Dư thừa công suất tại Trung Quốc đè bẹp ngành thép toàn cầu

Sản lượng khổng lồ của Trung Quốc, khoảng 1 tỉ tấn một năm, phần lớn vẫn đang nằm trong nước. Tuy nhiên, gần đây, kim loại xuất khẩu của Trung Quốc đã tăng vọt, đạt 90 triệu tấn vào năm 2023, tăng 35% so với năm trước. Con số đó có thể nhỏ trong tổng sản lượng của quốc gia, nhưng vẫn lớn hơn sản lượng cả năm của Mỹ hoặc Nhật Bản. Và đủ để xây dựng 1.000 cây cầu Cổng Vàng.

Mức giá hời và gây đau đầu

Với nền kinh tế gặp khó khăn, các nhà sản xuất thép của Trung Quốc đang bán thép ra nước ngoài với mức giá hời và gây đau đầu cho đối thủ và các chính trị gia.

Tháng trước, Nippon Steel, nhà sản xuất thép lớn nhất Nhật Bản, đã kêu gọi chính phủ áp dụng thuế chống bán phá giá đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc. Trong quý tính đến tháng 6, lợi nhuận ròng của công ty đã giảm 11% so với cùng kỳ năm ngoái.

ArcelorMittal, nhà sản xuất thép của châu Âu, thậm chí còn bị ảnh hưởng nặng nề hơn: lợi nhuận ròng trong cùng kỳ của công ty đã giảm 73%. Ông Genuino Christino, Giám đốc Tài chính của công ty cho biết: "Chúng tôi muốn cạnh tranh công bằng và chúng tôi biết rằng điều đó không thể diễn ra khi Trung Quốc nhập cuộc".

Những lời phàn nàn như vậy thường có trọng lượng với các chính trị gia. Sản xuất thép thường được coi là biểu tượng cho sức mạnh công nghiệp của một quốc gia. Và mặc dù tình trạng dư thừa có nghĩa là giá thấp hơn cho một nhóm người tiêu dùng, giới chức vẫn lo ngại về tác động mà nó gây ra cho công nhân sản xuất và các khu vực.

Thế giới từng chứng kiến ​​tình trạng dư thừa thép Trung Quốc trước đây, bao gồm cả năm 2008 và 2015. Mỗi đợt như vậy đều dẫn đến việc gia tăng rào cản thương mại; từ năm 2008 đến năm 2018, Mỹ, Anh, Canada và Liên minh châu Âu đã thực hiện hơn 500 biện pháp thương mại ảnh hưởng đến việc nhập khẩu kim loại từ Trung Quốc. Tuy nhiên, hậu quả lần này có thể sẽ rộng hơn nhiều.

Một phần là do nền kinh tế Trung Quốc đang trong tình trạng tồi tệ hơn. Khi lĩnh vực bất động sản thâm dụng hàng hóa bị ảnh hưởng, các nhà sản xuất thép của nước này đã bị ảnh hưởng nặng nề. Theo bà Isha Chaudhary của công ty tư vấn Wood Mackenzie, vào tháng 8, chỉ có 1% trong số 250 nhà máy thép tại Trung Quốc báo cáo tài chính có lãi. Giá thép cuộn cán nóng trong nước, một sản phẩm chuẩn, đã giảm 16% trong năm qua. Mặc dù giá cả giảm, nhiều nhà sản xuất của nước này vẫn không muốn cắt giảm sản lượng; việc dừng hoạt động lò cao mất nhiều tháng và thường tốn kém hơn so với việc duy trì hoạt động. Đối mặt với nhu cầu ảm đạm từ khách hàng thường xuyên trong nước, các nhà sản xuất thép đang tìm kiếm nơi khác.

Thép sẽ luôn tìm được bến đỗ

Kết quả là xuất khẩu tăng vọt và một đợt thuế quan mới. Tháng trước, Canada đã tham gia vào cuộc chiến, áp thuế đối với thép Trung Quốc. Ngay cả ở Mỹ, nơi thuế quan cao đã ngăn chặn hầu hết thép nhập khẩu từ Trung Quốc, các nhà sản xuất vẫn phải đối mặt với sự cạnh tranh về giá khi giá toàn cầu giảm. Vào tháng 7, Mỹ đã công bố mức thuế 25% đối với bất kỳ loại thép nào có nguồn gốc từ Mexico chưa được nấu chảy và đổ vào Bắc Mỹ, nhằm ngăn chặn thép Trung Quốc có thể đi qua các quốc gia khác.

Không dừng lại ở các nước giàu có. Ngày nay, hầu hết lượng thép xuất khẩu của Trung Quốc đều đến các nước đang phát triển, chiếm 9/10 điểm đến nước ngoài hàng đầu của thép vào năm 2023. Nhu cầu ở các nước Nam bán cầu đang tăng mạnh.

Theo Hiệp hội Thép Thế giới, lượng tiêu thụ thép của Ấn Độ dự kiến ​​sẽ tăng 8% trong năm nay và ở mức tương tự vào năm tới nhờ sự bùng nổ trong đầu tư cơ sở hạ tầng. Sáng kiến ​​Vành đai và Con đường, sự bùng nổ về cơ sở hạ tầng toàn cầu của Trung Quốc, đã giúp các nhà sản xuất thép của nước này mở rộng phạm vi hoạt động ở các nước Nam bán cầu. Các công ty xây dựng Trung Quốc xây dựng cảng và lắp đặt đường sắt ở các nước nghèo hơn đã làm như vậy phần lớn bằng thép của Trung Quốc.

Hiện nay, các nhà sản xuất thép ở các nước đang phát triển cũng bắt đầu phàn nàn về hàng xuất khẩu của Trung Quốc. Vào tháng 8, Thachat Viswanath Narendran, ông chủ của Tata Steel, nhà sản xuất thép lớn nhất Ấn Độ, đã phàn nàn về "chính sách định giá cắt cổ" của các công ty Trung Quốc. Các chính phủ đang để ý. Tháng này, Ấn Độ tuyên bố sẽ áp thuế lên tới 30% đối với một số sản phẩm thép từ Trung Quốc. Brazil, Mexico, Thái Lan và Thổ Nhĩ Kỳ cũng đã áp thuế đối với thép Trung Quốc trong năm nay. Việt Nam, điểm đến xuất khẩu lớn nhất của thép Trung Quốc, cũng đang tiến hành các cuộc điều tra chống bán phá giá.

Để ứng phó với cả tình hình kinh tế trong nước và môi trường thương mại ở nước ngoài đều xấu đi, chính phủ Trung Quốc đang thực hiện một số bước để khắc phục vấn đề dư thừa công suất. Chính phủ đã đưa ra các ưu đãi cho các doanh nghiệp và hộ gia đình Trung Quốc để đổi máy móc và thiết bị cũ lấy máy móc và thiết bị mới. Tháng trước, chính phủ đã đình chỉ việc phê duyệt các nhà máy thép mới. Nhưng nếu không có nhiều cải cách mạnh mẽ hơn, sẽ khó có thể thấy nhiều thay đổi. Theo S&P Global, một nhà cung cấp dữ liệu, vào cuối năm tới, công suất thép của Trung Quốc sẽ đi vào hoạt động nhiều hơn so với số công suất bị đóng cửa.

Điều đó khiến các nhà sản xuất thép Trung Quốc không còn lựa chọn nào khác ngoài việc tiếp tục tìm kiếm khách hàng mới.

Các nhà sản xuất thép khác đang chuyển hướng doanh số bán hàng khỏi lĩnh vực bất động sản đang trì trệ của Trung Quốc sang những thứ như xe điện và tình cờ là ngành xe điện cũng đang tìm kiếm thị trường nước ngoài để bù đắp cho nhu cầu trong nước ảm đạm. Ông James Campbell của CRU Group, một công ty tư vấn, cho biết: "Thép sẽ luôn tìm được bến đỗ". Cho dù các chính trị gia trên thế giới có thích hay không.

Có thể bạn quan tâm:

 Năng lượng tái tạo bị lãng phí trên toàn thế giới do thiếu lưới điện

Nguồn The Economist