Chợ xe cũ: Thị trường tỷ đô

Với giá trị vào khoảng 3 tỉ USD/năm, theo thống kê của Công ty Cổ phần Ôtô Anycar Việt Nam, thị trường xe hơi cũ ở Việt Nam đang cực kỳ sôi động với sự cạnh tranh của hai nhóm doanh nghiệp. Nhóm thứ nhất tập trung vào độ phủ thông tin, nhóm thứ hai chú trọng giải quyết bài toán niềm tin.

Thành lập từ năm 2010, có thể nói Anycar.vn là công ty gia nhập vào thị trường xe hơi cũ khá sớm. Tính đến nay, doanh nghiệp này đang sở hữu 2 hệ thống kinh doanh ôtô đã qua sử dụng ở Hà Nội, TP.HCM cùng dịch vụ lưu động ở 64 tỉnh, thành. Anycar.vn là đại diện cho nhóm doanh nghiệp đi theo trường phái “bảo hành xe cũ” để giải bài toán niềm tin.

Theo đó, Anycar.vn sẽ hoàn lại 100% tiền trong vòng 7 ngày nếu các xe do Công ty bán ra không đúng như cam kết. Trên thực tế, ngoài Anycar.vn, một số doanh nghiệp cũng có dịch vụ này như Ford Việt Nam hay Haxaco chuyên kinh doanh dòng xe Mercedes Benz đã qua sử dụng, nhưng do chỉ kinh doanh một số dòng xe nhất định nên không đa dạng như Anycar.vn.

Ông Cao Minh Cường, Trợ lý Tổng Giám đốc, kiêm Trưởng phòng Kinh doanh trực tuyến Công ty, cho biết, Anycar.vn bán được hơn 2.000 chiếc xe đã qua sử dụng hằng năm. Mức tăng trưởng doanh thu vào khoảng 10-30%, tùy thuộc chính sách thuế, giảm giá của xe mới. Cũng theo ông Cường, do đầu tư khá lớn vào dịch vụ kiểm tra chất lượng, nhân sự, hệ thống bán hàng nên lợi nhuận khá thấp, chỉ khoảng 5% trên tổng doanh thu.

Gần đây nhất, mô hình chợ xe kiểu Mỹ do Công ty Sago Auto tổ chức cũng đi theo nhóm “giải bài toán niềm tin”. Theo ông Phạm Đăng Khoa, Giám đốc Công ty Sago Auto, cho biết sau 1,5 tháng mở cửa, mỗi ngày chợ tiếp đón khoảng 300-400 lượt khách/ngày. Số lượng xe giao dịch từ 7-9 chiếc. Mỗi ngày có 140 chiếc xe đã qua sử dụng được trưng bày ở đây.

Sàn giao dịch xe ôtô cũ của Sago Auto tại TP.HCM. Ảnh: Sơn Phạm

Tự nhận là người không có kinh nghiệm trong lĩnh vực kinh doanh xe đã qua sử dụng nhưng ông Khoa cho rằng thị trường này rất manh mún và nhu cầu minh bạch thông tin đang ngày càng cao. Chính vì thế, Sago Auto kết hợp với dịch vụ kiểm định của Anycar.vn để đảm bảo chất lượng các xe đăng bán.

Nguồn thu của Công ty không đến từ hưởng hoa hồng trên lượng xe bán ra mà chủ yếu đến từ phí thuê bãi 100.000 đồng/ngày/xe và từ các phí dịch vụ như thẩm định, sang tên xe… Điểm hạn chế của Anycar.vn hay Sago Auto là giới hạn về số lượng xe đăng bán. Chính vì thế, nhóm doanh nghiệp thứ hai bao gồm các đại diện như Carmudi.vn, Chotot.vn, choxe.net… tập trung vào việc kết nối giữa người bán và người mua để đa dạng mặt hàng.

Theo ông Bryan Teo, Tổng Giám đốc Chợ Tốt, từ năm 2013, Công ty đánh giá rất cao thị trường xe đã qua sử dụng ở Việt Nam. Tính đến nay, số lượng đăng tin xe cũ (bao gồm cả xe máy và ôtô) chiếm 13% tổng số tin đăng trên Chotot.vn hằng tháng, ước tính khoảng 90.000 tin. Đặc biệt số lượng đăng tin ôtô cũ tăng 80% mỗi năm. Ông Bryan cho rằng con số này sẽ tiếp tục tăng trong thời gian tới. Theo thống kê của Hiệp hội Các nhà sản xuất ôtô Việt Nam (VAMA), tính đến tháng 7.2016, số lượng xe ôtô cá nhân được bán tăng hơn 35% so với cùng kỳ năm ngoái. Bên cạnh đó, dựa trên dữ liệu từ Cục Thống kê Việt Nam, bao gồm các yếu tố như dân số, số hộ gia đình và số xe ôtô trên 100 hộ gia đình, ông Bryan tin rằng số lượng xe cá nhân mới sẽ tăng gấp đôi vào năm 2020.

Một đại diện khác trong nhóm này là Carmudi.vn, thuộc sở hữu của Công ty Một thành viên Xe Classifieds. Gia nhập thị trường vào tháng 2.2014, dưới sự hậu thuẫn của Rocket Internet, tính đến nay Carmudi.vn là sàn mua bán của hơn 600 đại lý và hàng chục ngàn cá nhân buôn bán ôtô cũ và mới trên cả nước. Cả Carmudi.vn lẫn Chotot.vn đều là mô hình rao vặt trực tuyến, nên doanh thu đến từ việc thu phí đăng tin, các hợp đồng quảng cáo trực tuyến hoặc cả hai.

Anh Hà, chủ cửa hàng đồ ăn uống ở quận Phú Nhuận (TP.HCM), cho biết do mới mua xe lần đầu nên cân nhắc rất kỹ việc mua xe cũ hay xe mới. Sau 3 tháng rảo quanh các chợ xe cũ trên mạng, anh quyết định mua xe mới cho chắc. Dù rằng giá xe cũ thấp hơn từ 20-30% xe mới nhưng anh Hà rất sợ khi mua phải các chiếc xe bị đâm đụng, thủy kích hoặc đi nhiều rồi chỉnh lại đồng hồ. Bên cạnh đó, thủ tục giấy tờ cũng làm anh ngán ngẩm. Các dòng xe cũ từ năm 2014-2015 thì giá chênh lệch với xe mới là phần đóng thuế, phí khi sang tên xe. “Điều này cũng không có gì khó hiểu vì nếu xe còn tốt chẳng ai đi bán giá rẻ”, anh Hà nói.

Nhìn chung, ôtô vẫn là tài sản lớn đối với phần lớn người Việt Nam. Bên cạnh đó, theo tâm lý chung, người mua xe cũ cũng muốn khi bán xe lại không bị mất giá quá nhiều. Chính vì thế, người mua có xu hướng mua xe cũ đi từ 30.000-50.000 km, đời xe cách thời điểm mua không quá 3 năm. Do đó, giá rẻ đôi khi không phải là yếu tố được ưu tiên hàng đầu.

Ngay cả các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ kiểm định như Anycar.vn, lấy niềm tin khách hàng cũng không phải là dễ. Theo đó, Anycar.vn cam kết hoàn tiền nếu vi phạm hợp đồng, nhưng vấn đề là ai có thể phát hiện ra các lỗi đó? Theo anh Bảy, một thợ xe ở quận Tân Phú, trừ Ford Việt Nam, Haxaco, các hãng như Thaco, Hyundai… cũng không thể kiểm định xe đã từng đâm đụng, thủy kích… hay chưa. “Các hãng chỉ kiểm tra sổ bảo dưỡng định kỳ. Nếu chủ xe thường xuyên bảo dưỡng đúng thời hạn thì còn nắm được tình trạng xe, còn những chủ xe không đáp ứng yêu cầu này thì hãng cũng chịu thua”, anh Bảy nói. Vì vậy,  Anycar.vn phải kiểm tra rất gắt gao mỗi xe nhận về, lưu lại quá trình kiểm định, chụp hình hiện trạng xe… Còn theo ông Jack Nguyễn, Giám đốc Điều hành Carmudi Việt Nam, cho biết sau chương trình  chợ săn xe tổ chức hồi cuối tháng 7, Công ty sẽ tiếp tục với chương trình đánh giá đại lý uy tín để xây dựng một quy chuẩn chung cho thị trường xe hơi đã qua sử dụng.

Có thể thấy, thị trường xe hơi cũ ở Việt Nam hiện nay rất giống bài viết về thị trường xe hơi cũ của Giáo sư kinh tế Mỹ George Arthur Akerlof, người đồng nhận giải Nobel Kinh tế năm 2001. Theo ông George, người bán xe hiểu rất rõ tình trạng của chiếc xe, người mua thì không. Do thông tin bất đối xứng nên người mua có xu hướng trả giá rẻ hơn một nửa giá trị chiếc xe để giảm rủi ro. Cứ thế tiếp diễn, thị trường sẽ toàn những chiếc xe cũ với chất lượng tệ hại. Nhưng khi thông tin minh bạch hoặc có công cụ để chứng minh, mọi chuyện sẽ diễn biến theo chiều ngược lại.

Huy Vũ