Làm sao để "chọn giá đúng" cho tiền ảo?

Bài viết phản ánh quan điểm của Aaron Brown, cựu lãnh đạo của AQR Capital Management và hiện là cộng tác viên của Bloomberg View.

Sự bùng nổ trong năm 2017 của tiền ảo đã một lần nữa đã thu hút sự chú ý vào việc định giá chúng. Hầu hết các phân tích về loại tài sản mới này đều quá lạc quan hoặc quá bi quan. Những người lạc quan thì cố gắng đưa ra một giá trị cụ thể cho một mạng lưới các ý tưởng mới chỉ bắt đầu phát triển, còn những người bi quan thì khẳng định rằng không thể định giá được tiền ảo.

Cho rằng một thứ gí đó quá không chắc chắn để có thể định giá là một điều không khôn ngoan. Giá cả càng biến động thì việc định hình một giá trị sẽ càng tạo ra nhiều lợi nhuận, ngược lại việc không định hình một giá trị sẽ càng tạo ra rủi ro.

Nếu giá của một thứ gì đó không bao giờ thay đổi, giá trị của nó sẽ không đổi. Nhưng nếu giá của một thứ gì đó dao động cực mạnh, việc không có một giá trị sẽ càng tạo ra biến động mạnh. Việc định giá đóng vai trò quyết định cách bạn phân bổ danh mục đầu tư. Việc tính được giá trị - thậm chí là một giá trị sai đi nữa- sẽ giúp bạn thoát khỏi bong bóng và hoảng loạn, cũng như khỏi sự sợ hãi và lòng tham. Hơn nữa, nó giúp bạn đưa ra quyết định mua khi giá thấp và bán khi giá cao.

Tổng giá trị vốn hóa thị trường của tiền ảo hiện chỉ bằng khoảng 0,1% tài sản trên toàn cầu. Nhưng điều quan trọng đối với một nhà đầu tư dài hạn là giá trị tiền ảo sẽ chiếm tỷ trọng bao nhiêu trong nền kinh tế toàn cầu trong vài thập kỷ tới.

Có thể tiền ảo sẽ không còn giá trị: bị loại bỏ bởi các hành động của chính phủ, hoặc nảy sinh vấn đề kỹ thuật khó khắc phục. Tiền ảo cũng có thể được tích hợp với các loại tiền tệ và hệ thống thanh toán hiện có. Khi không có rào cản để gia nhập ngành này, mọi người có thể tiếp tục tung ra các loại tiền tệ mới với giá trị thấp hơn. Mọi người có thể nhận thấy rằng thật là phi lý khi chấp nhận những cái phỉnh (tokens) vô giá trị để đổi lấy hàng hóa và dịch vụ thực sự.

Cũng có thể tiền ảo sẽ có giá trị vừa phải. Doanh thu của ngành xử lý thanh toán chiếm khoảng 3% giá trị gia tăng toàn cầu, và tiền ảo có thể làm tăng đáng kể giá trị trong các ứng dụng, bao gồm cả các khoản thanh toán nhỏ (microtransaction) và hợp đồng thông minh, hoặc những nơi cần có sự bảo mật. Mặt khác, tiền ảo cạnh tranh một phần nhờ vào lợi thế giá rẻ.

Biểu đồ giá bitcoin trong 5 năm qua. Ảnh: Coindesk.com

Hãy giả định rằng tiền ảo chiếm 10% doanh thu của ngành xử lý thanh toán với mức giá bằng 10% mức hiện tại, nhưng đồng thời quy mô thị trường cũng phình ra 3 lần. Điều này nghĩa là chúng ta có thể phân bổ khoảng 0,1% danh mục đầu tư cho loại tài sản này. Bạn có thể thử thay đổi các con số, nhưng theo kinh nghiệm của tôi, bạn sẽ có mức phân bổ khoảng từ 0,1% và 1% danh mục.

Đọc đoạn văn kể trên, những tín đồ tiền ảo chắc sẽ thấy giống như đọc một gã lẩm cẩm nghĩ rằng Internet chỉ dùng để gửi email. Hầu hết giá trị của Internet hiện nay đều đến từ những điều chúng ta không tưởng tượng ra vào năm 1995. Tất cả các hoạt động của con người đều có các yếu tố đánh đổi: chúng ta kiếm được lòng tin, đền đáp lòng trung thành và đáp lại tình cảm - nhưng những chuyện đó không làm được bằng hoặc vì tiền bạc.  Một công ty có thể được coi là nơi dành cho các hoạt động kinh tế mà không phải là trung gian của tiền bạc. Người lao động không mua bàn ghế và máy vi tính và bán sản phẩm của họ cho người lao động khác - các thủ tục phi thị trường được sử dụng để tổ chức công việc.

Tất cả những điều này có thể có lợi từ những sổ cái (ledger) được thiết kế hợp lý, trái ngược với việc dùng một loại tiền duy nhất để định nghĩa giá trị của mọi thứ. Một số loại giao dịch còn dùng tới những loại sổ cái hầu như không liên quan tới tiền. Và những điều này chỉ mô tả các giao dịch và tổ chức hiện tại, chúng ta còn chưa nghĩ đến những hình thức hoàn toàn mới.

Mặc dù chúng ta có thể tưởng tượng được cái ngày mà tiền và tài chính truyền thống không còn ý nghĩa, tôi không cho rằng điều này là khả thi. Tiền và các doanh nghiệp đã tồn tại trong hàng thiên niên kỷ, và có thể tồn tại thêm một hoặc hai thập kỷ.  Và không phải tất cả các giá trị của các hoạt động lấy cảm hứng từ tiền ảo đều được tích hợp vào tiền tệ. Giá trị của tiền ảo có thể chiếm một tỷ trọng trong nền kinh tế ngang với các công ty tài chính hiện nay, khoảng 20%. Khi xem xét kịch bản giá trị tiền ảo tăng cao, tôi thấy mức phân bổ danh mục đầu tư hợp lý cho tiền ảo là từ khoảng 1% đến 5%, trong trường hợp mức định giá của tiền ảo tăng 10 đến 50 lần so với mức hiện tại.

Tôi đã cân nhắc điều này vào năm 2012 và đã phân bổ 2% danh mục của mình vào tiền ảo. Tôi chủ yếu bán ra sau lần mua đó, vì giá tiền ảo đã tăng trong hầu hết thời gian qua. Tôi thường xuyên cân nhắc việc tái phân bổ, nhưng không thay đổi nó trong 5 năm qua.

Tôi là một người thích công nghệ mới và một người lạc quan, vì vậy tôi nghi ngờ hầu hết mọi người sẽ có mức phân bổ danh mục thấp hơn tôi. Tôi không có chuyên môn đặc biệt gì trong việc đánh giá các kịch bản hoặc ước lượng một số. Nhưng bạn nên có một con số cho riêng mình. Tiền ảo có mức độ biến động quá cao, và vì thế nó cần phải có một con số.

Bá Ước

Nguồn Bloomberg