Đề xuất giải pháp hạ dần lãi suất tiền gửi về mức 0%

Thực trạng các nước phát triển 

Theo đó, Hiệp Hội các nhà đầu tư tài chính Việt Nam (VAFI) cho biết hiện nay các nước Âu  - Mỹ, các nước Đông Âu chuyển đổi sang kinh tế thị trường, các nền kinh tế phát triển đều có mức lãi suất tiền gửi nội tệ, ngoại tệ 0%/năm, thậm chí một số nước còn duy trì lãi suất  âm (thu phí tiền gửi) nhằm bảo đảm lãi suất cho vay cực thấp từ 2%-5%, tùy thuộc vào đối tượng vay và thời hạn vay nhằm kích thích hệ thống doanh nghiệp và thị trường chứng khoán phát triển, đảm bảo an sinh xã hội cho người thu nhập thấp và trung bình mua nhà ở và chi tiêu tiêu dùng có lãi suất tín dụng cực thấp.

Các nước trong khối ASEAN như Thái Lan, Philippines, Malaysia, Singapore cũng đang có lãi suất tiền gửi ngắn hạn cho đồng nội tệ ở mức 0%, lãi suất tiền gửi dài hạn trong khoảng 0,2%-0,7%/năm.

Còn với nước ta tiền gửi VND cho kỳ hạn ngắn hạn và trung hạn đang ở mức từ 3,5%-6,2%/năm là rất cao so với các nước nói trên và dẫn đến lãi suất cho vay gấp từ 2-3 lần. VAFI cho rằng đây là 1 bất lợi lớn cho cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam cũng như đông đảo người tiêu dùng thuộc đối tượng thu nhập thấp và trung bình.

Tuy nhiên, nền kinh tế Việt Nam đã có những tiền đề vững chắc như các nước trong khu vực để có thể thực hiện đưa dần lãi suất tiền gửi về mức 0%/năm.  

Bao gồm chính trị ổn định, nền kinh tế đã đang và tiếp tục phát triển với tốc độ cao hơn các nước trong khu vực và các nước Âu Mỹ. Xuất khẩu đã, đang và tiếp tục tăng trưởng ở mức 2 con số, đã ở vị thế là quốc gia xuất siêu và hàng năm thu được nguồn ngoại tệ rất lớn nhờ xuất khẩu liên tục tăng trưởng. Hàng năm có lượng kiều hối lớn hàng chục tỉ USD về.

Nếu dịch COVID-19 được khống chế thì ngành du lịch tiếp tục phát triển nhanh và hàng năm thu về hàng chục tỉ USD. Dự trữ ngoại tệ tại Ngân hàng Nhà nước tiếp tục tăng mạnh, dự trữ ngoại tệ mạnh và vàng trong dân có thể lên tới con số trên 500 tỉ USD. Thị trường chứng khoán phát triển mạnh trong thời gian qua, bất chấp COVID-19, bên cạnh đó thị trường trái phiếu cũng phát triển nhanh và đang từng bước thu hút các nhà đầu tư cá nhân tham gia. Hệ thống ngân hàng nội địa đã vững mạnh hơn trước rất nhiều (xét về quy mô vốn và trình độ quản trị doanh nghiệp), một số ngân hàng yếu kém đã bị giải thể hoặc được sáp nhập.

VAFI cho rằng nguyên nhân cơ bản khiến lãi tiền gửi và cho vay ở Việt Nam vẫn ở mức cao là nước ta hiện chưa có hệ thống giải pháp kiểm soát dòng tiền tiết kiệm và dòng tiền nhàn rỗi, để hướng nó vào các kênh đầu tư có lợi cho nền kinh tế. Đồng thời cũng ngăn chặn được nó chảy vào các kênh không có lợi cho nền kinh tế như thị trường bất động sản hay vào ngoại tệ. 

Tại sao nói khó có thể hạ mạnh lãi suất tiền gửi tiết kiệm?

Trong thời gian qua, Tân Thống đốc Ngân hàng Nhà nước đã có giải pháp để hạ thấp lãi suất tiền gửi tiết kiệm so với trước kia. Mặt rất tích cực của giải pháp này là làm cho việc tiền gửi tiết kiệm không còn hấp dẫn như trước và vì thế đã xuất hiện 1 dòng tiền khổng lồ đổ vào thị trường chứng khoán và thị trường đã có thêm triệu nhà đầu tư mới.

Việt Nam đã có những tiền đề vững chắc như các nước trong khu vực để có thể thực hiện đưa dần lãi suất tiền gửi về mức 0%/năm. Ảnh: TL.

Trong lúc khó khăn do dịch bệnh COVID-19 này nhưng thị trường chứng khoán lại phát triển đã giúp cho hệ thống ngân hàng và cộng đồng doanh nghiệp trong nước tồn tại phát triển và thêm nhiều khả năng chống chọi với những khó khăn mới.

Tuy nhiên, mặt hạn chế của giải pháp hạ suất lãi suất tiền gửi là cũng xuất hiện dòng tiền nhàn rỗi khổng lồ đổ vào thị trường bất động sản, đẩy giá đất tăng mạnh và nguy cơ gây khó khăn cho phát triển kinh tế và thu hút vốn đầu tư nước ngoài và cũng tác động mạnh tới an sinh xã hội khi hàng triệu người lao động khó có khả năng mua được 1 ngôi nhà cho chính mình và mặt không tích cực này sẽ cản trở mạnh khả năng hạ lãi suất tiền gửi, và như vậy dư địa hạ thấp lãi suất cho vay tín dụng là không còn nhiều.

Như phân tích ở trên, nước ta đã có nhiều tiền đề khách quan vững chắc để hạ nhanh lãi suất tiền gửi tiết kiệm nhưng muốn thực hiện thì Chính phủ phải thiết lập các giải pháp để kiểm soát được dòng tiền nhàn rỗi, để điều tiết nó chảy vào các kênh đầu tư có lợi cho nền kinh tế và ngăn không cho nó chảy vào các kênh có hại cho nền kinh tế.  

Theo đó, VAFI đưa ra các giải pháp để đưa dần lãi suất tiền gửi về mức 0%/năm. Thứ nhất, Bộ Tài chính khẩn trương xây dựng Luật Thuế tài sản theo hướng hạn chế mạnh dòng tiền đầu tư chảy vào thị trường bất động sản, đồng thời kiểm soát để không cho tăng giá đất, áp dụng thu thuế tài sản lũy tiến từ căn nhà thứ hai trở đi với phương châm ban đầu có thể ở mức thấp đủ để ngăn ngừa dòng tiền đầu cơ, sau đó tăng dần như thông lệ các nước. Giải pháp này là điều kiện tiên quyết để hạ nhanh lãi suất tiền gửi tiết kiệm. Thứ hai, hướng mạnh dòng tiền nhàn rỗi chảy mạnh vào thị trường trái phiếu với lãi suất huy động thấp, ở mức dưới 2%/năm và như vậy hệ thống ngân hàng sẽ huy động được nguồn vốn khổng lồ với kỳ hạn dài để làm cơ sở cho vay trung hạn, dài hạn với lãi suất cho vay thấp dưới mức 5%/năm. Thứ ba, khi lãi suất tiền gửi đã giảm mạnh, để phòng trường hợp 1 phần dòng tiền nhàn rỗi đầu cơ ngoại tệ thì Ngân hàng Nhà nước cần ban hành chính sách thu phí tiền gửi ngoại tệ ở 1 mức nhất định nhằm đảm bảo chính sách tỉ giá ổn định và không làm mất cân đối kinh tế vĩ mô. Thứ tư, kiểm soát chặt thâm hụt ngân sách hàng năm, khi qua được dịch COVID-19 thì tỉ lệ thâm hụt ngân sách và nợ công cần giảm dần để tăng cường tiềm lực tài chính quốc gia, đủ sức đương đầu với mọi cuộc khủng hoảng có thể diễn ra trong tương lai. Thứ năm, hệ thống ngân hàng trong nước tiếp tục được củng cố theo hướng loại bỏ ngân hàng yếu kém, cải thiện cơ cấu cổ đông bằng việc tăng cường cổ đông tổ chức, cổ đông chiến lực tật sự, hạn chế dần tình trạng ngân hàng thuộc sở hữu của 1 tập đoàn và phải ngăn ngừa tình trạng tham nhũng trong bất kỳ ngân hàng nào.

* Có thể bạn quan tâm 

► Dòng tiền vẫn dồi dào trên thị trường chứng khoán