Nền kinh tế Đức đối mặt khủng hoảng dân số

Kinh tế Đức đang đối mặt với nhiều khó khăn, do nhu cầu yếu và chi phí năng lượng cao. Tuy nhiên, thách thức dài hạn lớn nhất có thể đến từ cuộc khủng hoảng dân số bắt đầu từ nhiều thập kỷ trước. Tình trạng già hóa dân số đang trở thành mối đe dọa lớn đối với tăng trưởng kinh tế và tài chính công của Đức.

Tương tự như hầu hết các quốc gia phát triển khác, dân số của Đức đang ngày càng già đi, dẫn đến việc có nhiều người nghỉ hưu và ít người lao động hơn, tạo nên nỗi lo ngại đối với tăng trưởng kinh tế và tài chính công. Hiện tại, tác động của tình trạng này vẫn còn nhẹ nhàng, tuy nhiên theo cảnh báo của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) trong báo cáo gần đây, trong vài năm tới, tình trạng già hóa dân số có thể gây ra những “đau đớn” đáng kể.

Trên thực tế, các nhà hoạch định chính sách đã nhận thức được từ nhiều thập kỷ trước rằng tình trạng dân số của Đức sẽ dẫn đến sự gia tăng tỉ lệ phụ thuộc, tức là số lượng người không lao động so với số người lao động. Chỉ là bây giờ những ảnh hưởng mới có hiệu ứng rõ ràng.

Mặc dù có vẻ như không có gì đáng lo ngại, tỉ lệ phụ thuộc là một thước đo kinh tế cực kỳ quan trọng. Nếu số lượng người lao động ít hơn so với phần còn lại của dân số, gánh nặng thuế trên mỗi người lao động sẽ tăng lên và sản lượng kinh tế trên đầu người sẽ giảm đi.

Theo dự báo của IMF, tỉ lệ tăng trưởng hàng năm của dân số trong độ tuổi lao động của Đức sẽ giảm 0,7% trong trung hạn, một con số cao hơn bất kỳ quốc gia nào trong nhóm G7. Điều này xảy ra khi thế hệ baby boomer bắt đầu nghỉ hưu và dòng nhập cư giảm đi. Tình trạng già hóa dân số cũng sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến tài chính công khi tốc độ tăng trưởng thu nhập thuế chậm lại và chi tiêu cho lương hưu và chăm sóc sức khỏe tăng lên.

Hệ thống lương hưu của Đức, được thiết lập từ năm 1889, dựa vào các khoản đóng góp của người lao động hiện tại để hỗ trợ người nghỉ hưu. Tuy nhiên, tỉ lệ người lao động so với người nghỉ hưu đã giảm từ sáu người lao động trên một người nghỉ hưu xuống chỉ còn hai người lao động trên một người nghỉ hưu từ những năm 1960.

Tình trạng già hóa trong lực lượng lao động cũng là một mối quan ngại. Mặc dù tác động này có sự khác biệt tùy thuộc vào khu vực và ngành công nghiệp, có vẻ như có một mối liên hệ tiêu cực giữa độ tuổi trung bình của người lao động và tăng trưởng năng suất trong nền kinh tế tri thức.

Điều này có ý nghĩa gì?

Tình hình này không chỉ ảnh hưởng xấu cho Đức mà còn cho toàn cầu. Nhật Bản là một ví dụ lớn nhất trên thế giới về dân số già, đã ghi nhận tỉ lệ sinh thấp và nhập cư không đáng kể trong nhiều thập kỷ. Nhưng phần lớn châu Âu cũng đối mặt với vấn đề tương tự.

Chẳng hạn như Hy Lạp, quốc gia có tỉ lệ sinh thấp nhất trên lục địa, đã ghi nhận số ca sinh ít nhất trong 92 năm vào năm 2022. Ý và Phần Lan cũng gặp tỉ lệ sinh thấp hơn mức thay thế, điều này có nghĩa là mỗi thế hệ mới nhỏ hơn thế hệ trước đó.

Đức sẽ chịu ảnh hưởng rõ rệt hơn trong những năm tới do sự thiếu hụt lao động liên tục. Nền kinh tế của Đức đã gặp khó khăn với việc giảm sự phụ thuộc vào năng lượng Nga và phải đối mặt với lãi suất cao. Đó là chưa kể đến những vấn đề khác có thể làm giảm khả năng cạnh tranh lâu dài, bao gồm các rào cản cấu trúc như thiếu đầu tư và quản lý không hiệu quả.

Tuy nhiên, cũng có những yếu tố tích cực cho kinh tế Đức. Lạm phát đã có dấu hiệu hạ nhiệt và tỉ lệ thất nghiệp của quốc gia này được kiểm soát tốt so với một số quốc gia láng giềng. Song, sức ép từ sự già hóa dân số sẽ trở nên ngày càng mạnh mẽ theo thời gian.

Có thể làm gì?

Để thay đổi tình trạng này, hoặc ít nhất là trì hoãn đáng kể, nhập cư quy mô lớn đang là giải pháp được ưu tiên thảo luận. Vương quốc Anh đã thành công trong việc này khi áp dụng mức nhập cư kỷ lục trong những năm gần đây.

“Một chỉ số quan trọng để đánh giá thành công dài hạn hoặc sự giảm tương đối là khả năng thu hút và hòa nhập người nhập cư vào lực lượng lao động. Tuy nhiên, phương pháp này đang tạo ra căng thẳng chính trị, khi các đảng cực hữu ngày càng phản đối việc nhập cư ở nhiều quốc gia châu Âu”, ông Jens Eisenschmidt, Nhà kinh tế trưởng châu Âu của Morgan Stanley, cho biết.

Một giải pháp thay thế khác là có thể là tận dụng tiềm năng của dân số Đức để tham gia vào lực lượng lao động, chẳng hạn như khuyến khích phụ nữ tham gia công việc toàn thời gian. Điều này có nghĩa là khuyến khích họ bằng cách cung cấp nhiều chính sách và dịch vụ hỗ trợ chăm sóc trẻ em hơn. Ngoài ra, thay đổi hệ thống lương hưu hiện tại cũng có thể giúp chính phủ đáp ứng nhu cầu chi tiêu cao hơn cho dân số già.

Một chiến lược khác là dựa vào công nghệ. Đức đã có kế hoạch thúc đẩy sử dụng robot và trí tuệ nhân tạo (A.I) trong các công việc thiếu nhân tài hoặc có thể được hỗ trợ bởi số hóa.

Thực tế, việc đối mặt với một lực lượng lao động già hóa là một thách thức quá lớn để chỉ đơn thuần khắc phục bằng một biện pháp hay một số biện pháp. Thay vào đó, các chính phủ và doanh nghiệp cần phải thích nghi với tình hình này. Điều này, tương tự với vấn đề như tuổi già, đòi hỏi những tính toán dài hạn và cân nhắc kỹ lưỡng.

Có thể bạn quan tâm:

Các nhãn hiệu xa xỉ giảm giá mạnh tại Trung Quốc

Nguồn Fortune