Bầu cử Đức: Chẳng có ai thay được Merkel?

Trong khi các nước phương Tây gần đây thi nhau thay đổi lãnh đạo trong những cuộc bầu cử ồn ào, nước Đức dường như vẫn là một ngoại lệ. Đảng của nữ Thủ tướng đương nhiệm Angela Merkel lại vừa giành được thắng lợi một cuộc bầu cử địa phương quan trọng khác, và bà Merkel gần như chắc chắn sẽ thắng thế trong cuộc tổng tuyển cử tháng 9 tới đây.

Chủ tịch Quốc hội Âu Châu Martin Schulz đã gây xáo động một chút vào tháng Giêng khi ông quyết định ra đối đầu Merkel với tư cách là ứng cử viên hàng đầu của SPD (Đảng Dân chủ Xã hội), vốn là đối tác thiểu số trong liên minh với đảng CDU (Dân chủ Thiên chúa giáo) đang cầm quyền của bà Merkel.

Lúc đó, người ta nghĩ rằng cuối cùng cũng có một người đủ khả năng, sức thuyết phục và kỹ năng vận động để có thể là sự thay thế xứng đáng cho bà Merkel; đảng SPD thậm chí còn dẫn trước  CDU trong một số cuộc thăm dò, khiến cho báo giới băn khoăn liệu người Đức đã chán Merkel và chính bà cũng đã thấy chán hay chưa - xét cho cùng, đây sẽ là cuộc tranh cử thứ 4 của bà trong vai trò lãnh đạo đảng CDU. Nhờ có "hiệu ứng Schulz", đảng SPD đã bầu ông này làm lãnh đạo với tỷ lệ ủng hộ tuyệt đối chưa từng có, người ta đã gán cho ông biệt danh " Schulz 100%".

Tuy nhiên, nếu nói về khả năng thắng cử, CDU đã chứng tỏ là họ một đối thủ mạnh hơn so với dự kiến của SPD. Đầu tiên, đảng này đã giành được thắng lợi thuyết phục ở vùng Saarland hồi tháng 3, sau khi tung tin với các cử tri về khả năng đảng SPD liên minh với các lực lượng cánh tả cực đoan hơn. Và vào ngày Chủ nhật vừa qua, đảng này lại giành tiếp chiến thắng ở bang Schleswig-Holstein, nơi mà SPD đã cầm quyền trong một liên minh với Đảng Xanh và một đảng khác đại diện cho nhóm người Đan Mạch thiểu số tại bang này.

Đảng của bà Merkel đã cải thiện kết quả so với năm 2012, trong khi đảng SPD lại có kết quả tệ hơn, và thậm chí thất cử  sau 12 năm cầm quyền tại bang này. CDU sẽ nắm quyền lãnh đạo bang này, nhiều khả năng là qua một liên minh với Đảng Dân chủ Tự do (FDP) và Đảng Xanh.

Tổng hợp kết quả khảo sát cho thấy CDU vẫn đang dẫn trước khá nhiều so với SPD. Ảnh: Pollytix

Có thể nói kỹ năng chính trị của Merkel đã quá xuất sắc tới mức các nhà quan sát bên ngoài vẫn chưa rõ làm thế nào mà bà giành được chiến thắng. Theo Leonid Bershidsky của Bloomberg bình luận, bà Merkel "có vẻ là tập luyện theo một bí kíp chính trị nào đó cực kỳ hiệu quả".

Cả ở Saarland và Schleswig-Holstein, các cuộc thăm dò cho thấy các đảng chính vẫn bám sát nhau chỉ vài tuần trước ngày bỏ phiếu. Và lần nào cũng vậy, SPD đã mắc một sai lầm nhỏ mà có vẻ như không ảnh hưởng đến cuộc đua.

Ở Saarland, lãnh đạo của đảng này có lẽ đã hăm hở quá đà nhằm đánh bật CDU ra khỏi chính phủ, tới mức sẵn sàng tham gia một liên minh rủi ro hơn. Tại Schleswig-Holstein, thủ hiến Torsten Albig của đảng này đã trả lời phỏng vấn tạp chí nổi tiếng Bunte, và đưa ra một số tình  tiết về cuộc hôn nhân tan vỡ của ông. Nhiều người đã xem một cuộc phỏng vấn như vậy không phải là nơi để một chính trị gia nói ra các vấn đề cá nhân, và ông Albig cũng đã mô tả về người vợ cũ của mình là quá tập trung vào việc làm mẹ và chăm sóc nhà cửa, với kết quả là mất đi phiếu bầu của nữ giới. Nó cũng khiến các đối tác liên minh của Albig lưỡng lự. SPD có thể đổ lỗi cho Albig vì đã quá tự mãn và không hành động kịp để ngăn chặn thất bại. Khi đó, phía CDU cũng đã có thể mắc lỗi nhưng họ đã rất bình tĩnh để thắng cử lần thứ hai liên tiếp.

Bàn về thất bại này, Schulz nói: "Cảm giác của tôi là rất thất vọng". Tuy nhiên,  điều đó có thể sẽ chẳng đáng kể gì so với những gì ông cảm thấy trong vòng một tuần nữa nếu SPD không giành thắng lợi trong tiểu bang đông dân nhất nước Đức là Bắc Rhine-Westphalia. Trong cuộc bầu cử năm 2012, SPD từng đã thắng đậm với 39% số phiếu, so với 26% của CDU, và họ hiện đang lãnh đạo tiểu bang này trong một liên minh với Đảng Xanh. Cho đến gần đây, họ vẫn đang dẫn trước trong những cuộc thăm dò ý kiến với khoảng cách khá lớn.

Thủ hiến tiểu bang này là bà Hannelore Kraft, là một trong những nhà lãnh đạo cấp liên bang của SPD và là một chính trị gia nổi tiếng cả nước; bà đang trong nhiệm kỳ thứ hai của mình, và có ảnh hưởng chính trị và dấu ấn với cử tri cao hơn rất nhiều so với đối thủ Armin Laschet của CDU. Nhưng gần đây, ông Laschet đã thu hẹp khoảng cách với bà Kraft trong các cuộc thăm dò. Một lần nữa, CDU lại so kè SPD, và cuộc bầu cử sẽ sít sao hơn với năm 2012. Đảng của bà Merkel đang được đánh giá là có cơ hội chiến thắng khá tốt.

Tỷ lệ ủng hộ Merkel hiếm khi xuống dưới mức 60%. Ảnh: sz.de

Sự trỗi dậy thầm lặng của CDU, mặc cho đảng này không có những chiến thuật tranh cử hào nhoáng, có nghĩa là họ có một ưu thế gì đó rất khó vượt qua, ngay cả khi đối thủ không phạm sai lầm. Đó chính là sức hút của Merkel. Hình ảnh của bà đã không bị lu mờ bởi "hiệu ứng Schulz", và CDU hiện đang dẫn trước khá rõ trong cuộc đua bầu cử toàn quốc. Trong khi vào tháng 2 và tháng 3, nhiều nhà quan sát đã bỏ qua Merkel và cho rằng bà đã hết thời, thì không ai nghi ngờ năng lực của bà trong việc giữ cho nền kinh tế Đức phát triển trong những hoàn cảnh bất lợi. Phải có một lý do rất thuyết phục để cử tri Đức đánh đổi bà với một người khác. Schulz chưa đưa được lý do nào như thế. Các đảng nhỏ hơn sẽ còn có ít cơ hội hơn để vươn lên, nhất là các đảng cực tả hay là bài ngoại. Người Đức đã chứng kiến những nước châu Âu khác cảm thấy bất an như thế nào, và họ nghiêng về sự ổn định dưới phong cách lãnh đạo tự tin một cách trầm lặng của bà Merkel.

Trong cuộc tranh luận trên truyền hình gần đây nhất trước khi thua cuộc trong cuộc bầu cử tổng thống Pháp vòng 2, ứng viên Marine Le Pen đã châm biếm rằng nước Pháp vẫn sẽ bị cai trị bởi một phụ nữ  dù bà có thắng cử hay không (ám chỉ bà Merkel). Nữ Thủ tướng Đức rõ ràng đã hiện diện ngay cả trong những cuộc bầu cử mà bà không tham gia, cả trong và ngoài nước Đức. Đó không phải là điều mà cử tri Đức có thể làm ngơ. Trong suốt thời gian tại nhiệm khá dài của bà Merkel, Đức đã được hưởng lợi rất nhiều từ việc là thành viên của Liên minh châu Âu và khu vực đồng euro, và từ bỏ vai trò lãnh đạo trong những tổ chức nhiều lợi ích như vậy chỉ để tìm kiếm một sự thay đổi không phải là phong cách của người Đức.

Bá Ước

Nguồn Bloomberg View