Vì sao Trung Quốc vẫn chưa thể thả nổi đồng NDT?

Theo một vài chỉ số, Trung Quốc đã thành công trong việc chống chọi được những cơn bão ảnh hưởng đến đồng Nhân dân tệ (NDT). NDT đã tăng giá 4% trong năm nay, và dự trữ ngoại tệ của Trung Quốc tăng 70 tỷ USD.

Các phương tiện truyền thông nhà nước thậm chí còn kêu gọi nới lỏng kiểm soát dòng vốn và tỷ giá hối đoái. Nhưng điều đó sẽ giống như một người bệnh lập tức ngưng dùng thuốc khi vừa cảm thấy khoẻ hơn: những nguyên nhân căn bản gây bệnh vẫn chưa được giải quyết dứt điểm.

Sau khi Trung Quốc bất ngờ hạ giá đồng nội tệ của mình vào năm 2015, thật hợp lý khi cho rằng điều này sẽ tạo áp lực đáng kể lên dự trữ ngoại hối và đồng NDT. Gần đây nhất vào tháng 1/2017, khi Quỹ Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) thắt chặt lãi suất và dự trữ ngoại tệ, của Trung Quốc đạt mức thấp nhất kể từ năm 2011, nhiều người vẫn cho rằng việc USD lên giá sẽ ảnh hưởng nặng đến Trung Quốc.

Nhưng một điều oái oăm đã xảy ra. Mặc dù Fed đã tăng lãi suất 3 lần kể từ tháng 12, nhưng đồng USD đã giảm 8,4%. Điều này đã làm tăng giá trị cho kho dự trữ của PBOC trong khi đồng NDT - vốn được neo nhẹ với USD – đã mạnh lên. Việc đồng USD giảm giá nhanh hơn so với các đồng tiền toàn cầu đã khiến đồng NDT lên giá nhẹ so với USD.

Chính phủ Trung Quốc cũng đã can thiệp một cách tích cực. Các nhà điều hành đã ngăn chặn việc dòng vốn chảy ra khỏi Trung Quốc bằng cách đe dọa phạt những nhà đầu tư bất động sản, và ngăn chặn các công ty mua lại tài sản ở nước ngoài. PBOC được cho là đã can thiệp vào thị trường tiền tệ để giữ giá đồng NDT trong phạm vi định trước. Cơ quan này cũng đưa ra một biện pháp can thiệp giá "phản chu kỳ" mới nhằm giảm sự biến động của đồng NDT so với đồng USD. Trong khi đó, nỗ lực để làm cho đồng NDT trở thành một đồng tiền toàn cầu đã gần như hoàn toàn bị ngưng trệ.

Kết quả của tất cả những điều này là dự trữ ngoại hối của Trung Quốc tăng lên và đồng NDT mạnh thêm - mặc dù các yếu tố cơ bản vẫn chưa thay đổi. Các công dân Trung Quốc vẫn muốn chuyển tiền ra nước ngoài. Họ đang mua bất động sản ở khắp mọi nơi, từ Bangkok đến London. Trong tình trạng thiếu thốn các cơ hội đầu tư hấp dẫn trong nước và giá bất động sản ở Đại lục vào loại đắt nhất trên thế giới, đây không phải là điều đáng ngạc nhiên.

Các tập đoàn Trung Quốc cũng muốn tìm cách rút tiền ra. Cho dù bằng cách hồi hương lợi nhuận, mua tài sản ở nước ngoài, hoặc tham gia đầu tư vào các dự án cơ sở hạ tầng trong chiến lược "một vành đai, một con đường", họ đang tìm đủ cách rút vốn khỏi Trung Quốc và đầu tư vào các thị trường khác. Mặc dù theo số liệu chính thức thì đầu tư ra nước ngoài đã giảm 67% do quy định chặt chẽ hơn, nhưng tỷ lệ thanh toán nhập khẩu của ngân hàng so với số liệu của hải quan – vốn đã chạm đáy vào năm ngoái - đã tăng nhẹ, cho thấy dòng vốn tiếp tục chảy ra nước ngoài.

Do đó, việc mong muốn tự do hóa NDT vì cho rằng nó đã đạt được sự ổn định sau khi thực hiện các biện pháp trên là điều không nên làm.

Trước khi có thể xem xét tự do hóa NDT, Trung Quốc cần phải giải quyết các yếu tố đang khiến cho giới doanh nghiệp và người dân cố gắng di chuyển vốn ra nước ngoài. Giá bất động sản tại Trung Quốc - vốn chiếm phần lớn giá trị tài sản của các hộ gia đình ở nước này - vẫn còn rất đắt so với toàn cầu, và người dân có động lực to lớn để chuyển lợi nhuận từ bất động sản ra nước ngoài. Chính phủ Trung Quốc phải làm nhiều hơn nữa để duy trì ổn định giá cả trong một khoảng thời gian nhất định, bao gồm tăng cường kiểm soát đầu cơ bất động sản.

Trong khi đó, việc ngăn các tập đoàn chuyển tiền ra nước ngoài có lẽ sẽ khó khăn hơn. Các công ty sẽ tiếp tục tìm kiếm các cơ hội ở nước ngoài khi Trung Quốc vẫn đang trong tình trạng thừa mứa sản lượng, luật pháp thiếu minh bạch và bão hòa tín dụng. Chính phủ cần phải tiếp tục giữ lời hứa giảm đòn bẩy và phi chính trị hóa nền tài chính. Trớ trêu thay, những biện pháp kiểm soát của Trung Quốc dường như lại đang làm tổn hại tới khả năng cân bằng dòng vốn: Các nhà đầu tư nước ngoài, lưỡng lự trước các biện pháp ngăn không cho vốn chảy ra, đã giảm vốn đầu tư trực tiếp (FDI) khoảng 5,5% trong năm nay.

Về lâu dài, đúng là Trung Quốc sẽ cần phải giảm bớt sự kiểm soát với đồng NDT. Nhưng trước tiên, nước này cần phải khắc phục những vấn đề cần thiết đã đề cập ở trên.

Bá Ước

Nguồn Bloomberg