Đưa nghệ thuật vào thế giới NFT

Thị trường âm nhạc Việt Nam ghi dấu mốc đặc biệt khi rapper Pjpo hợp tác cùng Dagora để phát hành album âm nhạc đầu tiên dưới dạng NFT mang tên 131KM. Album dưới dạng NFT có số lượng giới hạn. Mỗi bản nhạc đều mang mã định danh riêng biệt trên blockchain, đảm bảo tính độc quyền và không thể sao chép. Ngoài ra, khi sở hữu album NFT, người hâm mộ sẽ nhận được những đặc quyền như quyền truy cập vào nội dung hậu trường, vé tham dự các buổi biểu diễn riêng, merchandise (sản phẩm liên quan đến thần tượng và có thể mua bán, trao đổi như album, lightstick, poster, áo, móc khóa...). Quan trọng hơn, người dùng có thể giao dịch và sưu tầm album NFT, góp phần phát triển nền kinh tế sáng tạo phi tập trung.

Sau 2 tuần, bộ sưu tập Pjpo’s People đã thu hút hàng chục ngàn người tham gia, với hơn 41.000 ảnh đã được “đúc” (mint) ra thị trường (tức đã chuyển đổi tài sản kỹ thuật số thành NFT). Đây là nguồn lực hứa hẹn giúp rapper Pjpo quảng bá cũng như gia tăng thêm nguồn thu nhập, như thu nhập đến từ phát hành những phiên bản độc nhất hoặc giới hạn của tác phẩm âm nhạc và nghệ sĩ còn có thể hưởng lợi từ các giao dịch thứ cấp thông qua phí bản quyền (royalty fee). 

Đại diện Dagora tin rằng, khi ứng dụng NFT, các nghệ sĩ sẽ có cách kể chuyện mới, xây dựng cộng đồng kiểu mới, là nơi nghệ sĩ có toàn quyền kiểm soát tác phẩm, còn người hâm mộ được sở hữu các giá trị mà họ yêu thích.

Với cách thức phát hành mới, album 131KM dạng NFT không chỉ là sản phẩm âm nhạc đầu tiên kết nối nghệ thuật với công nghệ blockchain mà còn mở ra kỷ nguyên mới cho ngành công nghệ âm nhạc Việt Nam. Trước đây, người ta chỉ biết nghe nhạc qua băng đĩa hoặc nghe trên các nền tảng nhạc số. Nhưng giờ đây, sự trỗi dậy của Web3 và NFT đã khiến âm nhạc một lần nữa chuyển mình. Trước 131KM của rapper Pjpo, thị trường cũng từng ghi nhận vài dự án âm nhạc có ứng dụng NFT nhưng chủ yếu dừng ở mức thử nghiệm như Binz với Don’t Break My Heart, nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung với kênh YouTube Nguyễn Văn Chung Music. Ở phạm vi toàn cầu, không thiếu những nghệ sĩ đã thành công với album NFT như Snoop Dogg với “B.O.D.R.” Album NFT này từng mang lại doanh thu 44,3 triệu USD cho Snoop Dogg, cho thấy tiềm năng to lớn của mô hình phân phối âm nhạc mới.

Nếu làn gió NFT chỉ bắt đầu thổi đến thị trường âm nhạc Việt Nam từ năm 2022 thì ứng dụng NFT vào lĩnh vực hội họa còn sớm hơn. Tháng 8/2021, Xèo Chu, một họa sĩ nhí nổi tiếng ở Việt Nam, đã “mint” tác phẩm Hoa Mai May Mắn của mình và đấu giá bức tranh NFT trên sàn Binance NFT cho mục đích từ thiện với giá khởi điểm là 5.000 USD. 

Thực tế, chỉ vài năm trở lại đây, thị trường NFT nghệ thuật (NFT art) ở Việt Nam đã nổi lên như một hiện tượng, làm biến đổi cách thức các nghệ sĩ sáng tạo, phân phối và kiếm tiền. Các nghệ sĩ có thể số hóa những sản phẩm của mình (tranh, âm nhạc, video) hay NFT liên quan đến nhân vật trong tác phẩm hoặc NFT art phân mảnh (chia nhỏ NFT nguyên vẹn với chi phí thấp hơn). Ngoài ra, so với các lĩnh vực NFT khác (game, bất động sản, tài chính), NFT art tập trung vào bản quyền, giá trị văn hóa, tính kết nối cộng đồng nên lôi cuốn sự tham gia của cả nghệ sĩ lẫn người hâm mộ. Sắp tới, với khung pháp lý hình thành ở Việt Nam càng giúp tăng tính minh bạch, bảo vệ người nghệ sĩ và thu hút đầu tư quốc tế. 

Tuy nhiên, lĩnh vực NFT art cũng có nhiều thách thức. Về mặt kỹ thuật, chẳng hạn, để đưa tác phẩm của mình lên Binance NFT, Xèo Chu phải trải qua quá trình thẩm định, phê duyệt từ đội ngũ quản lý của sàn về danh tính tác giả, quyền sở hữu và nguồn gốc minh bạch của tác phẩm. Sau đó, bức tranh được chuyển sang định dạng kỹ thuật số, được “mint” thành NFT trên một nền tảng blockchain và đưa lên sàn đấu giá (như Ethereum, Binance NFT...). Quá trình này cũng bao gồm việc tạo một token không thể thay thế (non-fungible token) gắn với tác phẩm, đảm bảo tính độc nhất và quyền sở hữu thông qua chữ ký số.

Mỗi công đoạn đều cần đến chi phí như phí số hóa tác phẩm, phí phê duyệt, phí gas, phí nền tảng, phí quảng bá (không bắt buộc)... Mức phí cũng không giống nhau giữa các sàn. Chẳng hạn, phí gas trên Ethereum có thể dao động từ 10 USD đến hàng trăm USD tùy thuộc vào thời điểm và độ phức tạp của giao dịch. 

Thách thức khác cho nghệ sĩ tham gia lĩnh vực NFT là làm sao đủ sức cạnh tranh, lôi kéo được sự chú ý của giới đầu tư. Ngoài ra, những hạn chế về công nghệ, những rủi ro từ đầu cơ trên thị trường NFT, các vấn đề về bản quyền và pháp lý có thể là những rào cản khiến nghệ sĩ gặp trở ngại khi dấn bước vào lãnh địa NFT. 

Chuyên gia blockchain George Nguyễn cho rằng để NFT phát triển, các yếu tố pháp lý và kỹ thuật như việc quản lý, chuyển giao bản quyền số trên blockchain cần được cải tiến. Dù vậy, ông cũng quả quyết: “Giá trị của NFT không nằm ở bản chất vật lý hay kỹ thuật mà dựa vào niềm tin của cộng đồng. Đây không chỉ là một giao dịch tài chính mà còn là biểu tượng cho niềm tin vào sự độc bản và giá trị tương lai của NFT”. Chưa kể, với 17,4% người dùng internet Việt Nam đã sở hữu NFT, đứng thứ 5 thế giới, theo khảo sát năm 2022 của Finder, với khung pháp lý cho tài sản số dự kiến hình thành từ năm 2026, NFT hứa hẹn sẽ là công cụ quan trọng để đưa nghệ thuật Việt Nam vươn xa. 

Có thể bạn quan tâm 

A.I trong sản xuất