Còn ai đi siêu thị giùm?

Instacart, doanh nghiệp khởi nghiệp theo mô hình đi siêu thị giùm, vừa hoàn thành vòng huy động thêm 400 triệu USD hồi tháng 3, nâng định giá Công ty lên hơn 3 tỉ USD chỉ sau 5 năm thành lập. Nhưng đó là câu chuyện ở Mỹ, còn ở Việt Nam rất hiếm doanh nghiệp nào đi theo mô hình này huy động được tới vòng A, nếu không muốn nói là không có. Thậm chí, nhiều doanh nghiệp còn đang vất vả để tồn tại.

Lời chào cuối cùng của Greenbag

Cuối tháng 9 vừa qua, Greenbag.vn tuyên bố ngừng hoạt động, chỉ trong vòng vài giờ sau mọi thông tin về Công ty trên internet đều được gỡ xuống. Theo nguồn tin của NCĐT, Greenbag.vn vốn đã “chết lâm sàng” từ gần một năm trước, giờ mới chính thức khai tử.

Greenbag.vn là dự án thuộc Cùng Mua, được thành lập vào năm 2015. Đây cũng là thời điểm mô hình đi siêu thị giùm bắt đầu rộ lên với khá nhiều doanh nghiệp tham gia như Faly Mart, Citiship, Alocho, Suma.vn (VC Corp), Chopp.vn, disieuthi.vn... chủ yếu tập trung ở các thành phố lớn.

Các công ty này sẽ đóng vai trò trung gian, theo đó khách hàng sẽ mua các mặt hàng như thịt, rau quả... qua ứng dụng/website của các doanh nghiệp như Greenbag.vn. Trong vòng tối đa 4 giờ, nhân viên giao nhận của công ty sẽ giao đến tận nhà. Để tối ưu hóa chi phí, các công ty đi siêu thị thuê sẽ lấy hàng trực tiếp tại các siêu thị của đối tác và sử dụng đội ngũ giao nhận bán thời gian để giao hàng. Cách này giúp giảm được 2 khoản chi phí rất lớn trong thương mại điện tử là xây kho bãi và đội ngũ giao nhận.

Và để đảm bảo chất lượng hàng hóa, một số đơn vị còn xây dựng đội ngũ thu mua, cũng là sinh viên tại siêu thị như Chopp.vn. Người mua không cần đích thân đến siêu thị mà vẫn có thể mua hàng ở nhiều nơi khác nhau, người bán có cơ hội bán hàng nhiều hơn, còn các công ty trung gian được hưởng một phần chiết khấu từ các đơn hàng được giao. Theo mô hình này, cả 3 bên đều có lợi.

Nhưng đó là lý thuyết, còn khi ứng dụng mô hình này vào Việt Nam, có rất nhiều rắc rối phát sinh như lòng tin khách hàng, thuyết phục các đối tác tham gia... “Trở ngại lớn nhất vẫn là khách hàng chưa quen với mô hình này. Tỉ lệ hủy đơn hàng cũng khá cao”, quản lý một doanh nghiệp kinh doanh mô hình đi siêu thị giùm cho biết.

Điều này dẫn đến dòng tiền thu về không đủ để bù vào chi phí tìm kiếm khách hàng mới. Theo đó, nguồn thu của nhóm này chủ yếu ở phí giao hàng cùng chiết khấu với nhà cung cấp, tỉ lệ trung bình khoảng 10%. Con số này rất nhỏ và để đạt được điểm hòa vốn, các công ty đi siêu thị giùm phải có nhiều đơn hàng. Bài toán “con gà - quả trứng” kinh điển trong lĩnh vực thương mại điện tử ở Việt Nam.

Việc đóng cửa Greenbag.vn vừa qua như một gáo nước lạnh đối với các doanh nghiệp đi siêu thị giùm trong bối cảnh thị trường đang cần lòng tin. Chính vì thế, một vài doanh nghiệp quyết định mở rộng. Trong thông điệp cuối cùng gửi đến khách hàng truy cập vào website, Greenbag khuyến nghị họ nếu muốn sử dụng dịch vụ đi siêu thị giùm hãy qua trang Chopp.vn. Một điều khá bất ngờ khi cả hai không phải đối tác hay cùng chung một công ty.

Tìm lợi thế ngách

Cùng thành lập vào năm 2015, Chopp.vn đang là đối tác với 40 siêu thị lớn nhỏ ở TP.HCM, với 30 nhân viên giao hàng và thu mua. Mỗi ngày đơn vị này có khoảng 150 đơn hàng giao dịch thành công; vào mùa lễ, con số này có thể tăng gấp đôi. Nhà sáng lập Chopp.vn là anh Nguyễn Minh Trường, người có gần 10 năm làm việc ở Mỹ và Canada, với hai lần khởi nghiệp. Khi về Việt Nam, anh Trường cho biết thương mại điện tử là điều các nhà đầu tư không mặn mà vì chi phí quá lớn, nhất là trong lĩnh vực đi siêu thị giùm.

Theo dự đoán của Statista, doanh thu thương mại điện tử Việt Nam 2017 sẽ đạt 2,1 tỉ USD; mảng thực phẩm và chăm sóc sức khỏe đạt 330 triệu USD. Đến năm 2020, mảng này sẽ đạt hơn 385 triệu USD. Vì thế, anh Trường và Chopp.vn đang cố gắng chứng minh điều ngược lại so với những cái nhìn bi quan về thị trường đi siêu thị giùm tại Việt Nam.

Theo quan điểm của anh Trường, đi siêu thị giùm là ngành dịch vụ, trải nghiệm người sử dụng là quan trọng nhất, ở đây là người bán và người mua. Khi người mua đặt đơn hàng, hệ thống phải tiến hành xử lý, chia đơn hàng và phân công cho đội ngũ mua hàng và giao nhận. Quy trình phức tạp hơn khi khách hàng đặt hàng tại nhiều cửa hàng khác nhau, nhưng vẫn đảm bảo thời gian giao hàng khắt khe: 1 tiếng cho một cửa hàng và cộng thêm 30 phút cho mỗi cửa hàng thêm vào. Chopp.vn đang xử lý vấn đề này khá tốt.

Nhưng ở Việt Nam, ngoài yếu tố khách hàng, doanh nghiệp đi siêu thị giùm còn đối mặt với các doanh nghiệp không trực tiếp, nhóm này thậm chí còn đáng sợ hơn cả các đối thủ trực tiếp. Đầu tiên là các siêu thị, chuỗi bách hóa xanh, thứ đến là nhóm doanh nghiệp trong ngành thương mại điện tử như Lazada, Adayroi hay DeliveryNow.

Bên cạnh đó, một số siêu thị ở Việt Nam cũng đã đưa sản phẩm lên kênh trực tuyến, như Big C hay Co.opmart. Song song với website hiện hành, các doanh nghiệp này cũng phát triển ứng dụng riêng trên nền di động cũng như dịch vụ đi chợ giùm, giao hàng tận nhà... để phục vụ người tiêu dùng. Đặc biệt, Co.opmart đã phát triển đội ngũ giao hàng riêng, nên có thể cung cấp dịch vụ trọn gói cho khách hàng. Mặt khác, các cửa hàng thực phẩm, bán lẻ hiện nay cũng đều có xu hướng đưa sản phẩm lên online. Vì thế, đất của dịch vụ đi siêu thị giùm ngày càng thu hẹp.

“Tuy nhiên, lợi thế của các doanh nghiệp nhỏ là năng động, thay đổi nhanh với thị trường hơn. Ở nước ngoài, các doanh nghiệp lớn thường hợp tác với các doanh nghiệp nhỏ trong các dịch vụ mà không phải thế mạnh của họ. Điều này khá hiếm ở Việt Nam”, anh Trường nói.

Cho đến nay, Chopp.vn đã hai lần nhận đầu tư, chủ yếu từ các nhà đầu tư cá nhân và điều này không đủ để tạo cú hích cho thị trường nhất là sau tin báo tử của Greenbag.vn. Anh Trường cho biết anh đang lên kế hoạch đưa đơn hàng của Chopp.vn lên gấp 5-8 lần hiện tại trong thời gian tới, trong khi số lượng nhân sự vận hành không tăng quá nhiều. Vẫn biết là nhiệm vụ khó khăn nhưng đó là điều cần thiết vì để phát triển, thị trường đi siêu thị giùm cần những thỏi nam châm để thu hút nhà đầu tư.

Huy Vũ