Nga bị ảnh hưởng như thế nào khi bị cấm kết nối với SWIFT?

SWIFT là gì?

SWIFT là tên viết tắt của Hiệp hội viễn thông tài chính Liên ngân hàng toàn cầu. Được thành lập vào năm 1973 có trụ sở tại Bỉ và tuân theo luật pháp châu Âu. SWIFT có sự tham gia của hơn 11.000 ngân hàng từ hơn 200 quốc gia trên thế giới. SWIFT hiện đang xử lý các giao dịch có trị giá khoảng 5.000 tỉ USD trên toàn thế giới mỗi ngày (số liệu từ Fincen). Đây là hệ thống thanh toán quốc tế nhanh và an toàn nhất thế giới hiện nay.

Nga bị ảnh hưởng như thế nào khi bị cấm kết nối với SWIFT?

Nga là một trong ba quốc gia dẫn đầu thế giới về khối lượng hoạt động ngân hàng vận hành thanh toán liên ngân hàng quốc tế SWIFT. Có khoảng 400 tổ chức tài chính ở Nga sử dụng hệ thống này. Do đó việc bị cấm tiếp cận hệ thống thanh toán quốc tế này ngay lập tức sẽ ảnh hưởng rất lớn đến các hoạt động xuất nhập khẩu và tài chính của Nga.

Ảnh minh họa: The Reuters.

Có những hệ thống thanh toán quốc tế nào tương đương SWIFT?

Năm 2014, Nga thành lập hệ thống thanh toán SPFS (Sistema Peredachi Finansovykh Soobscheniy) sau các căng thẳng về chính trị với Mỹ và các nước phương tây và Mỹ đe doạ ngắt kết nối Nga khỏi hệ thống SWIFT. Kể từ năm 2019, Nga đã đạt được nhiều thoả thuận để liên kết SPFS với hệ thống thanh toán của các quốc gia khác ở Trung Quốc, Ấn Độ, Iran và các quốc gia trong EAEU và đang phát triển đến một số quốc gia khác. Cuối năm 2020, có 23 ngân hàng nước ngoài được kết nối với SPFS từ Armenia, Belarus, Đức, Kazakhstan, Kyrgyzstan và Thụy Sĩ.

Được thành lập năm 2012, hệ thống CIPS (Cross - Border Interbank Payment System) do Ngân hàng nhân dân Trung Quốc quản lý và đi vào hoạt động năm 2015 và hiện có 1.189 ngân hàng từ khoảng 100 quốc gia tham gia hệ thống. Trong số các ngân hàng này, 569 ngân hàng hoạt động ở Trung Quốc đại lục, 355 ngân hàng khác ở châu Á, 154 ngân hàng ở châu Âu, 42 ngân hàng ở châu Phi, 26 ngân hàng ở Bắc Mỹ, 23 ở khu vực Úc & Thái Bình Dương và 17 ở châu Mỹ Latinh. 

Ảnh minh họa: Etranslation Egency.

Nhiều chi nhánh ngân hàng nước ngoài là công ty con của các ngân hàng Trung Quốc. Có 47 ngân hàng thành viên trực tiếp và hầu hết các ngân hàng có liên kết với hệ thống (1.142) là thành viên tham gia gián tiếp. Khối lượng giao dịch năm ngoái là 2,2 triệu giao dịch với tổng giá trị là 45.200 tỉ nhân dân tệ tương đương hơn 7.000 tỉ USD. Năm 2021, lưu lượng thanh toán CIPS tăng khoảng 20% trong khi tổng giá trị giao dịch tăng hơn 30%. Riêng ở Nga có 23 ngân hàng tham gia hệ thống CIPS.

Hệ thống thanh toán liên ngân hàng Clearing House (CHIPS) là hệ thống thanh toán bù trừ chính ở Mỹ cho các giao dịch ngân hàng lớn. Tính đến năm 2015, CHIPS giải quyết hơn 250.000 giao dịch mỗi ngày, trị giá trên 1.500 tỉ USD trong cả giao dịch trong nước và xuyên biên giới. CHIPS và dịch vụ quỹ Fedwire được Ngân hàng Dự trữ Liên bang sử dụng kết hợp để tạo thành mạng lưới chính ở Mỹ cho các giao dịch lớn trong nước và nước ngoài bằng đô la Mỹ. CHIPS là nhà thanh toán bù trừ chính cho các giao dịch lớn; giao dịch trung bình sử dụng CHIPS là hơn 3 triệu USD. 

Fedwire là một hệ thống thanh toán gộp tiền ngân hàng trung ương theo thời gian thực được các ngân hàng của Cục Dự trữ Liên bang (Fed) sử dụng để chuyển tiền điện tử giữa các tổ chức thành viên. Các ngân hàng, doanh nghiệp và cơ quan chính phủ sử dụng Fedwire cho các giao dịch lớn trong ngày. Hệ thống này được vận hành bởi 12 Ngân hàng Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ. Nó được sử dụng bởi các ngân hàng Hoa Kỳ, công đoàn tín dụng và các cơ quan chính phủ, cũng như chính các Ngân hàng Dự trữ Liên bang, để chuyển tiền trong ngày, hay còn được gọi là chuyển khoản ngân hàng.

Trong khi hệ thống CHIPS và Fedwire của Mỹ thì có lẽ đây hoàn toàn không phải là lựa chọn của Nga ở thời điểm hiện tại. Nhưng ới việc Mỹ và Châu Âu trừng phạt bằng cách cấm Nga tham gia hệ thống SWIFT có thể là tiền đề để CIPS và SPFS lớn mạnh.

Đồng tiền số đóng vai trò trong việc hỗ trợ thanh toán quốc tế của Nga?

Hiện tại với sự phát triển của đồng tiền kỹ thuật số và blockchain, việc hình thành các phương thức thanh toán quốc tế trên nền tảng công nghệ mới này cũng sẽ đóng góp đáng kể nhằm giúp các quốc gia gặp khó khăn trong việc tham gia các hệ thống thanh toán quốc tế chính thống. Nga là nước có nền công nghệ phát triển khá mạnh và có thể với sự ngắt kết nối với SWIFT sẽ tạo ra hệ thống thanh toán quốc tế điện tử mạnh hơn.

Hệ luỵ nào khác?

Tất nhiên, với rất nhiều người thì khi hệ thống này không thể thực hiện được thì có thể nghiên cứu các hệ thống khác một cách khá nhanh và dễ dàng với công nghệ hiện đại như hiện nay. Tuy nhiên, khi các nước Mỹ và phương Tây áp dụng các biện pháp trừng phạt khác nữa thì rất cẩn thận. Họ có thể ngăn chặn, đóng băng hoàn toàn các tài khoản của cá nhân hay doanh nghiệp nếu họ có thể chứng minh được rằng bạn đang có các giao dịch khác bằng hệ thống thanh toán khác với các nước bị cấm vận như Nga. Tuỳ và sự lợi hay hại mà các doanh nghiệp cân nhắc sự rủi ro này.

Có thể bạn quan tâm 

Nhóm vốn hóa vừa và nhỏ lại tiếp tục lên ngôi?