Ấn Độ có thể duy trì lệnh cấm xuất khẩu gạo đến năm 2024

Ấn Độ, quốc gia xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới, mới đây cho biết dự kiến sẽ duy trì cấm xuất khẩu gạo sang đến năm 2024. Động thái này có thể khiến giá gạo toàn cầu tiếp tục neo ở mức cao nhất, kể từ sau cuộc khủng hoảng lương thực năm 2008.

Giá thấp và lượng hàng dự trữ dồi dào giúp Ấn Độ trở thành một trong những quốc gia xuất khẩu hàng đầu trong thập kỷ qua, khi chiếm khoảng 40% thị phần. Các quốc gia châu Phi như Benin và Senegal nằm trong nhóm những khách hàng mua nhiều nhất của Ấn Độ. Tuy nhiên, Thủ tướng Narendra Modi đã nhiều lần thắt chặt các hạn chế xuất khẩu, nhằm kiềm chế giá gạo trong nước và bảo vệ người tiêu dùng nội địa.

“Chừng nào giá gạo trong nước còn đối mặt với áp lực tăng giá, các hạn chế xuất khẩu sẽ còn tiếp tục được duy trì”, bà Sonal Varma, Chuyên gia Kinh tế khu vực Ấn Độ và châu Á của Nomura Holdings, cho biết.

Ấn Độ đã áp đặt hàng loạt biện pháp như áp thuế xuất khẩu và áp giá sàn, đồng thời cấm xuất khẩu các loại gạo trắng tấm và gạo non-basmati. Hồi đầu tháng 8, giá gạo đã tăng lên mức cao nhất trong vòng 15 năm, kéo theo sự ảnh hưởng của một loạt quốc gia nhập khẩu gạo từ đất nước tỉ dân. Theo Tổ chức Nông lương (FAO) của Liên hợp quốc, giá gạo trong tháng 10 vừa qua vẫn cao hơn 24% so với cùng kỳ năm 2022.

Sự xuất hiện của hiện tượng thời tiết El Niño có thể làm thắt chặt hơn nữa thị trường gạo toàn cầu, nhất là vào đúng thời điểm lượng gạo tồn kho trên toàn cầu hướng đến mức suy giảm năm thứ 3 liên tiếp. Thái Lan, nước xuất khẩu gạo thứ 2 thế giới, cho biết sản lượng gạo có thể giảm 6% trong niên vụ 2023-2024 vì thời tiết khô hạn.

“Thị trường gạo toàn cầu trở nên mất cân bằng vì không có nhiều quốc gia xuất khẩu có đủ khả năng để thay thế Ấn Độ. Lệnh cấm của Ấn Độ để lại “một lỗ hổng lớn” cho thị trường”, ông Joseph Glauber, Nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện Nghiên cứu Chính sách Lương thực Quốc tế ở Washington, cho biết.

Thời tiết cực đoan khiến các nhà hoạch định chính sách thận trọng hơn trong vụ mùa lúa gạo của Ấn Độ. Theo ước tính của Bộ Nông nghiệp Ấn Độ, thu hoạch lúa trong vụ mùa vừa rồi có thể giảm khoảng 4% so với cùng kỳ trước đó do thiếu mưa. Lượng mưa tích lũy trong mùa mưa từ tháng 6 đến tháng 9 của Ấn Độ đang ở mức thấp nhất trong vòng 5 năm.

Đảm bảo nguồn cung gạo nội địa để triển khai chương trình phân phát lương thực miễn phí cho hơn 800 triệu người nghèo là ưu tiên hàng đầu hiện nay của chính phủ Ấn Độ. Chương trình này diễn ra trong bối cảnh chi phí lương thực ở Ấn Độ ngày càng gia tăng. Dữ liệu từ Bộ Thực phẩm Ấn Độ cho thấy, giá gạo bán lẻ ở thủ đô New Delhi đã tăng 18% so với cùng kỳ năm trước, còn lúa mì thì tăng 11%. Do đó, việc có xuất khẩu gạo trở lại hay không phụ thuộc vào nguồn cung có khả năng đáp ứng nhu cầu người tiêu dùng nội địa trước tiên.

Chính phủ Ấn Độ ưu tiên đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng nội địa. Ảnh: Bloomberg.

Chính sách của Ấn Độ đang gây khó khăn cho nhiều nhóm người tiêu dùng ở các quốc gia châu Á và châu Phi, nơi hàng tỉ người phụ thuộc vào nguồn cung gạo. Hồi tháng 9, lạm phát gạo ở Philippines đã tăng lên mức cao nhất trong 14 năm. Trong khi đó ở Indonesia, chính phủ nước này đang tăng cường nhập khẩu để hạ giá gạo trong nước trước thềm cuộc bầu cử tổng thống vào năm 2024.

Tại khu vực Tây Phi, người dân Nigeria đang bị ảnh hưởng nặng nề do giá gạo tăng vọt. Gạo là nguyên liệu chính trong bữa cơm phổ biến của nhiều hộ gia đình Nigeria, đã tăng 61% trong tháng 9. Đồng thời đẩy lạm phát lương thực hằng năm của Nigeria tăng lên 30,6% và lạm phát chung tăng 26,7%, tốc độ tăng nhanh nhất kể từ tháng 8/2005.

Về phía Ấn Độ, quốc gia này vẫn giữ quan điểm ưu tiên đảm bảo nguồn cung gạo trong nước cũng như giảm bớt tình trạng tăng giá. Theo đó, chính phủ Ấn Độ có thể sẽ duy trì lệnh cấm xuất khẩu gạo cho đến cuộc bỏ phiếu vào năm 2024 bất chấp những ý kiến cho rằng các hạn chế xuất khẩu hiện nay là không còn cần thiết.

Có thể bạn quan tâm:

Khủng hoảng nhà ở tại châu Âu

Nguồn Bloomberg