Kinh tế Trung Quốc nhìn từ thủ phủ xe điện Hợp Phì

Hợp Phì, trung tâm công nghiệp đặc biệt nằm ở miền Trung - Trung Quốc, được ví như cái nôi của những công nghệ sản xuất xe điện và tấm pin mặt trời tiên tiến nhất. Với sự hiện diện của máy móc tiên tiến và hiện đại, Hợp Phì trở thành điểm đến thu hút sự chú ý của các nhà sản xuất và đầu tư, đồng thời thể hiện sự giàu có của thành phố.

Quang cảnh ảm đạm 

Tuy nhiên, hiện tại, chợ vật liệu xây dựng Hợp Phì lại trở nên ảm đạm và u tối. Các tiểu thương bày tỏ sự bi quan trước những khó khăn kinh doanh. Ông Wu Junlin, một tiểu tương chuyên bán cửa, đã phải đóng cửa 2 trong số 3 cửa hàng của ông và sa thải rất nhiều nhân viên. “Tôi đã làm nghề này trong 20 năm, nhưng đây là năm tồi tệ nhất mà tôi trải qua. Ngay cả khi giữ lại cửa hàng cuối cùng, tôi cũng không có khách hàng nào”, ông Wu nói.

Giới chuyên gia nhận định, không có nơi nào phơi bày rõ hơn cảnh quan kinh tế phức tạp và khó khăn của Trung Quốc hơn Hợp Phì. Dù đã trở thành siêu cường xuất khẩu trong các ngành công nghiệp như xe điện và tấm pin mặt trời, Trung Quốc đang phải đối mặt với những thách thức sau cú sụp đổ của thị trường bất động sản. Tình trạng suy thoái trong ngành này đã gây tổn hại nghiêm trọng đến tài chính của hàng triệu gia đình và doanh nghiệp nhỏ, bao gồm cả thủ phủ Hợp Phì.

Hợp Phì và các thị trấn lân cận đã trở thành trung tâm sản xuất ô tô điện, với tổng sản lượng ô tô tăng gần gấp 3 lần kể từ năm 2019, vượt qua cả bang Michigan (Mỹ). Chính sách công nghiệp của thành phố Hợp Phì đã thành công trong việc phát triển các nhà sản xuất công nghệ và thu hút sự quan tâm của chính phủ Trung Quốc đến mức chính quyền trung ương đã áp dụng các nguyên lý được gọi là “mô hình Hợp Phì”.​

Hợp Phì và các thị trấn lân cận đã trở thành trung tâm sản xuất ô tô điện, với tổng sản lượng ô tô tăng gần gấp ba lần kể từ năm 2019. Ảnh: NYTimes.

Tuy nhiên, hiện nay có quá nhiều thành phố trợ cấp cho các nhà máy sản xuất ô tô điện, dẫn đến tình trạng dư thừa công suất và thua lỗ nặng nề. “Một số địa phương và doanh nghiệp đang mù quáng triển khai và sao chép các dự án sử dụng năng lượng mới. Điều này đòi hỏi Bộ đặc biệt phải chú ý, và cần có các biện pháp hiệu quả để giải quyết”, ông Xin Goubin, Thứ trưởng Bộ Công nghiệp và Công nghệ Thông tin Trung Quốc, cho biết.

Mô hình kinh tế Hợp Phì

Mô hình kinh tế Hợp Phì bao gồm việc sử dụng tiền của chính quyền để mua cổ phiếu mới phát hành của các nhà sản xuất và startup cần tiền mặt. Chính quyền cũng đã vay tiền với lãi suất hấp dẫn từ các ngân hàng do Nhà nước kiểm soát để tài trợ cho các nhà máy mới.

Trong suốt hơn 2 thập kỷ qua, Hợp Phì đã chứng kiến sự thay đổi đáng kể, nhờ vào sự đầu tư của chính quyền thành phố vào các công ty công nghệ tiên tiến như BOE Technology Group, nhà sản xuất màn hình phẳng và Nio, nhà sản xuất ô tô điện. Khi Nio gặp khó khăn tài chính vào năm 2020, chính quyền thành phố Hợp Phì đã đầu tư 1 tỉ USD mua 24% cổ phần của công ty, sau đó nhữngNgân hàng Nhà nước cũng bơm thêm 1,6 tỉ USD.

Trước đây, Hợp Phì là thành phố thuộc tỉnh có thu nhập thấp, chủ yếu đến từ ngành nông nghiệp. Nhưng hiện tại, Hợp Phì đã đứng vị trí cao trong danh sách các thành phố giàu có ở Trung Quốc. Các quan chức địa phương, nhà kinh tế đô thị và các nhà đầu tư tổ chức đua nhau đến thành phố này để nghiên cứu chiến lược kinh tế thành công ở đây.

Hợp Phì còn có một công ty cổ phần trị giá 86 tỉ USD đã đầu tư vào các công ty công nghệ đang gặp khó khăn. Đây cũng là công ty lớn thứ 4 tại Trung Quốc, mua cổ phiếu của các công ty khác với giá rẻ khi ít nhà đầu tư quan tâm. Một số công ty, BOE Technology và Nio chẳng hạn, đã phục hồi sau khi nhận được sự hỗ trợ từ thành phố của tỉnh An Huy. 

Hợp Phì dẫn đầu chuỗi cung ứng công nghiệp quan trọng. Khoảng 1/5 tổng số màn hình tinh thể lỏng được sử dụng rộng rãi cho các thiết bị điện tử trên thế giới được sản xuất tại Hợp Phì. Ngoài ra, 10% tổng lượng đồ gia dụng có xuất xứ từ Trung Quốc cũng được sản xuất tại Hợp Phì. Để xây dựng nhà máy sản xuất chip nhớ máy tính tiên tiến đầu tiên tại Trung Quốc, chính quyền thành phố đã cung cấp khoản đầu tư trị giá 2 tỉ USD trong tổng số 2,5 tỉ USD cần thiết.

Sản lượng ô tô điện ở Hợp Phì đã tăng gấp 4 lần trong năm 2023, dự kiến tiếp tục tăng mạnh trong năm 2024 khi hãng xe Volkswagen quyết định mở một nhà máy mới với quy mô khổng lồ tại đây. Động thái này của hãng xe Đức góp phần thúc đẩy sự phát triển của các nhà sản xuất ô tô khác tại Trung Quốc.

Các hãng xe Trung Quốc đua nhau đến Hợp Phì. BYD gần hoàn thiện tổ hợp nhà máy trị giá 5,6 tỉ USD với công suất dự kiến là 1,3 triệu chiếc ô tô mỗi năm. Điều này càng thể hiện sự thành công đáng kể của thủ phủ ô tô điện trong lĩnh vực này.

Thách thức khác

Một trong những yếu tố quan trọng giúp Hợp Phì đạt được thành công là sự hiện diện của trường đại học kỹ thuật hàng đầu, tương tự vai trò của Đại học Carnegie Mellon đã thúc đẩy sự phát triển công nghệ tại Pittsburgh (Mỹ). Hầu hết các trường đại học hàng đầu của Trung Quốc đều tập trung ở Bắc Kinh và Thượng Hải, nhưng Đại học Khoa học và Công nghệ Trung Quốc đã di chuyển trụ sở từ Bắc Kinh đến Hợp Phì vào năm 1970.

Mặc dù đạt được nhiều thành công, Hợp Phì vẫn đối mặt với nhiều thách thức. Các nhà sản xuất ô tô gặp khó khăn trong việc thuyết phục lực lượng nhân công có kỹ thuật cao chuyển từ Thượng Hải và Bắc Kinh đến Hợp Phì, dù có cuộc sống yên tĩnh và chi phí sinh hoạt thấp hơn.

Tuy nhiên, vấn đề lớn nhất của Hợp Phì nằm ở thị trường nhà ở. Trước khi cuộc khủng hoảng bất động sản lan rộng khắp Trung Quốc vào 2 năm trước, hoạt động xây dựng và bất động sản tại Hợp Phì luôn nhỉnh hơn so với hoạt động sản xuất. Hiện tại thì ngược lại, khi doanh số bán nhà mới tại thủ phủ ô tô điện ghi nhận đà giảm mạnh. Theo China Index Academy, số lượng nhà được bán mỗi tháng đã giảm 45% so với cùng kỳ năm trước.

Vấn đề lớn nhất của Hợp Phì nằm ở thị trường nhà ở. Ảnh: NYTimes.

Doanh số nhà mới sụt giảm làm tê liệt khả năng tài trợ cho các dự án mới của các nhà phát triển bất động sản đang gặp khó khăn về tài chính. Tổng diện tích các dự án mới đã giảm 57% so với năm 2022.

Khi các nhà phát triển bất động sản không còn đủ tiền, họ giảm việc mua đất thuê từ chính phủ. Doanh số cho thuê nhà ở Hợp Phì đã giảm 38% trong năm 2023, ảnh hưởng tiêu cực đến các chương trình chính sách của chính phủ Trung Quốc. 

Một số lao động địa phương cũng phàn nàn rằng, họ thiếu kỹ năng để cạnh tranh việc làm trong bối cảnh hiện tại. Các công ty như Nio và Volkswagen ngày càng phụ thuộc vào robot và các công cụ tự động hóa khác, đồng thời thuê những sinh viên tốt nghiệp từ các trường đại học hàng đầu ở nơi khác đến làm việc.

Có thể bạn quan tâm:

Giá cước vận tải hàng không tăng mạnh do đâu?

Nguồn NYTimes