Cách Mỹ và Trung Quốc thống trị hoạt động kinh doanh toàn cầu

Theo The Economist, thế giới kinh doanh hậu COVID-19 khác hẳn so với những gì người ta có thể mong đợi 2 thập niên trước. Các công ty công nghệ chiếm 1/4 thị trường chứng khoán toàn cầu và sự pha trộn địa lý đã trở nên chênh lệch đáng kể.

Giá như chúng ta có thể quay ngược thời gian: 100 công ty hàng đầu theo vốn hóa thị trường. Ảnh: The Economist.

20 năm trước, giá cổ phiếu của một công ty khởi nghiệp do Jeff Bezos điều hành đã giảm 71% trong vòng 12 tháng. Trải nghiệm cận kề cái chết của Amazon là một phần của sự cố dotcom làm phơi bày sự kiêu ngạo của Thung lũng Silicon và cùng với vụ gian lận 14 tỉ USD tại Enron, đã làm mất niềm tin vào doanh nghiệp Mỹ.

Cùng thời điểm, Trung Quốc đang phải vật lộn để tư nhân hóa các công ty quốc doanh và có rất ít dấu hiệu cho thấy nước này có thể tạo ra một nền văn hóa khởi nghiệp. Thay vào đó, hy vọng tươi sáng là ở châu Âu, nơi một loại tiền tệ duy nhất mới hứa hẹn sẽ thúc đẩy một thị trường tích hợp thân thiện với doanh nghiệp khổng lồ.

Giờ đây, Mỹ và Trung Quốc ngày càng đi lên, chiếm 76 trong số 100 công ty có giá trị nhất thế giới. Thị phần của châu Âu trong nhóm các công ty lớn đã giảm từ 41 vào năm 2000 xuống còn 15 công ty ngày nay. Năm 2000, phần tài sản doanh nghiệp của châu Âu tương xứng với khoảng 1/3 nền kinh tế thế giới. Điều này bây giờ không còn đúng nữa.

Sự suy giảm này sẽ mang lại hậu quả. Các công ty lớn đầu tư vào đổi mới, nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Còn lại chỉ để điều chỉnh các nhóm nước ngoài, khả năng của châu Âu trong việc định hình các quy tắc kinh doanh toàn cầu, chẳng hạn như quyền riêng tư hoặc việc sử dụng trí thông minh nhân tạo, sẽ yếu đi.

Sự mất cân bằng này phần lớn phản ánh kỹ năng của Mỹ và Trung Quốc, cũng như sự tự mãn ở châu Âu và các nơi khác. Câu hỏi đặt ra là tại sao điều này lại xuất hiện?

Một cách để nắm bắt sự thống trị của Mỹ và Trung Quốc là so sánh tỉ trọng sản lượng thế giới với tỉ trọng hoạt động kinh doanh của họ. Theo thước đo này, Mỹ chiếm 24% GDP toàn cầu, nhưng 48% hoạt động kinh doanh. Trung Quốc chiếm 18% GDP và 20% hoạt động kinh doanh.

Một phần của lời giải thích là cơ hội bị lãng phí của châu Âu. Can thiệp chính trị và cuộc khủng hoảng nợ năm 2010-12 đã làm đình trệ quá trình hội nhập kinh tế của lục địa này. Các công ty ở đó phần lớn không lường trước được sự chuyển dịch sang nền kinh tế vô hình. Châu Âu không có công ty khởi nghiệp nào có thể cạnh tranh với Amazon hay Google.

Nhưng các quốc gia khác cũng gặp khó khăn. Một thập kỷ trước, Brazil, Mexico và Ấn Độ đã sẵn sàng tạo ra một nhóm lớn các công ty toàn cầu. Một số ít công ty đã nổi lên. Thay vào đó, chỉ có Mỹ và Trung Quốc mới có thể điều khiển quá trình hủy diệt sáng tạo. Trong số 19 công ty được thành lập trong 25 năm qua, hiện có giá trị hơn 100 tỉ USD, 9 công ty ở Mỹ và 8 công ty ở Trung Quốc. Châu Âu không có.

Ngay cả Apple và Alibaba cố gắng giành lấy sự thống trị của họ, một loạt các công ty công nghệ mới bao gồm Snap, PayPal, Meituan và Pinduoduo đang đạt được số lượng lớn. Đại dịch đã chứng kiến ​​sự bùng nổ năng lượng ở Mỹ và Trung Quốc và sự bùng nổ trong hoạt động gây quỹ. Các công ty đến từ 2 quốc gia đang chiếm ưu thế trong lĩnh vực công nghệ mới như fintech và ô tô điện.

Tỉ phủ Jack Ma là người lên tiếng ủng hộ nguyên tắc làm việc 996, thúc đẩy người lao động làm việc chăm chỉ để đạt được thứ họ muốn. Ảnh: CNN.

Khi toàn cầu hóa không còn nữa, nhiều quy định đã nổ ra về nơi các công ty đa quốc gia sản xuất vaccine, đặt ra các quy tắc kỹ thuật số và nộp thuế. Hy vọng của châu Âu về việc trở thành một siêu cường về quy định có thể là một bức tượng nhỏ cho chủ nghĩa bảo hộ. Những nước khác ít ảnh hưởng hơn cũng có thể dựng rào cản. Để khẳng định chủ quyền của mình, Ấn Độ đã cấm các phương tiện truyền thông xã hội của Trung Quốc và gây khó khăn cho các công ty thương mại điện tử của Mỹ. Đó là điều tồi tệ nhất của cả 2 thế giới, làm mất đi sự đổi mới toàn cầu của người tiêu dùng địa phương và tạo ra những rào cản khiến các công ty địa phương càng khó đạt được quy mô.

Có thể bạn quan tâm:

► G7 đạt thoả thuận lịch sử về thuế doanh nghiệp tối thiểu toàn cầu