Đẩy mạnh năng lượng tái tạo, ai là người chịu thiệt?

Một phân tích mới cho thấy các công ty khai thác Trung Quốc có thể sẽ bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi việc cắt giảm việc làm sâu rộng trong ngành than trong ba thập kỷ tới, khi các nước đóng cửa các nhà máy than để chuyển sang sử dụng năng lượng tái tạo sạch hơn và ngày càng rẻ hơn.

Theo một báo cáo được công bố bởi Global Energy Monitor (GEM), một tổ chức phi chính phủ có trụ sở tại San Francisco, các mỏ than ở tỉnh Sơn Tây phía tây bắc Trung Quốc, trung tâm than đá của nước này, có thể cắt giảm 241.900 việc làm vào năm 2050.

"Khi Trung Quốc đặt mục tiêu giảm số lượng mỏ than xuống còn khoảng 4.000 (từ khoảng 4.700) vào cuối năm 2025, chính phủ cần cấp bách hành động để quản lý những tác động và hỗ trợ kịp thời quá trình chuyển đổi ngành than", bà Dorothy Mei, đồng tác giả của báo cáo, chia sẻ.

Trên toàn thế giới, trung bình 100 công nhân dự kiến sẽ mất việc làm mỗi ngày từ nay đến năm 2035 do đóng cửa mỏ than. GEM cũng dự đoán hơn một phần ba lực lượng lao động toàn cầu hiện tại, tương đương 990.200 người, sẽ bị sa thải vào giữa thế kỷ này, ngay cả khi không có cam kết về khí hậu hoặc chính sách loại bỏ việc sử dụng nhiên liệu bẩn.

Số lượng công nhân làm việc tại mỏ than bị cắt giảm ở các quốc gia. Nguồn: GEM.

Những thách thức lớn phía trước

Theo Cục Thống kê Quốc gia, Trung Quốc, nhà sản xuất than lớn nhất thế giới, đã khai thác 4,56 tỉ tấn nhiên liệu hóa thạch vào năm ngoái.

Báo cáo của GEM ước tính, quốc gia này cũng có lực lượng lao động khai thác than lớn nhất thế giới, với hơn 1,5 triệu người làm việc tại các mỏ của Trung Quốc, chiếm hơn một nửa trong tổng số 2,7 triệu người trên toàn cầu.

Để so sánh, các nhà sản xuất than lớn thứ hai và thứ ba là Ấn Độ và Indonesia sử dụng lần lượt khoảng 337.000 và 160.000 công nhân khai thác than. Theo báo cáo, phần lớn số còn lại trải rộng khắp Nga, Ba Lan, Nam Phi, Mỹ và Úc.

Các nhà nghiên cứu Trung Quốc cho rằng số lượng công nhân ở Trung Quốc cao hơn nhiều, có khoảng 2,6 triệu người ở nước này kiếm sống trong ngành than tính đến năm 2020.

Tại Sơn Tây, con số này là 878.600 vào năm 2021, cao nhất so với bất kỳ khu vực cấp tỉnh nào và gấp hơn 2,5 lần so với khu tự trị Nội Mông và tỉnh Thiểm Tây, hai trung tâm khai thác than lớn khác cộng lại. 

Bà Li Ying, Giám đốc Trung tâm Trao đổi Quốc tế tại Viện Năng lượng & Môi trường Coshare Sơn Tây (SCIIEE), cho biết: “So với các tỉnh than lớn khác ở Trung Quốc, Sơn Tây sẽ phải đối mặt với những thách thức lớn hơn trong việc sắp xếp công nhân trong quá trình chuyển đổi  theo mục tiêu "carbon kép" của Trung Quốc”.

Trong một báo cáo tháng 6, SCIIEE dự đoán tỉnh sẽ loại bỏ 796.000 việc làm ở mỏ than từ năm 2020-2060, tương đương 93% lực lượng lao động của tỉnh vào đầu giai đoạn này. Báo cáo cho biết con số đó có thể tăng thêm 96.300 theo các chính sách tăng cường trung hòa carbon, trong khi 2,88 triệu việc làm nữa có thể mất đi do kết quả gián tiếp của việc ngừng sử dụng than.

Trong khi đó, đối với ông Zhang Ying, nhà nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Văn minh Sinh thái thuộc Viện Khoa học Xã hội Trung Quốc, việc tìm ra con đường công bằng cho quá trình chuyển đổi than là chìa khóa để đạt được thành công mục tiêu trung hòa carbon của Trung Quốc vào năm 2060.

Than sẽ tiếp tục bảo vệ an ninh năng lượng của Trung Quốc trong vài thập kỷ tới, do đó khoảng thời gian hiện tại cực kỳ quan trọng để nước này đưa ra chiến lược chuyển đổi công bằng cho ngành.

Chiến dịch cắt giảm

Trung Quốc đã tích lũy được một số kinh nghiệm trong việc chuyển hướng công nhân ngành than trong thập kỷ qua.

Năm 2016, chính quyền trung ương nước này đã đặt ra mục tiêu giảm bớt và củng cố đội tàu chở than để giải quyết tình trạng dư thừa công suất và cải thiện cơ cấu kinh tế sau một thập kỷ tăng trưởng chóng mặt trong ngành than.

Mục tiêu mà Hội đồng Nhà nước, Nội các Trung Quốc đặt ra là ngành công nghiệp này sẽ cắt giảm 500 triệu tấn công suất sản xuất hàng năm trong vòng 3-5 năm kể từ năm 2016.

Trong bốn năm tiếp theo, nước này đã cắt giảm hơn 800 triệu tấn công suất sản xuất than hàng năm. Nhưng kết quả là gần 2 triệu người mất việc, lực lượng lao động giảm từ 4,5 triệu năm 2015 xuống còn 2,6 triệu vào năm 2020, tạp chí China Coal đưa tin.

Để giải quyết thách thức việc làm, Bắc Kinh đã thành lập quỹ trị giá 100 tỉ nhân dân tệ (13,9 tỉ USD) vào năm 2016 để giúp sắp xếp công việc cho công nhân trong ngành than và thép, cả hai đều là mục tiêu của chiến dịch cắt giảm năng lực công nghiệp.

Có thể bạn quan tâm: 

Doanh số bất động sản công nghiệp của Thái Lan tăng 182%

Nguồn Nikkei Asia