Cơ hội cho du lịch sống chậm

Trong làn sóng du lịch “check-in thần tốc”, ngày càng có nhiều du khách lựa chọn hình thức du lịch sống chậm (slow travel) - nơi trải nghiệm và kết nối với con người, văn hóa, nhịp sống địa phương được đặt lên hàng đầu. “Sống chậm là xu hướng toàn cầu nhưng muốn phát triển nó thì không thể chạy theo số lượng tour. Du khách sống chậm là những người có trải nghiệm tinh tế, họ cần sự thật, cảm xúc thật, con người thật”, ông Trần Văn Hậu, sáng lập Slow Travel Vietnam, nêu quan điểm. 

Nha Trang, Đà Nẵng, TP.HCM gần đây đã lọt vào danh sách những điểm đến châu Á lý tưởng cho hành trình sống chậm do nền tảng du lịch trực tuyến Agoda công bố. 3 thành phố này sở hữu các đặc điểm phù hợp với du lịch sống chậm. 

Nha Trang có biển, đồi, làng chài, chợ truyền thống và nhịp sống chậm rãi đặc trưng; ẩm thực biển phong phú, thích hợp khám phá văn hóa địa phương theo chiều sâu; các làng chài như Vĩnh Ngọc, Vĩnh Lương còn giữ được sinh hoạt nguyên sơ, lý tưởng cho những chuyến đi “sống cùng dân”. 

Đà Nẵng cân bằng tốt giữa đô thị hiện đại và thiên nhiên như biển Mỹ Khê, bán đảo Sơn Trà, Ngũ Hành Sơn; kiến trúc không gian mở, nhiều công viên; phù hợp với mô hình Digital Nomads kết hợp sống chậm - làm việc từ xa; thích hợp các tour thiền sáng, dạo bộ bờ biển, đạp xe trong làng cổ Nam Ô, Thọ Quang, các xưởng làm gốm, làm giấy dó đang bắt đầu được mở ra. 

TP.HCM dù có nhịp sống nhanh nhưng lại là nơi lý tưởng để sống chậm nếu biết “ẩn mình”: quận 1, quận 3, Bình Thạnh hay khu vực Thảo Điền có nhiều không gian thư giãn: cà phê sân vườn, thư viện mở, không gian sáng tạo; văn hóa đa dạng Việt - Hoa - Khmer - Pháp - Mỹ..., thích hợp để khám phá lịch sử qua di sản kiến trúc, ẩm thực, nhân vật; thích hợp du lịch bằng xe đạp, khám phá chợ cũ, các xưởng nghệ thuật, đọc sách trong thư viện mở, tour “Sài Gòn qua dấu tích”.

Dù có tiềm năng, cả 3 thành phố vẫn đối mặt với nhiều hạn chế khiến du lịch sống chậm chưa phát triển mạnh mẽ, như thiếu sản phẩm du lịch sâu, quá phụ thuộc giao thông cơ giới, không gian công cộng thiếu đầu tư, nhịp sống thành thị gây áp lực. Nhiều doanh nghiệp và người làm du lịch đang tìm cách khắc phục và nắm bắt cơ hội. 

Tại Nha Trang, chủ các homestay nhỏ đang phối hợp tổ chức tour “Một ngày làm ngư dân”, dạy làm mắm, chèo thuyền thúng. Một số nhóm khởi nghiệp trẻ xây dựng mô hình “Stay & Slow” - nghỉ 3-5 ngày với các hoạt động chăm sóc sức khỏe, học nấu ăn, thiền biển. Tại Đà Nẵng, một số công ty đã thử nghiệm “Sunrise retreat” - tour ngắm bình minh, yoga, ăn chay detox trong nửa ngày. Các tour đi bộ xuyên làng cổ, làm nông và “offline hoàn toàn” bắt đầu hút khách Tây.

Trên các diễn đàn du lịch, những người tổ chức tour và du khách cũng đã thảo luận và hiến kế để các đô thị Việt Nam khai thác triệt để tiềm năng du lịch sống chậm như thiết kế tour chuyên biệt cho du khách sống chậm, kết nối dài ngày, ít di chuyển, tập trung trải nghiệm sâu như ở cùng dân, học kỹ năng, khám phá văn hóa phi vật thể...; xây dựng bản đồ “sống chậm” - chỉ dẫn những quán ăn gia truyền, không gian yên tĩnh, tuyến đường đi bộ lý tưởng; kết nối nghệ thuật và trị liệu: tổ chức workshop nghệ thuật thư giãn, làm gốm, vẽ tranh, chăm sóc cây... Tại TP.HCM, chẳng hạn, các startup như Saigon Hidden Stories, Urban Tales... tổ chức city walk kết hợp văn hóa - cà phê - nhân vật truyền cảm hứng.

Ngành du lịch nội địa hiện nay cần đào tạo hướng dẫn viên tour sống chậm một cách chuyên nghiệp. Họ không chỉ biết kể chuyện, mà phải biết lắng nghe, kết nối, dẫn dắt cảm xúc. Anh Nguyễn Trung Kiên, hướng dẫn viên nội địa tại Đà Nẵng với 8 năm kinh nghiệm, cho biết: “Tour sống chậm không phải dẫn khách đi chậm mà là dẫn khách vào sâu hơn - sâu vào câu chuyện, văn hóa, con người. Điều này khó hơn nhiều so với tour bình thường”. Theo anh Kiên, để dẫn tour sống chậm, người hướng dẫn cần hiểu rất rõ địa phương và biết kể chuyện bằng cảm xúc. “Nhiều khách nước ngoài từng rơi nước mắt khi nghe tôi kể về làng chài Nam Ô. Đó là khoảnh khắc họ thực sự kết nối”, anh nói.

Hầu hết các doanh nghiệp du lịch có thiết kế tour sống chậm đều cho biết số lượng khách không nhiều bằng tour truyền thống nhưng khách chi tiêu nhiều hơn, làm tăng doanh thu đáng kể cho doanh nghiệp. Bà Lê Thị Thanh, Giám đốc Hội An Eco Tour, dẫn chứng: “Khách quốc tế lưu trú ở Hội An thường ở lại từ 5-7 ngày nếu tham gia tour du lịch trải nghiệm nông nghiệp, làm gốm, học nấu ăn... Nhờ đó, chi tiêu trung bình của khách tăng từ 1,2 triệu đồng/ngày lên gần 2 triệu/ngày”.

Mô hình kinh doanh sống chậm cũng đòi hỏi doanh nghiệp đầu tư tương xứng vào chất lượng của các dịch vụ, như chia sẻ của ông Nguyễn Văn Mỹ, Giám đốc Công ty Lửa Việt Tours: “Họ lưu trú lâu, dùng dịch vụ chất lượng cao. Đổi lại, một số tour chỉ 10-15 khách nhưng doanh thu ngang bằng tour 40-50 khách đi nhanh”.

Ông Lê Xuân Kiên, chủ cơ sở lưu trú Tổ Chim Homestay, cũng cho hay: “Chúng tôi không chạy theo số lượng mà thay vào đó là đầu tư cho chất lượng dịch vụ. Mỗi tháng chúng tôi đón trung bình 200–250 khách, nhưng nhờ mô hình sống chậm - trải nghiệm thực tế cùng người dân, tỉ lệ khách quay lại đạt gần 30%, cao hơn hẳn tour ngắn ngày”.