Mỹ đang bế tắc trong thỏa thuận thương mại với Trung Quốc?

Ngày 18.6, một nhà đàm phán thương mại hàng đầu của Mỹ đã chỉ trích chính quyền hiện tại vì không có chính sách nào đối với Trung Quốc để theo đuổi một thỏa thuận thương mại với Bắc Kinh. Điều này làm mọi nỗ lực của các chính quyền trước đó trong việc thánh thức với mô hình kinh tế tập quyền của Trung Quốc trở nên vô nghĩa.

Cựu Đại diện Thương mại Mỹ thời Bill Clinton - bà Charlene Barshefsky chỉ trích "Cách tiếp cận của chính quyền Trump với Trung Quốc thể hiện một sự không nhất quán, các quan chức hàng đầu đôi khi mâu thuẫn với chính Tổng thống trong các phát biểu".

Bà cũng dẫn chứng đại diện thương mại hiện tại của Mỹ, ông Robert Lighthizer trong phiên điều trần trước Quốc hội cũng cho rằng cắt đứt với Trung Quốc là bất hợp lý, điều này trái ngược với tuyên bố trước đó của Tổng thống Trump, rằng có thể sẽ cắt đứt hoàn toàn với Trung Quốc.

Sách lược của ông Trump với Bắc Kinh đang chịu soi xét cực kỳ kỹ lưỡng, đặc biệt từ sau vụ hé lộ một số chi tiết trong cuốn sách sắp xuất bản của John Bolton, nguyên Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ. Trong cuốn sách, John Bolton đã tiết lộ Tổng thống Trump từng "cầu xin" Chủ tịch Tập Cận Bình giữ lời hứa sẽ mua khoảng 200 tỉ USD hàng hóa của Mỹ, trong một thỏa thuận 2 năm được ký vào đầu năm 2016. Qua đó làm tăng cơ hội tái đắc cử của Tổng thống Trump vào tháng 11 sắp tới. Tuy nhiên, bà Barshefsky cho rằng, đại dịch COVID-19 hiện tại còn làm cho con số "thần tiên" đó càng ảo diệu hơn.

Trong phiên điều trần, ông Lighthizer khẳng định rằng Trung Quốc đang đi đúng quỹ đạo với việc mua một số nông sản của Mỹ trị giá 10 tỉ USD.

Tuy nhiên, theo thống kê gần đây của Viện Kinh tế Quốc tế Peterson thì số hàng hóa Trung Quốc đã mua cho đến hiện tại thấp hơn nhiều so với con số trong thỏa thuận. Trong tháng 4, Trung Quốc chỉ nhập khẩu khoảng 26 tỉ USD chưa bằng một nửa con số theo thỏa thuận là 57,6 tỉ USD.

Bà Barshefsky chia sẻ thêm: “Cho dù Bắc Kinh có giữ đúng lời hứa mua hàng hóa của Mỹ, thì điều này chẳng thay đổi được cục diện. Chúng ta không thể áp đặt, bắt buộc người khác phải mua hàng của mình, đây là điều mà các chính phủ trước đó luôn tránh”.

Bà Charlene Barshefsky (thứ 4 từ trái sang) tại cuộc họp về việc gia nhập của Trung Quốc vào WTO ngày 15.11.1999 tại Bắc Kinh. Nguồn ảnh: AFP

Bà Charlene Barshefsky là người từng giám sát quá trình gia nhập WTO của Trung Quốc năm 2001, điều mà chính quyền Trump đang cực lực lên án trong thời gian gần đây. Ông Lighthizer cũng nói với các nhà lập pháp hôm thứ 4 rằng, tổ chức này đã hoàn toàn thất bại trong việc duy trì hệ thống thương mại quốc tế. Ông cho rằng người đứng đầu tiếp theo của tổ chức này nên hiểu rằng một thể chế kinh tế tập quyền khổng lồ không thể chơi theo luật của WTO được.

Tuyên bố này của ông Lighthizer được xem là nhắm vào người kế nhiệm khi giám đốc hiện tại, Roberto Azevedo bất ngờ tuyên bố sẽ từ chức vào tháng 8 tới.

Bào chữa cho việc lót đường Trung Quốc vào WTO, bà Barshefsky cũng chia sẻ rằng chính quyền Clinton thời đó kỳ vọng sẽ tạo điều kiện cho Trung Quốc tiếp tục cải tổ theo đường lối của Đặng Tiểu Bình và đi theo chiều hướng trở nên phù hợp với những quy định quốc tế... Tuy nhiên quá trình cải tổ của Trung Quốc lại diễn biến theo một chiều hướng khác, khi Tập Cận Bình bắt đầu nắm giữ quyền lực. Bà cũng thừa nhận rằng Mỹ đã hoàn toàn thất bại trong việc kiểm soát Trung Quốc theo Luật Thương mại Quốc tế.

Nguồn SCMP