Đậu tương Mỹ mất chỗ đứng tại thị trường Trung Quốc

Mùa thu hoạch đậu tương ở vùng Trung Tây nước Mỹ đang vào cao điểm. Nếu cùng thời điểm năm ngoái, Trung Quốc đã đặt gần 40% lượng xuất khẩu, thì năm nay lại chưa có đơn hàng nào. Theo dữ liệu lưu trữ từ 1998, đây là lần đầu tiên kịch bản này diễn ra.

Việc Bắc Kinh gây sức ép lên nông nghiệp Mỹ không phải chuyện mới. Trong cuộc chiến thương mại thời ông Donald Trump, Trung Quốc từng áp thuế tới 25% đối với nông sản Mỹ và nhanh chóng tìm được nhà cung cấp thay thế. Dù sau đó ông Trump ký thỏa thuận cam kết Trung Quốc mua thêm hàng Mỹ, trong đó có nông sản, việc thực hiện vẫn không đạt kỳ vọng do dịch COVID-19 và căng thẳng địa chính trị.

Năm 2024, nông dân Mỹ đã bán sang Trung Quốc 12,6 tỉ USD đậu tương.

Đợt sụt giảm lần này là cú sốc lớn với nông dân Mỹ. Năm 2024, họ đã bán sang Trung Quốc 12,6 tỉ USD đậu tương, chủ yếu dùng làm thức ăn chăn nuôi. Con số này gấp tám lần giá trị xuất khẩu thịt bò và các sản phẩm từ bò, và thậm chí còn vượt cả doanh thu máy bay cùng linh kiện hàng không Mỹ bán cho Trung Quốc (11,6 tỉ USD, theo Cục Thống kê Mỹ).

Nguyên nhân chính vẫn là thuế. Sau loạt biện pháp “ăn miếng trả miếng” trong năm nay, đậu tương Mỹ phải chịu mức thuế nhập khẩu trên 20%, cao hơn nhiều so với mức 3% áp cho hàng từ Argentina và Brazil. Để tăng thêm sức cạnh tranh, Argentina mới đây còn tạm thời đình chỉ thuế xuất khẩu ngũ cốc, và Trung Quốc đã nhanh chóng đặt mua.

Thông thường, Trung Quốc sẽ nhập hàng từ Nam Mỹ vào đầu năm và chuyển sang Mỹ vào mùa thu. Nhưng năm nay, Bắc Kinh đã gom đủ đậu tương giá rẻ từ Nam Mỹ, đẩy nông dân Mỹ vào tình thế lỗ khoảng 100-150 USD mỗi mẫu, theo ông Josh Gackle, Chủ tịch Hiệp hội Đậu tương Mỹ.

Không khó đoán, thương mại sẽ là chủ đề nóng trong các cuộc gặp sắp tới giữa ông Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình, dự kiến diễn ra vào tháng 11 hoặc đầu năm sau. Bắc Kinh sẽ đàm phán cứng rắn, bởi họ hiểu rõ nông dân vùng Trung Tây, nhóm cử tri nòng cốt của đảng Cộng hòa, là điểm yếu chính trị. Nhưng ngay cả khi đạt được thỏa thuận ngắn hạn, ông Tập vẫn kiên định mục tiêu giảm phụ thuộc vào nhập khẩu đậu tương. Năm ngoái, Trung Quốc đã nhập 105 triệu tấn, và chính quyền coi đảm bảo “an ninh lương thực” là yếu tố sống còn cho lợi ích quốc gia.

Ngay cả nếu đàm phán giúp khơi thông dòng chảy đậu tương Mỹ, nông dân cũng khó dựa mãi vào thị trường Trung Quốc. Nhiều người sẽ chuyển sang trồng thêm ngô. Dù Trung Quốc có thể quay lại mua đậu tương Mỹ khi nguồn Nam Mỹ cạn kiệt, Brazil liên tục lập kỷ lục sản lượng và Bắc Kinh đã đầu tư mạnh vào cảng biển, hạ tầng ở nước này. Song song đó, Trung Quốc còn tìm cách giảm tỉ trọng bột đậu tương trong thức ăn chăn nuôi và thay thế bằng nguyên liệu nội địa.

Theo ông Dan Basse, Chủ tịch Công ty Nghiên cứu AgResource, Mỹ vẫn sẽ là phương án dự phòng nếu Nam Mỹ mất mùa, bởi diện tích trồng đậu tương khổng lồ khiến Trung Quốc khó có thể tự cung. Nhưng ông cũng nhận định về lâu dài, Trung Quốc sẽ nhập khẩu ít đậu tương Mỹ hơn trong nhiều năm tới.

Có thể bạn quan tâm:

A.I tạo sinh và dấu ấn lặng lẽ nơi công sở

Nguồn The Economist