iPhone 17 đẩy sóng “chủ quyền công nghệ”

Tại buổi ra mắt loạt iPhone 17 tại Cupertino, phần đông sự chú ý hướng vào màu lavender mới, màn hình sáng hơn hay chiếc iPhone Air mỏng kỷ lục. Nhưng thay đổi đáng kể lại nằm bên trong, nơi Apple trang bị chip N1 hỗ trợ Wi-Fi 7, Bluetooth 6, modem 5G C1X thay thế cho linh kiện của Broadcom và Qualcomm. Đây không đơn thuần là nâng cấp kỹ thuật mà là bước đi chiến lược nhằm giảm phụ thuộc và gia tăng “chủ quyền công nghệ”.

Apple từ lâu đã nổi tiếng với triết lý kiểm soát toàn bộ hệ sinh thái. Từ chip xử lý A-series đến chip bảo mật T2, Hãng đều tự phát triển để tối ưu trải nghiệm người dùng. Quyết định lần này có thể hé lộ nỗi lo ngày càng lớn về chuỗi cung ứng toàn cầu, căng thẳng Mỹ - Trung và nhu cầu đảm bảo an toàn dữ liệu. Khi Apple tự thiết kế, người dùng không chỉ có một chiếc điện thoại mạnh mẽ hơn, mà còn được củng cố niềm tin vào mức độ bảo mật.

Xu hướng này không dừng ở Apple. Tại Trung Quốc, Alibaba và Baidu đã bắt đầu sử dụng chip trí tuệ nhân tạo (A.I) tự phát triển để huấn luyện mô hình, thay thế một phần chip Nvidia. Xiaomi công bố kế hoạch hàng chục tỉ nhân dân tệ để phát triển chip di động riêng, nhằm cạnh tranh trực diện với Apple. Tại Mỹ, Microsoft, Google, Meta và Amazon đều đang phát triển chip A.I tùy chỉnh để vận hành trung tâm dữ liệu, thách thức vị thế của Nvidia.

Tại châu Âu, áp lực từ nguy cơ chiến tranh thương mại và phụ thuộc hạ tầng công nghệ Mỹ cũng thúc đẩy xu hướng này. Ủy viên Công nghệ EU Henna Virkkunen từng tuyên bố sẽ tăng cường chủ quyền của không gian số chung châu Âu và ngành công nghệ của lục địa. Hiện nay, hơn 80% công nghệ và hạ tầng số của châu Âu hiện vẫn dựa vào nhập khẩu. Theo Biometric Update, nhiều quốc gia thiếu khả năng kiểm soát hạ tầng cơ bản như viễn thông, nền tảng, dịch vụ lưu trữ hay hệ thống danh tính số, khiến khu vực đối mặt với rủi ro không chỉ từ địa chính trị mà còn cả khai thác dữ liệu. Theo báo cáo The Semiconductor Industry in the AI Era - Innovating for Tomorrow’s Demands 2025 của Capgemini Research Institute, khoảng 1/3 doanh nghiệp sử dụng chip trong các lĩnh vực như ô tô, điện tử tiêu dùng hay trung tâm dữ liệu đã hoặc đang xem xét tự thiết kế chip riêng, nhằm kiểm soát chuỗi cung ứng và đáp ứng nhu cầu đặc thù. Ngay cả CEO của Nvidia Jensen Huang cũng từng nhận định trên MarketWatch rằng làn sóng toàn cầu hướng tới “chủ quyền công nghệ” sẽ mở ra những thị trường hoàn toàn mới, khi các quốc gia tìm cách xây dựng ngành công nghệ riêng của mình.

Động lực chung xuất phát từ an ninh, rủi ro chuỗi cung ứng và nhu cầu tối ưu hiệu năng. Khi dữ liệu trở thành tài sản quý hơn cả dầu mỏ, việc phó mặc công nghệ lõi cho người khác đồng nghĩa với mất kiểm soát. Đại dịch, chiến tranh thương mại hay cấm vận đều có thể khiến doanh nghiệp phụ thuộc rơi vào thế bị động. Tự phát triển công nghệ không chỉ là phòng vệ, mà còn mở ra lợi thế cạnh tranh dài hạn.

Trong bối cảnh đó, Việt Nam cũng không đứng ngoài cuộc. Viettel đã tự thiết kế và phát triển chuỗi chip 5G DFE, đồng thời hợp tác với Synopsys để tăng tốc thương mại hóa. FPT đầu tư 200 triệu USD xây dựng AI Factory cùng Nvidia, đồng thời giới thiệu giải pháp chip hiệu suất cao tại AISC 2025. Trong khi đó, Chính phủ đã phê duyệt kế hoạch đầu tư 500 triệu USD cho nhà máy sản xuất chip quốc gia. Đáng chú ý, Qualcomm cũng chọn Hà Nội làm nơi đặt trung tâm R&D về A.I và IoT (internet vạn vật), cho thấy Việt Nam đang dần trở thành điểm đến chiến lược trên bản đồ công nghệ toàn cầu.

Những nỗ lực nội địa kết hợp với sự hiện diện của các tập đoàn quốc tế phản ánh một nhận thức rõ ràng: nếu tận dụng tốt cả nội lực lẫn ngoại lực, Việt Nam có thể vươn lên thành mắt xích giá trị cao hơn trong chuỗi công nghệ toàn cầu. Việt Nam hiện có khoảng 170 dự án FDI về bán dẫn và công nghệ cao với tổng vốn gần 11,6 tỉ USD. 

Chính sách “Make in Vietnam” là chiến lược cốt lõi, khuyến khích các doanh nghiệp trong nước nghiên cứu, sản xuất các sản phẩm công nghệ của riêng mình. Mục tiêu là làm chủ công nghệ và giảm sự phụ thuộc vào các công ty nước ngoài. Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Thành Trung nhận định: “Những công nghệ chiến lược như lượng tử, an ninh mạng, hàng không, vũ trụ, thiết bị bay không người lái không chỉ là động lực phát triển kinh tế, mà còn gắn liền với an ninh quốc gia, chủ quyền số và vị thế quốc tế của đất nước”.

Trong khi đó, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng khẳng định về Bản cập nhật Chiến lược A.I quốc gia và Luật A.I: “Đây không chỉ là khung pháp lý, mà còn là tuyên ngôn về tầm nhìn quốc gia, A.I phải trở thành hạ tầng trí tuệ của đất nước, phục vụ nhân dân, phát triển bền vững và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia”.

Khi iPhone 17 chính thức đến tay người dùng, phần đông sẽ bàn về camera Fusion hay màu sắc mới. Song điều đáng nhớ hơn chính là cách Apple lặng lẽ giành lại quyền kiểm soát thêm một mảnh ghép quan trọng trong chuỗi công nghệ lõi. Và từ Apple đến Alibaba, từ Xiaomi đến Google, tất cả đều đang cùng đi theo hướng này: củng cố chủ quyền công nghệ như một điều kiện sống còn. Với Việt Nam, đây là câu hỏi lớn: làm thế nào để vươn lên thành chủ thể sáng tạo trong tương lai công nghệ toàn cầu. 

Có thể bạn quan tâm

Đón vốn FDI chu kỳ mới