Thực trạng Triển khai Kiểm toán Nội bộ

Phân Viện Kiểm toán viên Nội bộ Quốc tế tại Việt Nam (IIA Việt Nam) đã tổ chức Hội thảo Báo cáo Kết quả Khảo sát Thực trạng Triển khai Kiểm toán Nội bộ tại Việt Nam.
 
Nghị đinh 05/2019/NĐ-CP (“Nghị định 05”) quy định về Kiểm toán nội bộ (KTNB) cùng các sửa đổi Luật Doanh nghiệp, Luật Chứng khoán và các văn bản hướng dẫn khác đã được ban hành tạo hành lang pháp lý cho việc thiết lập và triển khai hoạt động KTNB tại các đơn vị trong lĩnh vực công và khối doanh nghiệp.

Trên cơ sở đó, IIA Việt Nam đã thực hiện Đề án Khảo sát thực trạng triển khai KTNB tại Việt Nam năm 2022 nhằm mục đích khảo sát thực trạng việc thành lập và hoạt động của chức năng KTNB tại các doanh nghiệp trong phạm vi Nghị định 05. Kết quả khảo sát sẽ giúp các doanh nghiệp và cơ quan quản lý tham chiếu, đánh giá trình độ chuyên môn của đội ngũ KTNB cũng như những khó khăn, vướng mắc trong việc xây dựng, triển khai công tác KTNB ở Việt Nam.

Cuộc Khảo sát được triển khai từ 15/9 tới 31/10 với sự bảo trợ của Cục Giám sát Kế toán - Kiểm toán, Bộ Tài chính; Sở giao dịch Chứng khoán TP.HCM; Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội và sự đồng hành chuyên môn của Công ty TNHH Tư vấn Quản trị Doanh nghiệp CGS, Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn A&C, Công ty TNHH Grant Thornton (Việt Nam).

Cuộc Khảo sát được triển khai dưới hình thức điền mẫu khảo sát online và phỏng vấn trực tiếp Người phụ trách KTNB của các doanh nghiệp thuộc đối tượng Nghị định 05, bao gồm các Công ty niêm yết; doanh nghiệp mà Nhà nước sở hữu trên 50% vốn điều lệ là công ty mẹ hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con; doanh nghiệp nhà nước là công ty mẹ hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con.

Tuy nhiên, có tới 22% các doanh nghiệp được khảo sát trên sàn HSX trả lời rằng bộ phận KTNB vẫn giữ kiêm nhiệm hoặc tham gia trực tiếp vào hoạt động kinh doanh. Ngoài ra, một số doanh nghiệp được phỏng vấn cho biết bộ phận KTNB không được giám sát/chỉ đạo trực tiếp bởi một thành viên độc lập không điều hành thuộc HĐQT dẫn tới bộ phận KTNB không thực sự độc lập về tổ chức.

Ngoài ra, báo cáo khảo sát cũng cho thấy một số hạn chế/khó khăn của các doanh nghiệp trong các lĩnh vực liên quan tới phối kết hợp và tương tác giữa KTNB với các bên có liên quan, hoạt động đào tạo, đảm bảo và nâng cao chất lượng hoạt động, Xây dựng hệ thống chỉ tiêu KPIs để đánh giá kết quả, áp dụng CNTT vào hoạt động KTNB, v.v… 

42% đối tượng tham gia khảo sát cho rằng HĐQT chưa hoặc không đặt trọng tâm Môi trường – Xã hội – Quản trị (ESG) trong phạm vi đánh giá của KTNB và chưa có định hướng tích hợp ESG vào chiến lược KTNB trong tương lai. 

14% các doanh nghiệp tham gia khảo sát sử dụng bộ phận KTNB thuê ngoài, với các lý do được chia sẻ bao gồm (i) kỳ vọng về kỹ năng chuyên môn và tính chuyên nghiệp của các tổ chức cung cấp dịch vụ KTNB; (ii) tối ưu lợi ích và chi phí mang lại trong hoạt động này; và (iii) hạn chế về định biên, hoặc khó khăn trong việc tìm nhân sự đủ năng lực và kinh nghiệm. Phần lớn các doanh nghiệp được khảo sát thể hiện sự hài lòng với dịch vụ KTNB thuê ngoài theo 4 cấu phần của hoạt động KTNB.

Có 9% các doanh nghiệp được khảo sát chưa triển khai chức năng KTNB, ghi nhận một số khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai, bao gồm hạn chế về ngân sách; hạn chế về định biên nhân sự; lúng túng trong cách thức triển khai và vận hành; thiếu nhân lực có trình độ chuyên môn. Ngoài những lý do trên, một số doanh nghiệp vẫn còn có quan điểm rằng doanh nghiệp đã có Ban Kiểm soát hoặc bộ phận Kiểm soát nội bộ thì không cần thiết lập chức năng KTNB.