Lãi suất leo đỉnh, “vua tiền mặt” lên ngôi

“Hiện nay, định mức sinh lời của thị trường chứng khoán Việt Nam cộng cả cổ tức chỉ ở mức 10%. Nếu so với lãi suất tiết kiệm 12 tháng của các ngân hàng thương mại, có vẻ thị trường chứng khoán không hấp dẫn thời điểm hiện nay”, bà Trần Thị Khánh Hiền, Giám đốc Khối Phân tích Công ty Chứng khoán VNDirect, nhận định. 

Tuy nhiên, theo nhận định của Công ty chứng khoán VNDirect, nếu sang năm 2023, cùng với đà tăng trưởng lợi nhuận của doanh nghiệp niêm yết dự báo khoảng 15-17%, thì định mức sinh lời của thị trường sẽ tăng lên khoảng là 14-15%. Thời điểm đó, so với lãi suất thì chứng khoán lại trở nên hấp dẫn.

Lãi suất lên đỉnh, chứng khoán dò đáy 

Không nằm ngoài dự báo của thị trường, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) đã nâng lãi suất lên cao nhất kể từ tháng 1/2008. Tại Việt Nam, để tiếp tục triển khai đồng bộ các biện pháp, góp phần kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, tiền tệ, đảm bảo an toàn hệ thống ngân hàng, Ngân hàng Nhà nước mạnh tay điều chỉnh lãi suất. Theo đó, lãi suất huy động tại nhiều ngân hàng đã tăng cao, dao động từ 8-9%/năm, tùy ngân hàng và tùy từng sản phẩm. Thậm chí, lãi suất trên 10% đã xuất hiện trên thị trường.

Giai đoạn 2020-2021, thị trường chứng khoán Việt Nam bứt phá mạnh mẽ chủ yếu nhờ “tiền rẻ”. Thời điểm đó, nhà đầu tư đổ tiền vào thị trường chứng khoán với lý do phổ biến là lãi suất tiền gửi ngân hàng quá thấp.

Theo bà Nguyễn Bỉnh Thanh Giao, Phó phòng Phân tích, Công ty Chứng khoán ACB (ACBS), khi lãi suất tiền gửi tăng lên, một số nhà đầu tư có khẩu vị rủi ro thấp có thể sẽ quay về với tiền gửi ngân hàng. Còn với nhà đầu tư tiếp tục ở lại thị trường chứng khoán, họ sẽ kỳ vọng mức sinh lời cao hơn, gây áp lực giảm giá cổ phiếu.

Đối với những doanh nghiệp niêm yết, lãi suất cho vay có thể làm thay đổi hoàn toàn cục diện của một doanh nghiệp, nhất là khi doanh nghiệp đó sử dụng nhiều nợ vay. “Tỉ lệ vay nợ và lãi suất vay trên thị trường là những yếu tố nhà đầu tư cần quan tâm khi chọn lựa cổ phiếu để đầu tư. Bên cạnh đó, nhà đầu tư cần quan sát động thái của các ngân hàng trung ương lớn trên thế giới để có những động thái rất phù hợp”, bà Giao nói.

Càng nhiều tiền mặt, càng hấp dẫn 

Theo đánh giá của Trung tâm Phân tích Công ty Chứng khoán Agribank (Agriseco Research), việc tăng lãi suất sẽ tác động tới thị trường chứng khoán cũng như các nhóm ngành, cổ phiếu có liên quan. Cụ thể, một số ngành có lượng tiền ròng lớn có thể hưởng lợi khi mặt bằng lãi suất tăng, trong đó các doanh nghiệp bảo hiểm đang có lượng tiền mặt lớn.

Đối với bảo hiểm nhân thọ, hiện trên sàn có duy nhất doanh nghiệp bảo hiểm nhân thọ Tập đoàn Bảo Việt (mã BVH). Mặt bằng lãi suất cao giúp cải thiện hiệu quả đầu tư của doanh nghiệp này. Bên cạnh đó, lãi suất kỹ thuật (lãi suất trái phiếu chính phủ kỳ hạn từ 10 năm) tăng sẽ làm giảm giá trị trích lập dự phòng toán học trên các hợp đồng bảo hiểm nhân thọ, qua đó giúp cải thiện lợi nhuận cho doanh nghiệp.

Theo báo cáo tài chính năm 2021 của doanh nghiệp về phân tích độ nhạy, lãi suất chiết khấu tăng 0,25% làm giảm tới 1.000 tỉ đồng trách nhiệm phải trích lập dự phòng của Tập đoàn Bảo Việt, qua đó làm tăng 800 tỉ đồng lợi nhuận và vốn chủ sở hữu.

Đối với bảo hiểm phi nhân thọ, quy mô danh mục đầu tư mà tiền gửi và trái phiếu hiện chiếm đa số khoảng 90% (tỉ lệ tiền gửi chiếm gần 70% trong khi trái phiếu chiếm khoảng 20%), hiệu suất sinh lời đầu tư của nhóm công ty bảo hiểm phi nhân thọ sẽ gia tăng trong môi trường lãi suất tăng. Agriseco Research ước tính nếu lãi suất tăng 1% sẽ giúp lợi nhuận trước thuế các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ tăng thêm 10,8%.

Một số ngành khác hưởng lợi từ xu hướng lãi suất tăng do nắm giữ lượng tiền mặt lớn, ít vay nợ như: thiết bị, dịch vụ và phân phối dầu khí; bia và đồ uống, sản xuất dầu khí, vận tải... Bên cạnh đó, Agriseco Research cho rằng, nhóm bất động sản khu công nghiệp cũng sẽ được hưởng lợi trong môi trường lãi suất tăng nhờ duy trì được lượng tiền và tiền gửi ổn định khi có các khoản doanh thu chưa thực hiện lớn, đặc biệt với các doanh nghiệp nắm giữ sẵn quỹ đất sẵn sàng cho thuê.

Ở góc nhìn đầu tư, Công ty Chứng khoán VNDirect cũng đánh giá lãi suất có thể tiếp tục tăng trong những quý tới, do đó, các nhà đầu tư nên duy trì sự thận trọng và cân nhắc dịch chuyển chiến lược đầu tư sang nắm giữ cổ phiếu giá trị và chi trả cổ tức cao. “Chúng tôi cho rằng các cổ phiếu duy trì trạng thái tiền mặt ròng nhưng được giao dịch dưới giá trị sổ sách có thể mang đến biên độ an toàn tốt hơn”, báo cáo VNDirect nhận định