Ấn Độ mộng lớn với trí tuệ nhân tạo

Ấn Độ đang mê mẩn trí tuệ nhân tạo. Quốc gia này hiện là thị trường tăng trưởng nhanh nhất của ChatGPT, chiếm khoảng 14% người dùng toàn cầu, theo một số ước tính. Trong tương lai gần, chatbot nổi tiếng này có thể sẽ đối mặt với đối thủ nội địa. Ngày 23/5, startup Sarvam AI đã ra mắt mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) có khả năng giao tiếp bằng nhiều ngôn ngữ địa phương như Hindi và Malayalam. Đầu tháng 6, Bharat Gen, một mô hình được chính phủ tài trợ, cũng được ra mắt. Cả hai đều hướng đến mục tiêu đưa A.I đến gần hơn với người dùng thông qua ngôn ngữ bản địa.

Tham vọng của chính phủ Ấn Độ không dừng lại ở đó. Thủ tướng Narendra Modi muốn đất nước trở thành người dẫn đầu trong lĩnh vực A.I, và tuyên bố rằng không một tiến bộ công nghệ toàn cầu nào có thể hoàn chỉnh nếu thiếu Ấn Độ. Tháng 2 vừa qua, Bộ trưởng Công nghệ Ashwini Vaishnaw cam kết rằng Ấn Độ sẽ cho ra mắt một mô hình nền tảng nội địa trong vòng 10 tháng và phát triển chip A.I trong 3-5 năm tới.

Tuy nhiên, tiến độ hiện tại vẫn còn khiêm tốn. Mô hình của Sarvam được xây dựng trên nền tảng công nghệ từ Mistral (Pháp), còn Bharat Gen sử dụng các biến thể mã nguồn mở. Chưa có mô hình A.I nào của Ấn Độ lọt vào top 200 LLM theo xếp hạng của trang đánh giá lmArena. Theo Báo cáo AI Index 2024 của Đại học Stanford, Ấn Độ chỉ thu hút được 1,2 tỉ USD vốn đầu tư tư nhân vào A.I, đứng thứ 12 toàn cầu, sau cả Áo và Thụy Điển. Trong khi đó, Mỹ thu hút 109 tỉ USD và Trung Quốc là 9 tỉ USD.

Cơ sở hạ tầng kỹ thuật số cũng là một điểm yếu. Các trung tâm dữ liệu của Ấn Độ hiện chỉ chiếm 3% tổng công suất toàn cầu. Trong khi Mỹ và Trung Quốc xây dựng nền tảng A.I từ đầu, Ấn Độ chủ yếu điều chỉnh các mô hình ngoại để phục vụ thị trường trong nước. Đây sẽ là giai đoạn quá độ hay một điểm yếu lâu dài, vẫn còn là câu hỏi bỏ ngỏ.

Các nhà hoạch định chính sách đang nỗ lực để bắt kịp. Năm ngoái, Ấn Độ công bố chương trình trị giá 1,2 tỉ USD nhằm hỗ trợ hệ sinh thái A.I nội địa. Một phần kinh phí được dùng để mua hơn 34.000 chip A.I, phân phối cho các viện nghiên cứu và startup, nhưng con số vẫn thấp hơn nhiều so với Meta. Sarvam được cấp quyền sử dụng 4.000 chip trong vòng 6 tháng. Ông Abhishek Singh, người đứng đầu chương trình IndiaAI Mission, cho biết mục tiêu là xây dựng một hệ sinh thái A.I thuần nội, với chi phí tiếp cận chip A.I chỉ bằng 1/3 mức trung bình toàn cầu. Bốn công ty, trong đó có Sarvam, đã được chọn để phát triển mô hình A.I “made in India”.

Dù vậy, không phải ai cũng lạc quan. Ông Anirudh Suri từ quỹ đầu tư India Internet Fund cho rằng chính phủ đang quá sa đà vào phần cứng và mã nguồn. Theo ông, thay vì cố gắng chọn ra một “người thắng cuộc”, chính phủ nên đầu tư vào hạ tầng bền vững cho ngành A.I.

Một thiếu sót lớn khác là dữ liệu. Dù Ấn Độ có số người dùng smartphone, internet và giao dịch số thuộc hàng lớn nhất thế giới, phần lớn dữ liệu công cộng lại bị phân mảnh và khó truy cập. Dù chương trình IndiaAI Mission đã bắt đầu mở quyền truy cập một số bộ dữ liệu, tiến độ vẫn rất chậm. Không có dữ liệu mở và chất lượng cao, các nhà phát triển A.I tại Ấn Độ khó tạo ra bước tiến đột phá.

Nhân lực cũng là một thách thức. Dù mỗi năm Ấn Độ đào tạo rất nhiều lập trình viên, số chuyên gia nghiên cứu A.I tiên tiến vẫn còn rất hạn chế. Trong số đó, nhiều người đã chuyển ra nước ngoài làm việc, chủ yếu tại Mỹ. Theo nghiên cứu năm 2022 của tổ chức tư vấn MacroPolo, chỉ 1/5 số nhà nghiên cứu A.I hàng đầu của Ấn Độ vẫn còn làm việc trong nước. Harshit Jain, một nhà nghiên cứu AI gốc Ấn tại Đại học Stanford, cho biết, môi trường quốc tế hấp dẫn hơn vì có cơ hội hợp tác với những nhân tài xuất sắc và tiếp cận tài nguyên nghiên cứu dồi dào.

Những người ở lại thường làm việc tại các văn phòng của Google hay Microsoft ở Ấn Độ, những nơi có phòng nghiên cứu A.I được đầu tư mạnh. Nhưng theo ông Kailash Nadh, Giám đốc Công nghệ (CTO) của công ty fintech Zerodha, sự hiện diện này chưa đủ để tạo ra một hệ sinh thái bản địa sôi động. Ông cho rằng, nguyên nhân là thiếu văn hóa nghiên cứu dài hạn và thiếu liên kết giữa doanh nghiệp và giới học thuật, dẫn đến các nghiên cứu gốc vẫn rời rạc và manh mún.

Thêm vào đó, nỗ lực A.I của Ấn Độ vẫn tập trung vào thị trường nội địa, với quan điểm “A.I phục vụ cho người Ấn”. Đây là hướng đi hợp lý, bởi các vấn đề trong nước như giáo dục, y tế đều có thể hưởng lợi từ công nghệ A.I. Tuy nhiên, nếu chỉ giới hạn trong phạm vi quốc gia, tham vọng của Ấn Độ sẽ bị thu hẹp đáng kể. Ông Suri cho rằng Ấn Độ cần tư duy “dám cược lớn”, bởi A.I không chỉ là công cụ mà còn là động cơ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Nhìn lại lịch sử, những làn sóng công nghệ lớn trước đây, từ internet đến smartphone, phần thắng luôn thuộc về các đại gia công nghệ Mỹ. Ấn Độ là một trong những thị trường người dùng lớn nhất của Google, Microsoft và Meta. Dù đã xuất hiện một số tên tuổi nội địa nổi bật trong lĩnh vực thương mại điện tử và fintech, rất ít trong số đó vươn ra được thị trường toàn cầu.

Giờ đây, với A.I, một bước ngoặt lớn đang mở ra. Và Ấn Độ không muốn bỏ lỡ cơ hội thêm một lần nữa.

Có thể bạn quan tâm:

Sức mạnh công nghệ: Cuộc đua toàn cầu mới

Nguồn The Economist