Nikkei: "Việt Nam là ánh nắng giữa bầu trời thương mại quốc ảm đạm"

Điểm sáng của châu Á

Nếu giới  đầu tư muốn tìm kiếm chút ánh sáng mặt trời trong thời điểm ảm đạm này cho nền kinh tế toàn cầu thì họ nên chuyển sang Việt Nam. Quốc gia Đông Nam Á tự hào là một trong những nơi có tốc độ tăng trưởng kinh tế nhanh nhất ở bất cứ đâu, dân số trẻ và lạc quan và ổn định chính trị. Các khoản đầu tư lớn của các công ty đa quốc gia từ Samsung Electronics đến Nestle đang biến Việt Nam thành một nhà máy sản xuất và nâng cao mức sống. Vào tháng 5.2018, một nâng hạng từ Fitch Ratings đã giúp trái phiếu đất nước này chỉ còn kém 2 bậc so với mức đầu tư.

Tuy nhiên, tất cả các động lực tiến về phía trước trên thế giới là không phù hợp cho cuộc chiến tranh thương mại suy yếu của Donald Trump.

Liệu một nền kinh tế châu Á nhỏ bé, mở và hướng đến xuất khẩu có thể sống sót sau cuộc tấn công của Tổng thống Mỹ về thương mại toàn cầu và những trả đũa từ Trung Quốc? Ngoài ra đó còn là chu kỳ thắt chặt tiền tệ của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ và các nhà đầu tư có mọi lý do để nghi ngờ tăng trưởng tổng sản phẩm quốc nội 6,8% của Hà Nội trong quý II có thể chứng minh sự thoáng qua.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc gần đây đã yêu cầu chính phủ tăng cường giám sát thị trường và lên kế hoạch để giảm thiểu bất kỳ tác động nào. Tuy nhiên, thuế quan của Trump là mối đe dọa rõ ràng nhất đối với sự ổn định kinh tế và xã hội trong nền kinh tế lớn thứ sáu của Đông Nam Á.

Việc ông Trump đánh thuế tạo ra ảnh hưởng rất lớn đến nền kinh tế phụ thuộc vào xuất khẩu của Việt Nam. Trong khi con số tăng trưởng của đất nước vẫn là đáng nể theo các tiêu chuẩn toàn cầu, tốc độ quý hai của Việt Nam đã đánh dấu một sự giảm đáng chú ý từ 7,5% trong ba tháng trước đó. Đằng sau suy thoái là giảm đầu tư nhà nước và một slide trong sản lượng khai thác. Quỹ đạo của khu vực xuất khẩu quan trọng hiện nay đang rất nghi ngờ.

Xuất khẩu tăng trong nửa đầu năm 2016 tăng 16% so với cùng kỳ năm ngoái. Sự suy giảm lớn có thể sẽ xảy ra khi ông Trump áp thuế đối với thép và nhôm - 25% và 10%, điều có thể làm tăng chi phí nguyên liệu và ảnh hưởng lớn đến các đối tác thương mại. Giống như hầu hết các nước châu Á khác, Việt Nam có Trung Quốc, mục tiêu chính của ông Trump, là điểm đến xuất khẩu số 1 của mình.

Hàn Quốc, thị trường xuất khẩu quan trọng thứ hai của Việt Nam, cũng là gặp nhiều rủi ro. Trong quý IV/2017, tăng trưởng của Hàn Quốc đã đầu tiên suy giảm trong 9 năm. Gần đây, tăng trưởng xuất khẩu đã chững lại trong tháng 6, giảm 0,1% sau khi tăng 13,2% trong tháng 5. Các cơn gió ngược mà Hàn Quốc đang phải đối mặt là một vấn đề cho Việt Nam, vì đây là nhà đầu tư dài hạn lớn nhất của đất nước.

Samsung, LG Electronics và các công ty khổng lồ khác của Hàn Quốc đang đổ hàng chục tỷ USD vào Việt Nam để đa dạng hóa nhằm đối phó với chi phí lao động tăng cao của Trung Quốc. Riêng Samsung đã đầu tư hơn 17 tỷ USD ở 8 nhà máy sản xuất phần lớn các điện thoại thông minh của mình. Trong năm 2017, Samsung đã xuất khẩu khoảng 54 tỷ USD hàng hóa từ Việt Nam, một con số tương đương 28% GDP Việt Nam. Khi chiến tranh thương mại của Washington chạm tới Hàn Quốc và sự tăng trưởng doanh thu của Seoul, dòng vốn đầu tư mà Hà Nội dựa vào có thể trở nên khan hiếm.

Một lập luận có thể được đưa ra rằng thuế quan của Trump làm lợi cho Việt Nam. Ngay cả trước khi Washington công bố việc áp các mức thuế quan, các nhà điều hành châu Âu, Nhật Bản và Hàn Quốc đã tìm kiếm một kế hoạch B khi chi phí của Trung Quốc tăng lên. Sự bất ổn ở Trung Quốc có thể đẩy nhanh sự chuyển dịch cơ sở sản xuất ra khỏi Trung Quốc vào Đông Nam Á, vốn ổn định hơn và trong nhiều trường hợp, môi trường chi phí cạnh tranh hơn.

Việt Nam cần làm những gì?

Điếu đó khiến yêu cầu đẩy nhanh cải cách cơ cấu của Việt Nam ngày càng cấp thiết: củng cố các định chế tài chính; thay thế các doanh nghiệp nhà nước bằng một khu vực tư nhân sôi động; giảm hoạt động ngân hàng ngầm; tự do hóa tài khoản vốn; tăng tính minh bạch; và giảm tham nhũng. Điều này cũng có nghĩa là Việt Nam nên đầu tư nhiều hơn vào nguồn nhân lực để củng cố nền tảng khởi nghiệp của đất nước.

Khoảng 25% trong tổng số 92 triệu người Việt Nam dưới 15 tuổi. Điều này đang nuôi dưỡng tinh thần kinh doanh lan rộng khắp đất nước. Một tinh thần như vậy là rất quan trọng để tăng tốc độ tăng mức sống. Tăng trưởng GDP bình quân 6,3% trong 12 năm qua đã nâng thu nhập bình quân đầu người hàng năm lên 2.385 USD - tăng hơn 6 lần so với năm 2000.

Nếu tốc độ như vậy được duy trì, Việt Nam có thể sẽ sớm bắt kịp mức 9.000 USD của Trung Quốc. Chúng ta cũng có một số cách để biết liệu Việt Nam có thể tránh được bẫy thu nhập trung bình thường làm cho các quốc gia mắc kệt xung quanh mốc 10.000 USD hay không. Để duy trì những lợi ích đó và giảm sự bất bình đẳng, chính phủ Việt Nam phải thay đổi động lực cơ bản của tăng trưởng.

Một mục tiêu rõ ràng: giảm sự phụ thuộc vào nới lỏng tiền tệ. Tỷ lệ lạm phát 4,7% ngày nay, hiện đã cao hơn 4% mà chính phủ hướng tới, mục đích hạn chế việc nới lỏng tiền tệ quá mức. Bất kỳ động thái nào để cắt giảm lãi suất tái cấp vốn 6,25% sẽ làm tăng rủi ro phát triển kinh tế quá nóng.

Nâng cấp nền kinh tế, và dựa nhiều hơn vào các vốn, sẽ tạo ra tăng trưởng hữu cơ và cân bằng hơn. Việt Nam thường xuyên trong trạng thái từ cực kỳ lạc quan đến bi quan cực đoan, và ngược lại. Câu chuyện hiện tại, tất nhiên là vế sau (lạc quan), khi tăng trưởng của Việt Nam vượt qua Trung Quốc. Tuy nhiên, rủi ro là chiến tranh thương mại của Trump đột nhiên đẩy mọi thứ đi theo chiều hướng khác.

Tin vui là Việt Nam đang tận hưởng một động lượng mà ít nền kinh tế nào có được. Tin xấu: trong thời đại Trump, Việt Nam sẽ phải giảm bớt công việc của mình để giữ cho nền kinh tế trên con đường hướng đến những sự giàu có lớn hơn.

Nguồn Nikkei