Động lực tăng trưởng mới của Trung Quốc

Thời gian gần đây, các nhà chức trách và truyền thông Trung Quốc thường xuyên sử dụng cụm từ “lực lượng sản xuất mới” trong khi thảo luận về việc khôi phục và chuyển đổi nền kinh tế. Đây là chủ đề đang nhận được nhiều sự quan tâm, nhất là trong bối cảnh tăng trưởng chậm lại và chính phủ Trung Quốc đang tìm kiếm động lực mới.

Cụm từ “lực lượng sản xuất mới” trở nên phổ biến hơn, sau khi Chủ tịch Tập Cận Bình gọi khái niệm này là yếu tố hàng đầu để thúc đẩy sự phát triển chất lượng cao của nền kinh tế Trung Quốc.

Trung Quốc từ lâu đã xác định phát triển chất lượng cao và đổi mới công nghệ là những động lực để đưa nền kinh tế tiến lên chuỗi giá trị toàn cầu. Tuy nhiên, năm vừa qua đặc biệt khó đối với nền kinh tế Trung Quốc, vốn phụ thuộc vào lĩnh vực sản xuất và bất động sản.

Quốc gia này đang chịu sự ảnh hưởng từ thị trường bất động sản suy yếu, đầu tư tư nhân sụt giảm và dân số già hóa. Tất cả những yếu tố này đã làm chậm quá trình phục hồi mạnh mẽ của nền kinh tế Trung Quốc sau 3 năm áp dụng các biện pháp kiểm soát dịch bệnh nghiêm ngặt. Áp lực từ bên ngoài cũng là một yếu tố quan trọng, khi nhu cầu toàn cầu suy yếu và các biện pháp hạn chế thương mại từ Mỹ làm giảm triển vọng kinh tế.

Chỉ số nhà quản trị mua hàng (PMI) của Trung Quốc. Ảnh: SCMP.

“Lực lượng sản xuất mới sẽ dẫn đầu quá trình đổi mới và phá vỡ mô hình phát triển truyền thống. Sự đổi mới độc đáo và đột phá trong nước sẽ tạo ra các ngành công nghiệp mới, mô hình mới và động lực mới để giúp đất nước đạt được sự tự chủ về khoa học và công nghệ, nhằm sẵn sàng trong cuộc cạnh tranh về các công nghệ cốt lõi”, Chủ tịch Tập Cận Bình cho biết, trong cuộc họp của Bộ Chính trị vào ngày 31/1.

Theo lời ông Tập, lực lượng sản xuất mới sẽ dẫn dắt việc xây dựng một mô hình công nghiệp hiện đại hóa. Sự đổi mới phải được áp dụng một cách thiết thực và có ý nghĩa trong chuỗi giá trị và ngành công nghiệp.

Đầu tư xanh, nền kinh tế số, khoa học và công nghệ được coi là những chất xúc tác tiềm năng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và gắn liền đến khái niệm mới này.

Theo báo cáo từ China Central, sau chuyến thăm của Chủ tịch Tập tại tỉnh Hắc Long, chính quyền địa phương đã công bố kế hoạch nhằm thúc đẩy quá trình hình thành lực lượng sản xuất mới, đồng thời xác định 24 ngành công nghiệp. Trong đó, nhiều ngành có liên quan đến sản xuất công nghệ cao để nhận được sự hỗ trợ tài chính.

Chỉ số nhà quản trị mua hàng (PMI) của Trung Quốc trên thị trường Caixin và S&P Global. Ảnh: SCMP.

Tuy nhiên, sản lượng của lĩnh vực sản xuất công nghệ cao tại Trung Quốc chỉ tăng 2,7% trong năm 2023, mức tăng trưởng thấp nhất kể từ khi Cục Thống kê Quốc gia bắt đầu công bố dữ liệu vào năm 2018. Trong khi đầu tư vào sản xuất công nghệ cao tăng 9,9% vào năm 2023, cũng là mức tăng trưởng chậm nhất kể từ năm 2015.

Trong chuyến thăm của Thủ tướng Lý Cường tới Thiểm Tây vào tháng 1, một tỉnh công nghiệp mạnh ở phía Tây Bắc Trung Quốc, ông nhấn mạnh những thách thức hiện diện và kêu gọi lực lượng sản xuất mới để thúc đẩy nền kinh tế. Ông Lý cho biết, các nhà sản xuất nên sẵn sàng đầu tư vào hoạt động nghiên cứu và phát triển (R&D) để cạnh tranh với các công ty hàng đầu trên thị trường toàn cầu. 

Các nhà hoạch định nhấn mạnh sự phát triển của các công nghệ tiên tiến, khi Trung Quốc trở thành quốc gia có chi tiêu lớn thứ 2 cho R&D, nhưng vẫn tụt hậu hơn so với Mỹ.

Tuy nhiên, theo ông Huang Qifan, cựu Thị trưởng Trùng Khánh, điểm nghẽn lớn nhất của Trung Quốc trong quá trình hiện đại hóa nền kinh tế nằm ở việc phát triển các dịch vụ sản xuất, như đám mây máy tính hoặc tư vấn tài chính và pháp lý.

“Nếu một quốc gia có ngành sản xuất lớn, nhưng tỉ lệ dịch vụ sản xuất thấp, chỉ có thể sản xuất các sản phẩm có giá trị trung bình đến thấp. Chúng ta có thể sản xuất thiết bị mới nhất mạng 5G, nhưng không thể sử dụng nó. Điều này giống như việc xây dựng một bến cảng nhưng không có người điều hành, sửa đường nhưng không có ô tô”, ông Huang nói.

Ông Jon Taylor, Chủ tịch khoa Khoa học Chính trị của Đại học Texas (San Antonio), cho biết việc sử dụng cụm từ lực lượng sản xuất mới nhấn mạnh giai đoạn tiếp theo của thương mại hóa công nghệ và khoa học nhằm đạt tăng trưởng kinh tế, khi Trung Quốc tiếp tục theo đuổi khả năng tự cung và tự chủ trong lĩnh vực công nghệ cốt lõi.

“Chính phủ Trung Quốc không còn chấp nhận một nền kinh tế hoạt động kém hiệu quả, do đó các nhà hoạch định và Chủ tịch Tập đã nhấn mạnh vào việc mở rộng khả năng đổi mới công nghệ. Theo đó, các nhà lãnh đạo cần xem xét lại một số khía cạnh quan trọng về cách điều hành nền kinh tế, bao gồm quyền sở hữu nhà nước và phân bổ nguồn lực”, ông Taylor nói.

Có thể bạn quan tâm:

"Phép màu" tăng trưởng của Ấn Độ

Nguồn SCMP