Cuộc chiến thuế quan 2.0

Sự yên bình ngắn ngủi vào cuối tháng 1/2025 sau lễ nhậm chức của Tổng thống Donald Trump cuối cùng đã bị phá vỡ vào đầu tháng 2 bởi những lời đe dọa mới về thuế quan trừng phạt đối với Canada, Mexico và Trung Quốc.

Bão thuế quan và trạng thái bình thường mới

Theo phân tích của Ngân hàng UOB, kịch bản cơ sở (với xác suất 55%) giả định rằng thuế quan có thể sẽ được áp dụng trong suốt cả năm và kéo dài đến nửa đầu năm 2026 với mức thuế nhập khẩu từ Canada và Mexico sẽ bị áp mức 25%, bao gồm cả mức thuế 25% đối với Trung Quốc. Dựa trên những giả định này, UOB duy trì kịch bản cơ sở rằng tăng trưởng GDP của Mỹ sẽ chậm lại ở mức 1,8% trong năm nay, trong khi lạm phát CPI sẽ tăng thêm 0,4 điểm phần trăm lên 2,5%. Đồng thời, tăng trưởng GDP của Trung Quốc dự kiến giảm xuống còn 4,3%.

“Tuy nhiên, rủi ro đối với nền kinh tế toàn cầu và thị trường tài chính không dừng lại ở đó. Ngày càng có nguy cơ rõ ràng rằng Tổng thống Trump có thể áp thuế đối với Liên minh châu Âu (EU) hoặc một lần nữa gia tăng các mối đe dọa thuế quan với các đối tác thương mại quan trọng như Canada, Mexico và Trung Quốc. Trong kịch bản tồi tệ nhất, ông có thể áp dụng mức thuế toàn diện lên tất cả hàng nhập khẩu vào Mỹ”, báo cáo của UOB phân tích.

“Donald Trump tiếp tục thổi bay thương mại toàn cầu” là tựa của nhiều bài báo kinh tế thời gian gần đây. Ngoài những con số tính toán được cái giá phải trả cho sự bất định trong chính sách thuế là sự suy giảm niềm tin vào các cam kết dài hạn - những cam kết mà đáng ra có thể mang lại lợi ích cho tất cả các bên tham gia. Vì vậy, trong thời gian tới, các thị trường tài chính và nhà đầu tư toàn cầu sẽ phải thích nghi với nguy cơ thuế quan liên tục và những cuộc đàm phán căng thẳng đến phút chót.

Việt Nam trong cơ hội của châu Á

Ông Frederic Neumann, Kinh tế trưởng Khối Nghiên cứu Kinh tế châu Á - Thái Bình Dương, Ngân hàng HSBC, cho rằng trong thương chiến phiên bản 2 với Mỹ, Trung Quốc sẽ thay thế một số mặt hàng xuất khẩu trực tiếp sang Mỹ bằng nhiều khoản đầu tư nước ngoài, tăng cường thương mại với các nền kinh tế mới nổi... ASEAN được cho là sẽ hưởng lợi đáng kể từ những xu hướng này.

Khu vực này đã vượt Mỹ và EU để trở thành thị trường xuất khẩu lớn nhất của Trung Quốc, đồng thời cải thiện năng lực sản xuất trong nhiều ngành công nghiệp, từ xe điện đến điện tử tiêu dùng, nhờ vào sự hỗ trợ từ các khoản đầu tư của Trung Quốc. Bên cạnh đó, chính sách thiên về giảm nhập khẩu của Mỹ dưới thời ông Trump có thể vô tình tạo động lực cho châu Á thay đổi mô hình tăng trưởng, vốn trước đây phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu sang Mỹ.

Về Việt Nam, ông Frank Kelly, sáng lập và đối tác quản lý tại Fulcrum Macro, đưa ra nhận định: “Liệu có thể áp thuế lên Việt Nam không? Có thể. Nhưng liệu ông Trump có muốn đàm phán một thỏa thuận với Việt Nam không? Chắc chắn rồi. Bởi vì, Mỹ có thâm hụt hơn 123 tỉ USD với Việt Nam. Điều này có thể khiến ông Trump nói rằng: Chúng ta sẽ phải khắc phục điều này”.

Theo ông Ngô Đăng Khoa, Giám đốc Khối Ngoại hối, Thị trường vốn và Dịch vụ Chứng khoán, HSBC Việt Nam, là quốc gia có thặng dư thương mại lớn với Mỹ, bất kỳ sự thay đổi nào trong chính sách thuế quan của Mỹ đều có thể tạo áp lực lớn lên các doanh nghiệp Việt Nam, nhất là trong lĩnh vực xuất khẩu - vốn là một trong những trụ cột chính của nền kinh tế. Hơn nữa, thâm hụt thương mại của Việt Nam với Trung Quốc lên đến 84 tỉ USD, cho thấy sự phụ thuộc vào hàng nhập khẩu Trung Quốc, nhất là nguyên liệu đầu vào và hàng hóa trung gian. Điều này có thể khiến Mỹ chú ý đến Việt Nam khi áp đặt thuế quan lên hàng hóa Trung Quốc.

Nhìn nhận nguy cơ từ góc độ tài chính, bà Eva Huan Yi, Kinh tế trưởng tại Huatai Securities (Mỹ), nhận định trong thời gian tới, tỉ giá VND/USD có thể chịu áp lực do chính sách tiền tệ của Mỹ và các biến động trên thị trường tài chính quốc tế, ảnh hưởng đến sức cạnh tranh của hàng hóa xuất khẩu. Mặt khác, giá cả hàng hóa nhập khẩu có thể tăng do thuế quan và có khả năng gây áp lực lên lạm phát trong nước.

Tuy nhiên, giữa Việt Nam và Mỹ đã thiết lập quan hệ đối tác chiến lược. Người mua tại Mỹ đang tìm kiếm các nhà cung cấp thay thế và ngành sản xuất mạnh mẽ của Việt Nam, đặc biệt là trong lĩnh vực điện tử, dệt may, giày dép và đồ nội thất, khiến Việt Nam trở thành đối thủ cạnh tranh hàng đầu. Các hiệp định thương mại và năng lực sản xuất hiệu quả về mặt chi phí của Việt Nam mang lại lợi thế cạnh tranh để đảm bảo duy trì hợp đồng dài hạn với các nhà nhập khẩu Mỹ.

Các nền tảng cơ bản của Việt Nam - điều luôn hấp dẫn các nhà đầu tư nước ngoài - tiếp tục là lợi thế trong thu hút FDI. Hơn nữa, Việt Nam từ trước đến nay vẫn luôn cân bằng quan hệ ngoại giao và hợp tác thương mại rất tốt với 2 cường quốc là Mỹ và Trung Quốc. “Do đó, chúng tôi tin rằng, những trở ngại sẽ không quá đáng lo. Kinh tế Việt Nam năm nay sẽ tiếp tục duy trì đà tăng trưởng tích cực và ổn định, với GDP đạt khoảng 6,5%”, đại diện HSBC nhận định. 

Có thể bạn quan tâm 

Biến số Trump 2.0