Cuộc chơi sau nâng hạng

Rạng sáng ngày 8/10/2025 (theo giờ Hà Nội), FTSE Russell chính thức công bố nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi thứ cấp có hiệu lực từ tháng 9/2026. Đây là cột mốc đánh dấu bước ngoặt lịch sử trong hành trình hơn 2 thập kỷ hình thành và phát triển của thị trường vốn Việt Nam. 

Tái cấu trúc thị trường

Trong 3 năm qua, nhà đầu tư nước ngoài đã liên tục rút ròng ở thị trường chứng khoán Việt Nam với giá trị lên tới 8,5 tỉ USD (theo VinaCapital). Tuy nhiên, việc nâng hạng được kỳ vọng sẽ mở ra cơ hội để thị trường thu hút dòng vốn ngoại từ các quỹ đầu tư tập trung vào nhóm thị trường mới nổi. Việt Nam dự kiến sẽ hút ròng khoảng 5-6 tỉ USD dòng vốn nước ngoài, bao gồm 1 tỉ USD dòng vốn thụ động và 4-5 tỉ USD vốn chủ động.

Không chỉ kỳ vọng về sự gia nhập của dòng tiền ngoại, cấu trúc trên thị trường chứng khoán Việt Nam cũng được dự báo có sự thay đổi theo hướng giảm tính phụ thuộc và chuyên nghiệp hơn. Nếu như trong giai đoạn 2017-2018, thị trường chứng khoán Việt Nam vận hành theo “nhịp thở” của dòng vốn ngoại thì kể từ sau làn sóng bùng nổ năm 2020, quyền dẫn dắt xu hướng đã thuộc về nhà đầu tư cá nhân trong nước. 

Tính đến cuối tháng 9/2025, tổng số lượng tài khoản chứng khoán của nhà đầu tư trong và ngoài nước đã vượt mốc 11 triệu tài khoản. Trong đó, có gần 10,98 triệu tài khoản của nhà đầu tư cá nhân trong nước. Nhà đầu tư cá nhân cũng chiếm tỉ trọng chủ đạo trong tổng giá trị giao dịch toàn thị trường, lên tới hơn 80%, so với chỉ 10-12% của nhà đầu tư nước ngoài.

Nhìn sang các thị trường phát triển, có thể thấy tỉ lệ người dân đầu tư vào chứng khoán ở mức rất cao. Ở Mỹ, tỉ lệ này vào khoảng 55%, Canada 49%, Úc 37%... Điểm đáng chú ý là phần lớn người dân và các hộ gia đình nắm giữ cổ phiếu thông qua các quỹ tương hỗ. Lấy ví dụ, năm 2023 có tới 68,7 triệu hộ gia đình ở Mỹ đã đầu tư vào quỹ tương hỗ. Tương tự, trong quý I/2025, hộ gia đình ở Canada đã mua ròng 43,4 tỉ USD chứng chỉ quỹ tương hỗ.

Chia sẻ với NCĐT, ông Lu Hui Hung, Tổng Giám đốc Công ty Quản lý Quỹ Phú Hưng (PHFM), cho rằng việc nâng hạng sẽ có tác động tức thời và rõ rệt đến thanh khoản của thị trường. Ngay khi Việt Nam chính thức được đưa vào các chỉ số toàn cầu lớn, kỳ vọng sẽ có làn sóng vốn chảy vào từ các quỹ thụ động, đặc biệt là quỹ hoán đổi danh mục (ETF) và quỹ đầu tư theo chỉ số. Điều này không chỉ làm gia tăng giá trị giao dịch mà còn cải thiện độ sâu của thị trường, thu hẹp chênh lệch giá mua - bán và nâng cao hiệu quả định giá. 

Như vậy, giá trị giao dịch ở thị trường Việt Nam sẽ không còn phụ thuộc phần lớn vào hoạt động của nhà đầu tư cá nhân trong nước, mà sẽ được củng cố nhờ sự tham gia đa dạng và ổn định của các nhóm nhà đầu tư.

“Trong trung và dài hạn, chúng tôi dự báo sẽ có sự thay đổi đáng kể trong cơ cấu nhà đầu tư. Trước đây, thị trường chứng khoán Việt Nam chủ yếu do nhà đầu tư cá nhân chi phối. Điều này thường dẫn đến biến động cao do các giao dịch mang tính ngắn hạn và cảm tính. Với việc được nâng hạng, sự tham gia của các nhà đầu tư tổ chức, bao gồm cả quỹ chủ động và quỹ thụ động, cùng các chiến lược đa dạng hơn như quỹ phòng hộ và quỹ định lượng được kỳ vọng sẽ tăng dần. Những nhà đầu tư này thường có tầm nhìn dài hạn hơn và yêu cầu cao hơn về quản trị doanh nghiệp, qua đó góp phần cải thiện kỷ luật thị trường và tính minh bạch trong quản trị doanh nghiệp”, ông Lu Hui Hung nói. 

Bên cạnh đó, khi các doanh nghiệp trong nước dần thích ứng để đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế về công bố thông tin và quản trị, thị trường sẽ trở nên hấp dẫn hơn đối với các nhà đầu tư chiến lược đang tìm kiếm cơ hội tăng trưởng bền vững dựa trên yếu tố cơ bản. 

“Chúng tôi xem đây là một vòng tuần hoàn tích cực. Khi thanh khoản được cải thiện sẽ thu hút thêm dòng vốn tổ chức và sự tham gia mạnh mẽ hơn của nhà đầu tư tổ chức lại tiếp tục giúp thị trường ổn định và trưởng thành hơn. Việc nâng hạng thị trường Việt Nam góp phần dịch chuyển dòng vốn trên thị trường, từ tính đầu cơ ngắn hạn sang dòng vốn dài hạn và ổn định hơn đến từ các nhà đầu tư tổ chức, qua đó tạo nền tảng cho một thị trường vốn cân bằng, vững chắc và hội nhập sâu hơn”, ông Lu Hui Hung nói thêm. 

Tạo lực đẩy tăng trưởng

Việc nâng hạng tác động tích cực không chỉ đến thị trường vốn mà còn cả nền kinh tế. Khi thị trường được nâng hạng, Việt Nam có thể thu hút thêm cả vốn đầu tư gián tiếp (FII) lẫn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), qua đó không chỉ giúp giảm chi phí vốn vay nước ngoài, thúc đẩy sản xuất, xuất khẩu, đẩy mạnh đầu tư hạ tầng mà còn hỗ trợ tỉ giá, điều mà nhà đầu tư nước ngoài luôn quan tâm khi đầu tư vào Việt Nam.

Theo đánh giá của Khối Phân tích Công ty Chứng khoán Phú Hưng (PHS), sau khi được nâng hạng, thị trường vốn Việt Nam sẽ bước vào giai đoạn phát triển mới. Niềm tin của nhà đầu tư được cải thiện, khiến chi phí vốn của doanh nghiệp giảm, doanh nghiệp dễ tiếp cận với vốn nước ngoài hơn. Ngoài ra, thị trường vốn phát triển sẽ tạo điều kiện cho các công ty niêm yết và huy động vốn, mở rộng sản xuất kinh doanh, đóng góp vào tăng trưởng GDP của Việt Nam ở mức khoảng 8% và cao hơn trong kỷ nguyên mới.

Tính đến cuối tháng 9/2025, tổng số lượng tài khoản chứng khoán của nhà đầu tư trong và ngoài nước đã vượt mốc 11 triệu tài khoản. Ảnh: Shutterstock.com.

Việc đẩy mạnh phát triển thị trường vốn từ lâu đã được chú trọng nhằm giảm sự phụ thuộc vào vốn tín dụng ngân hàng. Theo ước tính của Viện Đào tạo và Nghiên cứu BIDV, cơ cấu vốn cung ứng ra nền kinh tế đang phụ thuộc phần lớn vào tín dụng ngân hàng, chiếm gần 59% trong 6 tháng đầu năm 2025. Trong khi đó, tại các nước phát triển, thị trường vốn đóng vai trò chính trong việc cung ứng vốn ra nền kinh tế. Tại Mỹ và Anh, chẳng hạn, thị trường vốn cung cấp hơn 70% tổng nguồn vốn cổ phần và nợ (trái phiếu) cho các doanh nghiệp phi tài chính vào năm 2023. 

Nhìn lại thị trường chứng khoán Việt Nam qua từng giai đoạn, thị trường đã không ngừng hoàn thiện về cấu trúc, phát triển mạnh mẽ, trở thành kênh huy động vốn quan trọng cho nền kinh tế. Quy mô huy động vốn qua thị trường chứng khoán giai đoạn 2011-2020 đạt gần 2,9 triệu tỉ đồng, gấp gần 10 lần so với giai đoạn 2001-2010, đóng góp bình quân 19,5% tổng vốn đầu tư toàn xã hội, góp phần cơ cấu lại hệ thống tài chính Việt Nam theo hướng cân đối, bền vững hơn. Với cột mốc nâng hạng, thị trường chứng khoán nói riêng và thị trường vốn nói chung được kỳ vọng sẽ phát triển mạnh mẽ hơn nữa.  

“Thị trường bước sang giai đoạn phát triển mới sẽ khuyến khích các công ty niêm yết, từ đó giúp đa dạng hàng hóa cho thị trường, mở rộng quy mô thị trường vốn Việt Nam. Có thể thấy sau giai đoạn dài trầm lắng, xu hướng IPO tại Việt Nam đã bắt đầu ấm trở lại với những cái tên lớn như TCBS, VPBS, F88 hay sắp tới là VPS, Highlands Coffee, Bách Hóa Xanh”, PHS nhận định. 

Ở góc nhìn khác, ông Gary Harron, Giám đốc Khối Dịch vụ Chứng khoán, HSBC Việt Nam, cho rằng việc nâng hạng thị trường không chỉ mang tính hình thức. Điều đó ảnh hưởng đến mọi thứ, từ cách các chuyên gia phân tích và truyền thông nhìn nhận một thị trường cho đến quyết định phân bổ tài sản của các nhà đầu tư trên toàn cầu. Đặc biệt với Việt Nam, gỡ bỏ “mác” thị trường cận biên đồng nghĩa với sự ghi nhận và đảm bảo. “Thay đổi phân hạng có thể ảnh hưởng lớn đến hành vi và niềm tin của nhà đầu tư, thay đổi quỹ đạo phát triển kinh tế dài hạn của thị trường và giảm sự phụ thuộc vào bất kỳ một đối tác thương mại nào”, ông Gary Harron nhận định.

Theo bà Nguyễn Hoài Thu, CFA, Phó Tổng Giám đốc Công ty Quản lý Quỹ VinaCapital, sự kiện nâng hạng có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với bất kỳ thị trường chứng khoán nào trên thế giới. Trong những năm gần đây, chúng ta có thể thấy nỗ lực rất lớn từ phía Chính phủ, thể hiện quyết tâm không chỉ để nâng hạng thị trường theo các tổ chức như FTSE hay MSCI, mà còn nhằm thực hiện những cải cách thực chất đối với thị trường vốn Việt Nam.

Đại diện của VinaCapital cho rằng những cải cách này không chỉ giúp nâng tầm thị trường vốn, mà còn hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là doanh nghiệp tư nhân, có thêm kênh huy động vốn mới. Hiện nay, quy mô thị trường vốn Việt Nam vẫn còn khiêm tốn và nền kinh tế vẫn phụ thuộc tương đối nhiều vào hệ thống ngân hàng. Do đó, việc phát triển thị trường vốn sẽ giúp mở rộng kênh dẫn vốn cho khu vực tư nhân. Việc nâng hạng thị trường chứng khoán còn giúp thu hút dòng vốn từ các nhà đầu tư nước ngoài mà trước đây vì lý do phân hạng chưa thể tham gia vào thị trường Việt Nam.

Tuy có nhiều điểm sáng, PHS cho rằng thị trường vốn Việt Nam còn đối mặt với một số thách thức như năng lực tài chính hạn chế của các công ty chứng khoán trong mô hình Non-Pre-funding, hệ thống xử lý giao dịch thất bại chưa hoàn thiện, áp lực tỉ giá khiến dòng vốn ngoại rút ròng mạnh. Ngoài ra, sự bất ổn kinh tế - chính trị toàn cầu và cạnh tranh dòng vốn trong khu vực tại các thị trường lớn như Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật... có thể làm giảm sức hút của Việt Nam trong ngắn hạn.

Có thể bạn quan tâm 

Đường đi của lãi suất