Cacao nuôi cấy: Lối thoát cho khủng hoảng chocolate

Trong tên khoa học của cây cacao, Theobroma cacao nghĩa là “thức ăn của các vị thần”. Khi nhà tự nhiên học người Thụy Điển Carl Linnaeus đặt tên cho loài cây này năm 1753, giới quý tộc châu Âu, cũng như người Maya trước đó, đã say mê hạt cacao. Sau ba thế kỷ, nhu cầu cacao, nguyên liệu cơ bản để làm chocolate, vẫn không ngừng tăng, trong khi nguồn cung lại không theo kịp.

Tại Bờ Biển Ngà và Ghana, nơi trồng khoảng 70% cacao toàn cầu, dịch bệnh, biến đổi khí hậu và kỹ thuật canh tác kém hiệu quả đã gây ra tình trạng thiếu hụt nghiêm trọng. Giá cacao lập kỷ lục hơn 12.000 USD/tấn vào tháng 12 năm ngoái. Dù gần đây giảm còn khoảng 8.000 USD/tấn, con số này vẫn gấp 3 lần so với ba năm trước.

Để thích ứng, các hãng kẹo buộc phải tăng giá và ra mắt thêm sản phẩm không chứa chocolate, như kẹo dẻo. Một số tìm đến giải pháp sáng tạo hơn. Năm ngoái, Lindt, thương hiệu chocolate Thụy Sĩ, hợp tác với startup Đức Planet A Foods, giới thiệu thanh snack phiên bản giới hạn làm từ hạt hướng dương rang và lên men, mô phỏng hương vị cacao.

Giá cacao lập kỷ lục hơn 12.000 USD/tấn vào tháng 12 năm ngoái. Ảnh: The Economist.

Một hướng đi đầy tiềm năng khác là cacao “nuôi cấy” trong phòng thí nghiệm từ tế bào thực vật. Mondelez, tập đoàn snack toàn cầu, đã đầu tư vào Celleste Bio, startup Israel chuyên chiết xuất bơ cacao (thành phần tạo nên kết cấu mịn màng của chocolate) từ cacao nuôi cấy. Tháng trước, Barry Callebaut (Thụy Sĩ) hợp tác với Đại học Khoa học Ứng dụng Zurich để phát triển công nghệ tương tự. Meiji (Nhật Bản) cũng rót vốn vào California Cultured, startup Mỹ đang phát triển cacao nuôi cấy cho kẹo, đồ uống và kem. Nhà sáng lập Alan Perlstein cho biết, công ty ông đã “giải mã” thành công sôcôla đen, loại khó tái tạo nhất vì ít thành phần phụ, và đang xây dựng cơ sở thử nghiệm quy mô lớn, chuẩn bị xin cấp phép lưu hành.

Tuy vậy, con đường không hoàn toàn suôn sẻ. Năm 2021, lĩnh vực thịt và hải sản nuôi cấy từng thu hút gần 1,4 tỉ USD đầu tư nhờ lý do môi trường và đạo đức. Nhưng công nghệ này đến nay vẫn chưa sẵn sàng thương mại hóa, thậm chí vấp phải tranh cãi chính trị tại Mỹ, nơi một số bang do đảng Cộng hòa kiểm soát đã ra lệnh cấm. Năm 2024, vốn đầu tư vào các công ty thịt nuôi cấy sụt mạnh, chỉ đạt 139 triệu USD, theo Good Food Institute.

Dù vậy, theo ông David Welch, Giám đốc Synthesis Capital, quỹ đầu tư công nghệ thực phẩm, nuôi cấy tế bào thực vật như cacao đơn giản và rẻ hơn nhiều so với mô động vật. Hơn nữa, vì cacao là nguyên liệu chứ không phải sản phẩm tiêu dùng trực tiếp, công nghệ này có thể ít gặp phản đối chính trị hơn. Ông Welch dự đoán với sự hậu thuẫn từ các tập đoàn lớn, những sản phẩm nuôi cấy khác như cà phê cũng sẽ phát triển nhanh.

Hiện chưa có startup nào được cấp phép thương mại, nhưng phần lớn tin tưởng điều đó sẽ thành hiện thực trong vài năm tới.  Các tập đoàn lớn sản xuất chocolate cũng cho rằng cacao nuôi cấy sẽ bổ sung chứ không thay thế hoàn toàn cacao tự nhiên. Dẫu vậy, nếu thành công, công nghệ này có thể không chỉ vực dậy ngành nuôi cấy tế bào mà còn “giải cứu” những tín đồ chocolate đang lo ngại về một tương lai thiếu ngọt ngào.

Có thể bạn quan tâm:

Thể thao nữ cần cuộc “nổi loạn” mới

Nguồn The Economist