanh nghiệp Việt Nam có nhu cầu nhập khẩu lớn để phục vụ sản xuất, kinh doanh như gạo, đường, cà phê, cao su, hạt tiêu, nhôm, đồng, sắt, thép...

Đại diện của Bộ Công Thương, cho rằng hoạt động mua bán hàng hóa thông qua sở giao dịch hàng hóa sẽ giúp người nông dân có được công cụ bảo hiểm giá nhằm giảm thiểu được các rủi ro của hoạt động sản xuất kinh doanh như sự rớt giá của cà phê, cao su...

Các doanh nghiệp thương mại xuất nhập khẩu cũng có thể biết được giá cả chuẩn giao dịch các mặt hàng này theo từng chủng loại, từng tháng hợp đồng để chủ động sản xuất kinh doanh, cân đối cung cầu.

"Đối với các nhà đầu tư cá nhân, sự ra đời của các đơn vị hoạt động mua bán hàng hóa qua sở giao dịch hàng hóa sẽ đem đến một cơ hội đầu tư mới trong khi các kênh đầu tư truyền thống gặp nhiều khó khăn", đại diện này cho biết thêm.

Theo ý kiến chung của các chuyên gia trong buổi hội thảo gần đây, hoạt động mua bán hàng hóa thông qua sở giao dịch hàng hóa vẫn phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức như, thói quen, tập quán kinh doanh của người Việt Nam, đa phần sản xuất nhỏ, sản xuất hàng hóa không theo tiêu chuẩn và thích mua bán trực tiếp thông qua thương lái chứ không thích lên sàn.

Bên cạnh đó, do mô hình còn khá mới mẻ nên sở giao dịch hàng hóa tại Việt Nam chưa thu hút được nhiều nhà đầu tư và doanh nghiệp, các sản phẩm hợp đồng giao dịch còn chưa phong phú, đa dạng. Cùng với đó, số lượng các nhà đầu tư, cán bộ có trình độ, hiểu biết sâu về lĩnh vực này còn rất hạn chế...

Chuyên nghiệp trong kinh doanh online

Ông Nguyễn Ngọc Quỳnh, Tổng giám đốc Sở Giao dịch Hàng hóa Việt Nam, cho biết đơn vị này sẽ giúp kết nối các sàn giao dịch trong nước với nhau và hướng tới kết nối với các sàn giao dịch nước ngoài. Việc này sẽ tạo rất nhiều thuận lợi về thông tin lượng hàng xuất đi, giá cả và việc đánh giá thị trường cũng sẽ thuận lợi hơn.

Các cá nhân, doanh nghiệp có thể đưa sản phẩm lên sàn thông qua Sở giao dịch hàng hóa để trực tiếp mua, bán với doanh nghiệp trong nước và nước ngoài... Nhiều người đang hy vọng, sự ra đời của Nghị định 51 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 158 được cho là sẽ "cởi trói" cho doanh nghiệp, cứu Sở Giao dịch Hàng hóa Việt Nam khỏi tình cảnh "sống dở chết dở".

Theo ông Nguyễn Viết Vinh, Tổng thư ký Hiệp hội Cà phê Ca cao Việt Nam, trước đây, với Nghị định số 158, các giao dịch trên sàn hàng hóa chưa đến được với người nông dân, mà chỉ có doanh nghiệp tham gia; thậm chí doanh nghiệp cũng chưa nắm bắt rõ về Sở giao dịch hàng hóa. Còn với Nghị định 51 mới, chúng ta kết nối các sàn giao dịch trong nước với nhau (nếu có) và hướng tới kết nối với các sàn giao dịch nước ngoài. “Việc này sẽ tạo rất nhiều thuận lợi, về thông tin, về lượng hàng xuất đi, giá cả… nên sẽ thuận lợi hơn trong việc đánh giá thị trường”, ông Vinh chia sẻ. 

Cũng theo ông An, mô hình Sở Giao dịch Hàng hóa tại Việt Nam đã triển khai được nhiều năm qua. Tuy nhiên, tính đến nay, cả nước mới thành lập được rất ít các sở giao dịch hàng hóa. Hàng hóa giao dịch tại các sở chủ yếu vẫn là các loại nông sản, chủ yếu là cà phê; còn các sản phẩm công nghiệp là hãn hữu. Hoạt động giao dịch mua bán hàng hóa qua các Sở giao dịch hàng hóa trong nước còn ảm đạm, chưa thu hút được nhiều nhà đầu tư tham gia, dẫn đến thanh khoản thấp. Các sản phẩm cũng chưa phong phú, đa dạng.

Về hành lang pháp lý, trước đây chúng ta cũng chưa có được quy định về mua bán hàng hóa qua Sở giao dịch hàng hóa tại nước ngoài; chưa có quy định về nhà đầu tư nước ngoài tham gia góp vốn thành lập Sở giao dịch hàng hóa tại Việt Nam; mua cổ phần, phần vốn góp… hay chưa có quy định cụ thể về danh mục hàng hóa được phép giao dịch qua sở giao dịch hàng hóa, gây tốn kém thời gian cho doanh nghiệp mỗi lần cấp phép bổ sung. 

Sở Giao dịch Hàng hóa Việt Nam được xem là tổ chức duy nhất hoạt động trong lĩnh vực giao dịch hàng hóa được Bộ Công Thương cấp phép, cung ứng các giao dịch hàng hóa kỳ hạn và vật chất. Và tháng 7 tới đây, sở giao dịch này sẽ chính thức đi vào hoạt động.