Nền kinh tế thế giới có đang phục hồi?

Theo The Economist, ngày tồi tệ nhất của đại dịch COVID-19, ít nhất về khía cạnh kinh tế, là ngày 10.4 còn gọi là Thứ Sáu Tuần Thánh. Vào ngày này, các vụ phong tỏa ở nhiều quốc gia diễn ra nghiêm trọng nhất, mọi người buộc phải ở nhà và tất cả các hoạt động kinh tế bị đình trệ.

Cũng vào ngày 10.4, GDP toàn cầu thấp hơn 20% so với ngày trước đó. 

Tác động của các biện pháp phong tỏa đối với GDP toàn cầu. Nguồn ảnh: Goldman Sachs.

Sau đó, các chính phủ đã dỡ bỏ các lệnh phong tỏa. Các nền kinh tế đã bắt đầu phục hồi. Các nhà phân tích cho rằng: Tăng trưởng GDP toàn cầu sẽ từ mức 7% trở lên trong quý III năm nay, so với quý II.

Tất cả đều có vẻ giống hình chữ V, nhưng thế giới vẫn còn lâu mới bình thường. Nhiều chính phủ tiếp tục thực thi các biện pháp giãn cách xã hội để ngăn chặn virus. Những điều này làm giảm sản lượng, bằng cách cho phép ít thực khách hơn trong các nhà hàng tại một thời điểm, cấm khán giả đến các đấu trường thể thao.

Mọi người vẫn lo lắng về việc bị nhiễm bệnh. Sự không chắc chắn về kinh tế giữa cả người tiêu dùng và doanh nghiệp đang ở mức gần kỷ lục. Điều này có thể giải thích sự miễn cưỡng đầu tư của các công ty. 

Tương lai của nền kinh tế toàn cầu. Nguồn ảnh: EPU.

Các tính toán của ngân hàng Goldman Sachs cho thấy rằng, các biện pháp giãn cách xã hội tiếp tục làm giảm GDP toàn cầu 7-8%. Điều này hoàn toàn phù hợp với tình hình hồi tháng 4, khi thuật ngữ "nền kinh tế 90%" lần đầu tiên được nhắc tới, mô tả điều gì sẽ xảy ra sau khi lệnh phong tỏa bắt đầu được dỡ bỏ.

Mặc dù, nền kinh tế toàn cầu đang hoạt động với công suất khoảng 9/10, nhưng có rất nhiều sự khác biệt giữa các ngành và quốc gia. Một số đang làm tương đối tốt, phần còn lại thì đáng kinh ngạc.

Thực hiện tương ứng của hàng hóa và dịch vụ. Hàng hóa đã trở lại nhanh chóng. Theo nghiên cứu của Ngân hàng JPMorgan Chase, kinh tế toàn cầu đã phục hồi mức trước đại dịch vào tháng 7.

Được trang bị số tiền mặt trị giá 2 triệu USD từ các chính phủ kể từ khi virus tấn công, người tiêu dùng trên khắp thế giới đã tích trữ nhiều thứ để có thể ở nhà thường xuyên hơn, từ máy tính xách tay đến quả tạ, điều này phần nào giải thích tại sao thương mại thế giới tăng trưởng tốt hơn mức kỳ vọng của các nhà kinh tế.

Sản lượng của các nhà máy toàn cầu đã chiếm gần như toàn bộ lượng bị mất trong thời gian ngừng hoạt động. Hoạt động dịch vụ thấp hơn rất nhiều so với mức trước đại dịch, phần lớn là do những ngành này dễ bị tổn thương khi mọi người tránh đám đông.

Theo dữ liệu từ nền tảng đặt chỗ OpenTable, số lượng thực khách tại các nhà hàng vẫn thấp hơn 30-40% so với bình thường trên toàn thế giới. Số chuyến bay theo lịch trình chỉ bằng một nửa so với trước đại dịch.

Sự khác biệt về hiệu quả kinh tế giữa các quốc gia thậm chí còn đáng chú ý hơn. Tỉ lệ tăng trưởng phân hóa trong thời kỳ suy thoái là điều thường thấy. Sự khác biệt giữa tốc độ tăng trưởng của các quốc gia là rất lớn khi chứng kiến quy mô sản lượng sụt giảm trong năm nay.

Ngày 16.9, câu lạc bộ các nước giàu có OECD đã đưa ra các dự báo kinh tế mới. Cùng với đó là dự báo của Cục Dự trữ Liên bang, đã công bố những dự báo mới cho nền kinh tế Mỹ. Chính những dự báo này đã giảm bớt sự ảm đạm của bức tranh kinh tế toàn cầu trong những tháng gần đây.

Tuy nhiên, khoảng cách tăng trưởng giữa các quốc gia hoạt động tốt nhất và kém nhất trong nhóm các quốc gia G7 vào năm 2020 dự kiến là 6,7 điểm phần trăm, rộng hơn nhiều so với thời kỳ suy thoái toàn cầu cuối cùng cách đây một thập kỷ.

Trong số các nền kinh tế lớn, chỉ có Trung Quốc là mở rộng quy mô vào năm 2020. Một số quốc gia khác như Mỹ và Hàn Quốc đối mặt với suy thoái nhưng hầu như không phải là thảm họa. Ngược lại, nước Anh có vẻ phù hợp với cuộc suy thoái sâu sắc nhất kể từ trận Đại băng giá năm 1709.

Quốc gia dẫn đầu và "tụt hậu". Nguồn ảnh: OECD.

Một số nhà kinh tế cho rằng khoảng cách lớn giữa các quốc gia là một ảo ảnh thống kê. Nó phản ánh các phương pháp tính toán số liệu GDP khác nhau. Ở Anh, cách mà các nhà thống kê tổng kết chi tiêu của chính phủ có nghĩa là việc đóng cửa trường học và hủy các cuộc hẹn ở bệnh viện có tác động lớn hơn đến GDP so với những nơi khác.

Tuy nhiên, những ảnh hưởng này là nhỏ bởi phần lớn sự sụt giảm sản lượng đến từ khu vực tư nhân.

Thay vào đó, hiệu suất phụ thuộc vào 3 yếu tố. Đầu tiên là thành phần công nghiệp. Các quốc gia như Hy Lạp và Ý, vốn phụ thuộc vào bán lẻ và khách sạn, luôn có vẻ dễ bị tổn thương hơn Đức. Khu vực sản xuất lớn của Đức lại được hưởng lợi từ sự phục hồi hàng hóa toàn cầu.

Thứ 2 là sự tự tin, điều này dường như được xác định bởi kinh nghiệm của một quốc gia bị phong tỏa. Hoạt động kinh tế kém của Anh liên quan đến việc chính phủ xử lý đại dịch không tốt. Người Anh có vẻ lo lắng hơn những người châu Âu khác về việc mạo hiểm đi ra ngoài.

Yếu tố thứ 3 là kích cầu. Các nhà lập pháp của Mỹ không thống nhất được với nhau về việc bổ sung. Tuy nhiên, họ lại ban hành gói giải cứu lớn nhất thế giới, so với quy mô nền kinh tế của nước này. OECD cho rằng đây sẽ là một trong những quốc gia giàu có hoạt động tốt hơn trong năm nay.

Điều gì sẽ diễn ra tiếp theo cho nền kinh tế 90%? Một số nhà chức trách buộc phải ra lệnh tiếp tục phong tỏa. Nhưng những nước khác có thể hiệu chỉnh các biện pháp làm mất cân bằng xã hội tốt hơn mà không gây nguy hiểm cho đầu ra. Điều đó đưa thế giới đến gần hơn với nền kinh tế 95%. Thật vậy, OECD kỳ vọng GDP toàn cầu sẽ phục hồi hơn nữa trong năm nay.

Nhiều người sẽ cảm thấy hấp dẫn khi nghĩ rằng một loại vaccine, nếu nó được tung ra đủ rộng rãi, sẽ nhanh chóng khôi phục lại tính bình thường. Nhưng rõ ràng vết sẹo đối với nền kinh tế toàn cầu do đại dịch gây ra là điều không thể chối bỏ.

Việc các công ty không muốn đầu tư ngày hôm nay sẽ làm giảm vốn sản xuất trong tương lai. Ngày càng nhiều người lao động Mỹ tin rằng họ sẽ không quay lại công việc cũ. Việc phân bổ lại các nguồn lực dư thừa cho các doanh nghiệp có năng suất cao hơn sẽ mất nhiều thời gian.

Các nhà thiết lập lãi suất của Cục Dự trữ Liên bang cho rằng tỉ lệ thất nghiệp sẽ không trở lại mức trước đại dịch là 4% cho đến năm 2023. Theo các nhà phân tích tại Ngân hàng Goldman Sachs, tỉ lệ đó sẽ chỉ đạt được vào năm 2025, mặc dù có tín hiệu lạc quan về việc vaccine sẽ sớm được phân phối rộng rãi.

Bản thân căn bệnh này có ảnh hưởng lâu dài, nhưng sự suy thoái do COVID-19 gây ra sẽ khiến nền kinh tế thế giới giảm sút trong thời gian tới.

Có thể bạn quan tâm:

► Sự phụ thuộc của thương mại toàn cầu và một triển vọng phá bỏ ngôi vua của USD