Lãi suất bẻ lái

“Big4” của Việt Nam gồm Vietcombank, BIDV, VietinBank, Agribank vừa công bố biểu lãi suất huy động mới với mức điều chỉnh khá mạnh, từ 0,3-0,5 điểm phần trăm ở hàng loạt kỳ hạn. Đây là động thái ngược chiều rõ rệt khi quý IV/2023 và đầu năm nay, mặt bằng lãi suất tiết kiệm lập đỉnh 10-11,5%/năm. Từ đầu tháng 8 tới nay, khoảng 30 ngân hàng đã giảm lãi suất huy động làm cơ sở để giảm lãi suất cho vay đầu ra.

Tuy nhiên, tín dụng nền kinh tế 7 tháng đầu năm thấp hơn nhiều so với cùng kỳ các năm trước, đạt khoảng 12,47 triệu tỉ đồng, tăng 4,56% so với cuối năm 2022. Trong khi đó, định hướng tăng trưởng tín dụng năm nay lên tới 14-15%. Như vậy, sau khi có sự hồi phục tích cực trong tháng 6, tín dụng lại bất ngờ chững lại, thậm chí là tăng trưởng âm trong tháng 7. Đây là con số nghịch lý trong bối cảnh dòng tiền rẻ đang được bơm vào thị trường. 

“Việc Ngân hàng Nhà nước liên tục hạ lãi suất điều hành nhưng tăng trưởng tín dụng vẫn giảm bất thường thể hiện khả năng hấp thụ vốn của nền kinh tế suy giảm và mức độ khó khăn rất lớn của doanh nghiệp”, Tiến sĩ Nguyễn Minh Thảo, Trưởng ban Nghiên cứu Môi trường Kinh doanh và Năng lực cạnh tranh, Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương (CIEM), nhận định.

Dư địa giảm lãi suất điều hành ngày càng cạn, đặc biệt trong bối cảnh áp lực tỉ giá đang lớn dần, rủi ro lạm phát gia tăng. Trong đó, kiểm soát lạm phát vẫn là ưu tiên cao nhất của nhà điều hành vì lạm phát phi mã sẽ đảo lộn toàn bộ nền kinh tế và ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống xã hội. “Cần kiểm soát tăng trưởng cung tiền quanh 10%, tránh nôn nóng hạ lãi suất dồn dập. Hiện dư địa của chính sách tiền tệ không còn nhiều, bởi tỉ lệ tín dụng và M2/GDP cao (lần lượt 1,25 lần và 1,5 lần vào cuối năm 2022); lạm phát cơ bản giảm chậm, trung bình 7 tháng vẫn xấp xỉ 4,67%. Ngoài ra, điều hành chính sách tiền tệ còn chịu sức ép đảm bảo về lãi suất thực dương, rủi ro tỉ giá...”, Phó Giáo sư - Tiến sĩ Phạm Thế Anh, Trường Đại học Kinh tế Quốc Dân, đề xuất.

Từ đầu năm đến nay, Ngân hàng Nhà nước đã 4 lần giảm lãi suất điều hành nhằm hạ mặt bằng chi phí cho vay, góp phần tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp. Tuy nhiên, khi tăng trưởng tín dụng nửa đầu năm nay chậm, các ngân hàng chưa thể tiêu thụ hết nguồn vốn huy động lãi suất cao trước đó, nên lãi suất cho vay chưa thể giảm nhanh như kỳ vọng. Đặc biệt, nợ xấu ngân hàng tăng cao trong 6 tháng đầu năm nay, tăng gần như gấp đôi tỉ lệ nợ xấu của chu kỳ trước đây. Bên cạnh đó, lãi suất vẫn đang khá cao còn do ngành ngân hàng phải dè chừng biến động tỉ giá thời điểm cuối năm.

Hiện nay, nhiều ý kiến cho rằng để phục hồi và phát triển doanh nghiệp không chỉ giảm lãi suất mà cần khơi thông nhiều nguồn lực khác. Cụ thể, về phía cung, ngoài tiếp tục hạ lãi suất, cần phục hồi các kênh huy động vốn khác như chứng khoán, trái phiếu doanh nghiệp; hạ thấp các điều kiện để doanh nghiệp tiếp cận được vốn...

Với xu hướng mặt bằng lãi suất tiết kiệm giảm, nguồn tiền nhàn rỗi không còn dồn về tiết kiệm tại ngân hàng. Về xu hướng này, Tiến sĩ Cấn Văn Lực, chuyên gia tài chính, ngân hàng, cho rằng từ nay đến cuối năm, sẽ có một lượng lớn tiền gửi ngân hàng đáo hạn. Khi lãi suất giảm sâu, nhiều nhà đầu tư sẽ không còn mặn mà với việc gửi tiết kiệm ngân hàng, mà sẽ hướng đến những kênh đầu tư đem lại lợi nhuận cao hơn. Phân tích của VNDirect nhận định, tiền gửi tiết kiệm sẽ kém hấp dẫn hơn trong nửa sau của năm 2023. Lãi suất huy động bình quân kỳ hạn 12 tháng có thể về mức 6,5-6,8%/năm vào cuối năm 2023 và thấp hơn nữa trong năm 2024. Dòng tiền của nhà đầu tư có thể dịch chuyển một phần sang các kênh đầu tư khác để hưởng mức lợi suất cao hơn. Xu hướng này sẽ rõ nét hơn trong giai đoạn cuối năm 2023 và đầu năm 2024.

Cùng quan điểm, ông Michael Kokalari, Giám đốc Phòng Phân tích Kinh tế vĩ mô và Nghiên cứu thị trường của VinaCapital, cho biết năm 2022, lãi suất tiền gửi ngân hàng hấp dẫn đã thúc đẩy nhiều nhà đầu tư bán cổ phiếu và gửi tiền vào ngân hàng. Tuy nhiên, từ đầu năm 2023 đến nay, lãi suất đã giảm xuống và điều này thúc đẩy các nhà đầu tư rót tiền vào thị trường chứng khoán. Chẳng hạn, theo thống kê từ các công ty chứng khoán, số dư tiền gửi khách hàng vào thời điểm cuối quý II/2023 đạt khoảng 67.000 tỉ đồng, tăng khoảng 9.000 tỉ đồng so với quý trước.

Ông Nguyễn Văn Đính, Chủ tịch Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam, cho rằng nếu lãi suất huy động được điều chỉnh xuống mức 5%/năm, dòng tiền đầu tư sẽ được rút ra khỏi ngân hàng để quay trở lại làm tăng đầu tư, giao dịch trên thị trường bất động sản. Thị trường sẽ có biến chuyển tích cực khi Ngân hàng Nhà nước  tăng cung tiền cho vay vào những lĩnh vực có thể tạo ra cầu nội địa lớn, ví dụ như bất động sản, du lịch nghỉ dưỡng, bán lẻ để kích thích cầu tiêu dùng nội địa.

Có thể bạn quan tâm:

Ẩn số từ câu chuyện nợ