Muốn nhanh, phải chậm

Tình trạng stress cao, kiệt sức ở người đi làm vẫn là vấn đề đau đầu của những nhà lãnh đạo và người làm nhân sự (HR). Tuy nhiên, những nguyên nhân góp phần dẫn đến tình trạng này thì may thay, đã có thể được điểm mặt, gọi tên. Và liệu rằng trong năm mới, “slow productivity” (năng suất chậm) có thể góp phần xây dựng giải pháp cho vấn đề này?

Nguyên nhân dần hé lộ...

Căng thẳng (stress), kiệt sức (burnout), làm việc cầm chừng (quiet quitting)... đang là vấn đề chung của các doanh nghiệp toàn cầu. Theo các báo cáo của Gallup, một hãng nghiên cứu uy tín có phạm vi hoạt động đa dạng trong nhiều lĩnh vực trên thế giới, doanh nghiệp đang đối mặt với những vấn đề nan giải. Khi được hỏi “Liệu rằng hiện tại so với ngày hôm trước, bạn có đang cảm thấy rất căng thẳng không?” thì 41% người đi làm trả lời là “có”. Con số này của năm 2023 thấp hơn một chút so với mức 44% của năm 2022, nhưng vẫn còn khá cao nếu so sánh với mức 31% của năm 2009. Còn 28% hiện cảm thấy kiệt sức và con số này chỉ thấp hơn một chút so với mức cao nhất là 30% của 2 năm đại dịch. Bởi thế, 77% lực lượng lao động đang làm việc cầm chừng.

Những con số trên thật đáng báo động, nhưng thực tế còn đáng lo ngại hơn nếu ta chưa nhìn rõ được nguyên nhân để tìm giải pháp cho vấn đề nan giải này.

Trong tác phẩm The Burnout Society (Một xã hội kiệt sức), Byung-Chul Han, triết gia người Đức gốc Hàn, chia sẻ những kiến giải mới của ông về những nguyên nhân tạo ra tình trạng burnout hiện nay trên phạm vi toàn cầu như sau:

Thứ nhất, xã hội hiện đại quá chú trọng vào thành tích và vì thế, cũng gây ra tình trạng dư thừa sự tích cực. Không khó để thấy những khẩu hiệu như “bạn có thể làm được”, “không hề có giới hạn”, “hãy vui lên”, “hãy tận hưởng”, “YOLO-ta chỉ sống một lần trên đời”... đang xuất hiện rất nhiều trong xã hội hiện nay. Ở khía cạnh tích cực, chúng kích thích sự đổi mới và phát triển, nhưng đồng thời cũng tạo ra áp lực cạnh tranh trong tâm trí của mỗi người.

Trong các nghiên cứu của mình, Rob Cross, một chuyên gia hàng đầu về lãnh đạo và hiệu suất làm việc, cho thấy một trong những tác nhân gây ra tình trạng kiệt sức chính là micro-stress (căng thẳng nhỏ). Mà danh sách những căng thẳng nhỏ trong công việc thì lại nhiều và phổ biến như nhận quá nhiều email và thông báo; tham gia quá nhiều cuộc họp không cần thiết; chịu đựng những đồng nghiệp khó tính hoặc thiếu chuyên nghiệp; cảm thấy áp lực phải luôn luôn “online” và phản hồi ngay lập tức...

Những vấn đề này được Rob Cross mô tả là “collaboration overload”, tình trạng quá tải trong khi phối hợp, cộng tác. Một căng thẳng nhỏ tưởng chừng như không nghiêm trọng, nhưng nó vẫn ngấm ngầm tác động đến mọi khía cạnh trong cuộc sống của mỗi người và những người xung quanh họ. Và đến khi tích tụ đủ lớn, nó sẽ chiếm lĩnh cuộc sống của một người.

Lần tìm giải pháp…

Theo Byung-Chul Han, chúng ta có thể nghĩ đến các giải pháp như tìm cách chậm lại, tạo cho mình những khoảng lặng, thời gian yên tĩnh trong ngày và cần thực tế nhìn nhận những kỳ vọng và thành tích mà mình muốn đạt được.

Còn các báo cáo của Rob Cross thì gợi ý cụ thể hơn những năng lực mà các tổ chức cần ưu tiên trang bị cho người lao động trong bối cảnh hiện nay, bao gồm không ngại và thích ứng nhanh với sự thay đổi; giao tiếp thấu cảm, để xử lý những tình huống giao tiếp khó; xây dựng môi trường làm việc có sự an toàn tâm lý; quản lý cuộc họp hiệu quả.

Cal Newport là một chuyên gia hàng đầu có ảnh hưởng toàn cầu về chủ đề làm việc sâu (deep work), chủ nghĩa tối giản kỹ thuật số (digital minimalism), năng suất chậm (slow productivity), sự tập trung và triết lý làm việc trong thời đại kỹ thuật số. Ông còn là tiến sĩ khoa học máy tính tại MIT và nổi tiếng vì không bao giờ sử dụng mạng xã hội. Về chủ đề của bài viết này, Cal Newport cũng chia sẻ quan điểm với Byung-Chul Han và Rob Cross. Theo ông, giải pháp cho tình trạng burnout hiện nay, mà theo ông là “năng suất giả” hay “sự bận rộn ảo”, chính là:

• “Chậm lại”: Thay vì cố gắng làm mọi thứ cùng lúc, hãy tập trung vào ít nhiệm vụ hơn nhưng làm chúng một cách chỉn chu và hiệu quả.
• Chất lượng hơn số lượng: Đề cao chất lượng công việc thay vì chỉ chạy theo số lượng.
• 3 trụ cột của “năng suất chậm” gồm:
• Ít cam kết hơn: Cẩn thận lựa chọn những công việc thực sự quan trọng và loại bỏ những việc không cần thiết.
• • Dành thời gian: Đừng vội vàng. Hãy dành thời gian để suy nghĩ, lên kế hoạch và thực hiện công việc một cách cẩn thận.
• • Tập trung vào chất lượng: Luôn nỗ lực tạo ra những sản phẩm, dịch vụ có chất lượng cao.

Năm mới, có lẽ để đi nhanh, ta lại phải chậm lại một chút, để kết nối sâu hơn với chính mình, những người xung quanh, để củng cố lại sự tập trung và kích hoạt lại nguồn năng lượng, sự nhiệt huyết để có thể thành công trong một năm hứa hẹn vẫn còn nhiều biến động.