“Cơn bão tài chính” của bảo hiểm

Hàng ngàn tỉ đồng bồi thường, những chiếc xe hơi bị thủy kích chìm sâu trong nước và lượng hồ sơ bồi thường chất cao. Đó là mảng xám mà ngành bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam đang phải đối mặt trong quý cuối năm.

Rủi ro lỗ kỹ thuật
Thiên nhiên đã giáng một đòn nặng nề, đặc biệt là sau bão số 10 và 11, tạo ra một “cơn bão tài chính” cho các doanh nghiệp. Theo số liệu từ Cục Quản lý, Giám sát Bảo hiểm (Bộ Tài chính), ước tính tổng số tiền bồi thường cho khách hàng bị thiệt hại do 2 cơn bão này lên tới 1.674 tỉ đồng tính đến ngày 10/10/2025. 

Thiệt hại tập trung chủ yếu vào 2 mảng “nóng” là bảo hiểm tài sản kỹ thuật và bảo hiểm xe cơ giới. Riêng bảo hiểm xe cơ giới, với 2.653 vụ được ghi nhận, tổng thiệt hại đã vượt 76 tỉ đồng. Thủy kích sau mưa lớn, một trong những rủi ro đắt đỏ nhất, đã khiến lượng yêu cầu bồi thường xe cơ giới tăng vọt. Theo đại diện của Tổng Công ty Bảo hiểm Sài Gòn - Hà Nội (BSH), riêng xe cơ giới chiếm 82 vụ bồi thường với mức thiệt hại 5,3 tỉ đồng. “Thiệt hại bình quân mỗi xe lên tới hàng chục đến hơn 100 triệu đồng, có trường hợp xe Mercedes C300 AMG hư hỏng nặng, chi phí khắc phục ước khoảng 500 triệu đồng”, vị này cho biết.

Trong khi bão bồi thường đang đến gần, bức tranh lợi nhuận 9 tháng đầu năm 2025 lại cho thấy sự phân hóa rõ rệt. Bảo Minh đạt 4.021 tỉ đồng doanh thu thuần từ hoạt động kinh doanh bảo hiểm, tăng 4%. Đặc biệt, lợi nhuận trước thuế đạt 302 tỉ đồng, tăng mạnh 37,9% và đã hoàn thành 101% kế hoạch lợi nhuận cả năm. Bảo hiểm DBV ghi nhận phí bảo hiểm gốc đạt 3.010 tỉ đồng, tăng 30% so với cùng kỳ và là mức cao nhất trong lịch sử hoạt động của công ty này. Tập đoàn Bảo Việt (công ty mẹ) có tổng doanh thu đạt 1.328 tỉ đồng, lợi nhuận sau thuế 942 tỉ đồng, tăng lần lượt 8,5% và 8,8% so với cùng kỳ. 

Mặc dù lợi nhuận từ các hoạt động đầu tư tài chính vẫn tích cực, nhưng gánh nặng bồi thường này đang đe dọa làm xói mòn kết quả kinh doanh bảo hiểm gốc. “Ước tính thiệt hại của cơn bão gần đây gần 60 tỉ đồng sẽ ảnh hưởng nhiều đến lợi nhuận tháng 10 và 11 của Công ty. Quý IV năm nay, Công ty có thể điều chỉnh giảm chỉ tiêu lợi nhuận cả năm 2025,” đại diện của Bảo hiểm DBV chia sẻ.

Tái thiết chờ cơ hội mới
Hiện tại, các công ty đang phải “chạy đua” để giải quyết lượng hồ sơ bồi thường khổng lồ, đặc biệt khi Chính phủ yêu cầu khẩn trương chi trả cho khách hàng bị ảnh hưởng bởi lũ lụt. Quý cuối năm 2025 chắc chắn là phép thử lớn nhất về năng lực tài chính và quản trị rủi ro của toàn ngành. 

Tuy nhiên, giới chuyên gia nhận định năm 2026 sẽ là một năm phục hồi và mang lại triển vọng tích cực hơn. Động lực chính đến từ đầu tư công quy mô lớn. Với kế hoạch chi tiêu công của Chính phủ giai đoạn 2026-2030 lên tới 8,5 triệu tỉ đồng, các dự án hạ tầng trọng điểm quốc gia sẽ tạo ra nguồn phí bảo hiểm bắt buộc khổng lồ cho các doanh nghiệp có năng lực cung cấp. 

Dữ liệu từ FPTS cho thấy doanh thu phí bảo hiểm phi nhân thọ tại Việt Nam tăng trưởng kép (CAGR) 10%/năm trong giai đoạn 2011-2024, cùng chiều với xu hướng tăng trưởng GDP. Ông Trần Nguyên Đán, Viện trưởng Học viện Bảo hiểm và Quản trị Rủi ro Tài chính, cho rằng với tỉ lệ thâm nhập bảo hiểm chỉ khoảng 1% GDP, thấp hơn nhiều so với mức trung bình 2,5-3% trong khu vực, bảo hiểm phi nhân thọ vẫn còn dư địa phát triển dài hạn. Điều này tiếp tục thu hút các tân binh tham gia thị trường như Ngân hàng ACB đang xin thành lập Công ty Bảo hiểm Phi nhân thọ ACB Insurance, cạnh tranh với VPBank, Techcombank, MB trong mảng này.

Mặc dù tiềm năng lớn, thị trường bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam không còn là mảnh đất dễ khai phá. Thị trường bị chi phối bởi nhóm doanh nghiệp dẫn đầu như Bảo Việt, PVI, PTI, Bảo Minh, MIC, PJICO. 5 doanh nghiệp lớn nhất đang chiếm tới 65% thị phần toàn ngành. 

Đây là rào cản lớn nhất đối với lợi nhuận kỹ thuật. Sau tổn thất năm 2025, chi phí mua tái bảo hiểm quốc tế dự báo sẽ tăng cao, làm giảm biên lợi nhuận của các công ty. Để tồn tại, các doanh nghiệp sẽ phải áp dụng những tiêu chuẩn thẩm định rủi ro khắt khe hơn, đặc biệt với các tài sản nằm trong vùng rủi ro cao. Đồng thời, cuộc chiến về giá trong một số nghiệp vụ như bảo hiểm xe cơ giới vẫn sẽ tiếp diễn, đe dọa tỉ suất bồi thường.

Ông Đinh Như Tuynh, Tổng Giám đốc Tổng Công ty Cổ phần Bảo hiểm Quân Đội, nhận định trước đó rằng những doanh nghiệp có lợi thế tích hợp hệ sinh thái lớn, có nền tảng công nghệ vững chắc và tiềm lực tài chính mạnh sẽ có nhiều cơ hội gia tăng thị phần. 

Mặt khác, biến đổi khí hậu khó lường thúc đẩy nhu cầu đối với các sản phẩm bảo hiểm tham số và mô hình hợp tác công - tư (PPP) trong quản lý rủi ro thiên tai. Các chuyên gia nhận định thị trường bảo hiểm thời gian tới sẽ tăng trưởng mạnh hơn, đặc biệt ở những sản phẩm bảo hiểm thiên tai, nông nghiệp, tài sản và gián đoạn kinh doanh. Xu hướng chuyển từ “bán bảo hiểm” sang “tư vấn quản trị rủi ro toàn diện” sẽ ngày càng rõ.