Tăng trưởng thương mại điện tử không còn chia đều

6 tháng đầu năm 2025, người Việt chi khoảng 7,8 tỉ USD để mua hàng online, theo Metric.vn, tăng 42% so với cùng kỳ năm ngoái. Nhưng trong cùng thời gian, khoảng 80.000 gian hàng biến mất khỏi các sàn thương mại điện tử (TMĐT).

Doanh số tăng mạnh, nhưng số lượng người bán tạo đơn lại giảm. Như vậy, có thể hình dung tăng trưởng đang dồn về nhóm người đủ năng lực, từ vận hành bài bản, sáng tạo nội dung, khai thác hệ sinh thái, đến khả năng bám trụ đường dài.

Theo báo cáo, Shopee tiếp tục dẫn đầu về lượt truy cập, nhưng người thắng về tăng trưởng lại là TikTok Shop, khi nền tảng này chiếm gần 40% thị phần và tăng trưởng tới 69% so với cùng kỳ. Điều này không phải ngẫu nhiên, bởi cách tiếp cận người dùng khác biệt của nền tảng.

TikTok Shop không phát triển dựa trên nhu cầu tìm kiếm sản phẩm, mà dựa trên thời gian người dùng tiêu thụ nội dung. Với cơ chế phân phối video ngắn và livestream theo đề xuất, nền tảng này tạo ra một hệ sinh thái mua sắm gắn chặt với giải trí, đưa sản phẩm tiếp cận người dùng trước cả khi phát sinh nhu cầu.

Ở thế trận đó, lượt truy cập không còn là yếu tố quyết định. Thời gian người dùng tương tác với nội dung, và khả năng chuyển hoá từ nội dung sang đơn hàng, mới là trọng tâm. Theo đó, những gian hàng biết sản xuất video hiệu quả, thiết lập livestream chuyên nghiệp đang tiếp cận người mua với chi phí thấp hơn, độ tin cậy cao hơn. Ngược lại, các nhà bán thiếu kỹ năng sáng tạo nội dung hoặc chưa thích ứng với cách phân phối mới đang gặp bất lợi, dù từng vận hành ổn định trên các nền tảng TMĐT truyền thống.

Dữ liệu cũng cho thấy TMĐT đang tái cấu trúc theo hướng phân tầng. Trong khi doanh số toàn ngành tăng 42%, số lượng shop tạo đơn lại giảm khoảng 6%, tương đương hơn 80.000 gian hàng không còn hoạt động trong nửa đầu năm. Theo bà Nho Đinh, Giám đốc Điều hành Metric.vn, sự sụt giảm này không đồng nghĩa với việc TMĐT kém hấp dẫn mà phản ánh quá trình thanh lọc tự nhiên của thị trường.

Cụ thể, nhóm gian hàng thuộc hệ thống Mall, tức gian hàng chính hãng hoặc được vận hành bài bản, chỉ chiếm 3,4% về số lượng, nhưng lại đóng góp tới 29% tổng doanh số. Điều này là minh chứng cho năng lực vận hành đang quyết định khả năng tồn tại.

So với giai đoạn đầu, khi cá nhân nhỏ lẻ dễ dàng tham gia, thị trường hiện tại đòi hỏi người bán phải quản lý tồn kho, đóng gói, giao hàng, chăm sóc khách hàng, đồng thời duy trì nội dung và quảng cáo. “Theo kinh nghiệm tôi khi trò chuyện với các doanh nghiệp, nhà bán không đủ năng lực vận hành, thiếu chiến lược sản phẩm và giá sẽ khó trụ lại. Trong khi đó, những đơn vị có quy mô lớn, vốn mạnh, và hiểu dữ liệu lại tận dụng tốt hơn giai đoạn này để tăng trưởng”, bà Nho nhận xét.

Tuy nhiên, khi nhu cầu giao hàng tăng theo tốc độ tiêu thụ nội dung, logistics trở thành điểm nghẽn, đồng thời cũng là yếu tố phân định lợi thế cạnh tranh. Trong một ngày cao điểm tại các thành phố lớn, một shipper có thể xử lý hơn 200 đơn, phần lớn đến từ các chiến dịch livestream. Cường độ này không thể duy trì nếu thiếu một hệ sinh thái hậu cần đủ mạnh.

Đối với nhà bán lẻ đơn lẻ, việc quản lý khâu hậu cần gần như vượt quá khả năng. Trong khi đó, các nền tảng sở hữu hạ tầng logistics nội bộ, kho trung chuyển, đội ngũ giao vận và hệ thống phân bổ đơn hàng bằng công nghệ đang giữ ưu thế rõ rệt.

TMĐT Việt Nam đang lớn nhanh, nhưng không còn là cuộc chơi dễ vào, dễ thắng. Việc 80.000 gian hàng biến mất chỉ trong 6 tháng cho thấy thế trận đã thay đổi. Khi nội dung thay đổi hành vi tiêu dùng, còn hệ sinh thái quyết định tốc độ tăng trưởng, người bán buộc phải “nâng cấp” để tồn tại.

Có thể bạn quan tâm:

Matcha Việt: Một màu xanh, hai tầng giá trị