Những "người hùng" thầm lặng của chuỗi cung ứng toàn cầu

Các nhà quản lý chuỗi cung ứng quốc tế, những "người hùng" của nền kinh tế thế giới, đã thể hiện sự kiên cường của mạng lưới giá trị mà họ xây dựng và bảo vệ, bất chấp những hoài nghi về toàn cầu hóa trong vài năm qua. Mặc dù đã có những trở ngại, hệ thống thương mại hàng hóa toàn cầu vẫn chưa bị sụp đổ và kinh tế toàn cầu đang trong quá trình phục hồi.

Đại dịch COVID-19 đã buộc người tiêu dùng và nhân viên bán lẻ phải tự cách ly tại nhà, trong khi căng thẳng Nga-Ukraine và cuộc tấn công của Houthi ở Biển Đỏ đã gây gián đoạn đến hoạt động sản xuất và vận chuyển hàng hóa. Thêm vào đó, căng thẳng thương mại và địa chính trị gia tăng, đặc biệt từ phía Mỹ, dẫn đến ma sát thông qua thuế quan và các biện pháp hạn chế xuất khẩu.

Ở cấp độ vĩ mô toàn cầu, những cú sốc này có thể xem như là những thử thách sinh tồn, và nỗ lực quyết liệt của các chính phủ trong việc tạo ra rào cản thương mại và công nghệ nhằm tách rời các nền kinh tế có thể tạo ra những tác động tiêu cực. Tuy nhiên, ở cấp độ doanh nghiệp, những cú sốc này chỉ tạo ra những vấn đề cần giải quyết, thông qua việc nâng cao khả năng phục hồi sau các sự cố gián đoạn hoặc tìm ra giải pháp thay thế tốt hơn so với hiện trạng.

Chẳng hạn, sự sụt giảm mạnh về lưu lượng container qua kênh đào Suez là tin xấu cho các công ty nhỏ ở Trung Đông vận chuyển hàng hóa đến Địa Trung Hải. Đối với thương mại quy mô lớn giữa châu Á và châu Âu, đi vòng qua châu Phi đã kéo dài thời gian hành trình và tăng chi phí, nhưng nhìn chung vẫn chưa đến mức thảm họa.

Một ví dụ điển hình về tập đoàn đa quốc gia phụ thuộc vào chuỗi cung ứng được tinh chỉnh kỹ lưỡng là Ikea, "gã khổng lồ" đồ nội thất Thụy Điển, hoạt động tại 63 quốc gia và vùng lãnh thổ thông qua hệ thống nhượng quyền. Ikea đã chịu một cú sốc không nhỏ từ đại dịch COVID-19 và chiến tranh ở Ukraine, buộc phải tăng giá và chấp nhận thiệt hại về lợi nhuận. Tuy nhiên, kể từ năm 2022, Ikea đã bắt đầu giảm giá trở lại.

Ở một mức độ nào đó, mô hình của Ikea được thiết kế để tránh khỏi các cú sốc chuỗi cung ứng. Không giống như hàng may mặc hay điện tử, đây không phải là mô hình kinh doanh tận dụng chi phí lao động rẻ ở châu Á để bán sang châu Âu và Mỹ. Tất nhiên, đôi khi có vấn đề nghiêm trọng về mức độ tồn kho do đại dịch, nhưng mô hình kinh doanh cơ bản vẫn được duy trì.

Theo ông Jon Abrahamsson Ring, Giám đốc Điều hành Inter Ikea, công ty sở hữu thương hiệu Ikea và thiết kế sản phẩm, châu Âu chiếm khoảng 70% doanh số bán hàng của công ty, và khoảng 70% trong số đó được sản xuất ngay tại châu Âu. Sản xuất tự động hóa cao bù đắp cho chi phí lao động đắt đỏ hơn ở châu Âu và giúp tăng khả năng chống chịu với tình trạng thiếu hụt nhân công.

Là một trong những doanh nghiệp sử dụng gỗ tự nhiên lớn nhất thế giới, Ikea chủ yếu nhập gỗ từ Ba Lan, các quốc gia vùng Baltic và Thụy Điển. Chiến tranh ở Ukraine đã cắt đứt 11% nguồn cung gỗ của hãng từ Nga và Belarus, nhưng công ty đã mua thêm từ các nơi khác và thay đổi loại gỗ sử dụng.

Ikea có một danh mục sản phẩm tương đối hẹp và đồng nhất trên toàn cầu, giúp giảm bớt sự phức tạp trong việc thay đổi. Thay vì mua sản phẩm trên thị trường giao ngay, công ty có khoảng 750 nhà cung cấp trực tiếp và ký hợp đồng dài hạn với họ. Ikea đã giữ cho một số nhà cung cấp này tồn tại bằng cách hỗ trợ tài chính khi họ gặp khó khăn do đại dịch.

Hoạt động của Ikea tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương cũng chủ yếu lấy nguồn cung từ khu vực này. Tại thị trường mở rộng chủ chốt là châu Mỹ, chỉ 10% sản phẩm được sản xuất tại địa phương, nhưng công ty đang nỗ lực để tăng con số này. Sản xuất tại địa phương sẽ giúp bảo vệ mạng lưới giá trị của Ikea khỏi các căng thẳng thương mại mới, chẳng hạn như khi Mỹ tiếp tục tăng thuế đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc hoặc châu Âu. Tuy nhiên, ông Ring cho biết công ty vẫn sẽ tìm nguồn cung ứng theo từng khu vực dù thế nào đi nữa.

“Chúng tôi liên tục đánh giá chuỗi cung ứng của mình để xác định những gì cần sản xuất ở cấp độ toàn cầu, khu vực và địa phương, và điều này không thay đổi nhiều do đại dịch hay căng thẳng địa chính trị”, ông nói.

Ngược lại, do phụ thuộc nhiều vào các cửa hàng thực tế, Ikea đã bị ảnh hưởng nặng nề bởi tác động của các đợt phong tỏa dịch bệnh lên lĩnh vực bán lẻ. Mô hình kinh doanh buộc phải thay đổi. Ông Ring cho biết chuỗi cung ứng của công ty đã bị ảnh hưởng nghiêm trọng khi đại dịch xảy ra. Hàng hóa không có sẵn và công ty phải đóng cửa hơn 300 cửa hàng chỉ trong vài tuần. Nhưng hoạt động kinh doanh đã chuyển sang thương mại điện tử, từ 5% tổng doanh số lên 25%, và chưa quay lại như trước kể từ đó.

Dù gặp nhiều thách thức, Ikea vẫn tiếp tục mở rộng và thích nghi với những thay đổi khi cần thiết. Mô hình kinh doanh của công ty không hoàn toàn giống với các tập đoàn đa quốc gia khác, và tính chất hoạt động này cũng giúp công ty ít bị tổn thương hơn trước những sự gián đoạn. Kinh nghiệm của Ikea là một phần trong xu hướng toàn cầu, khi sự linh hoạt ở cấp độ doanh nghiệp được tái tạo trên hàng ngàn công ty, có thể giúp giảm thiểu tác động của các cú sốc toàn cầu.

Có thể bạn quan tâm:

Các hãng mỹ phẩm quốc tế "đuối sức" ở Trung Quốc

Nguồn FT