Thêm 110 máy bay: Hạ tầng không bắt kịp tăng trưởng

Với sự chứng kiến của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng và Tổng thống Mỹ Donald Trump, hai hãng hàng không Việt Nam là VietJet và Bamboo Airways (Tre Việt), hôm 27.2, đã ký với Tập đoàn Boeing của Mỹ các thỏa thuận mua 110 máy bay, trị giá hơn 15 tỷ USD. Điều này, làm cho việc đầu tư mua máy bay đang đi  nhanh hơn đầu tư vào hạ tầng hàng không.

Nút thắt hạ tầng

Hàng không, lĩnh vực có tốc độ phát triển nhanh với sự gia tăng của số lượng tàu bay, hành khách đi máy bay và vận tải hàng không. Số liệu từ Cục Hàng không, Bộ Giao thông Vận tải, năm 2018, vận chuyển của các hãng hàng không Việt Nam đạt gần 50 triệu hành khách, tăng 10,1% so với 2017 và trên 400 nghìn tấn hàng hóa, tăng 27,2.

Hạ tầng không bắt kịp tốc độ tăng trưởng, nhất là khi các hãng đua nhau mua thêm tàu bay mới. Việt Nam có 5 hãng bay là Vietnam Airlines, VietJet Air, Jetstar Pacific, VASCO và Bamboo Airways. Nhưng, chỉ riêng Vietjet Air, hãng hàng không giá rẻ dù đang khai thác 60 tàu bay, trong 2 năm 2018-2019, đã liên tục đặt mua thêm tàu bay mới với số lượng lớn, 100 chiếc mỗi một năm.

Trong khi đó, hạ tầng hàng không lâu nay vẫn là bài toán chưa có lời giải của hàng không Việt Nam. Tính đến hết năm 2018, Việt Nam có 22 cảng hàng không hoạt động, trong đó có 9 cảng quốc tế và 13 cảng nội địa, với hạ tầng hạn chế.

Điểm đáng lưu ý, Việt Nam chỉ có 4 cảng hàng không có nhà ga hàng hóa riêng biệt. Các cảng hàng không còn lại không có nhà ga hàng hóa, toàn bộ hàng hóa xử lý trong nhà ga hành khách.

Thậm chí, cho đến nay vẫn chỉ các cảng hàng không lớn như Nộỉ Bài, Tân Sơn Nhất mới có trung tâm logistics phục vụ xử lý hàng không. Do đó, các công ty chuyển phát nhanh của nước ngoài hiện đang hoạt động tại Việt Nam như DHL, FedEx, Kerry Express… đã phải tự đầu tư nhà ga riêng.

Số liệu từ Sách trắng Logistics 2018, tần suất khai thác hạ tầng hàng không cho vận tải hàng hóa luôn ở mức cao, tốc độ trung bình từ 15,6%/năm trong giai đoạn từ năm 2011-2017, do vận tải hàng hóa bằng đường hàng không chiếm khoảng 25% giá trị xuất, nhập khẩu của Việt Nam.

Áp lực lớn

Bộ Giao thông Vận tải khá tham vọng khi đặt mục tiêu cho năm 2020, tổng sản lượng thông qua các cảng hàng không đạt khoảng 131 triệu hành khách/năm và 2,2 triệu tấn hàng hóa, đồng thời quy hoạch số lượng tàu bay các loại (cả chở khách và hàng hóa) là 250 - 270 chiếc.

Theo Cục Hàng không Việt Nam, đang có 68 hãng hàng không nước ngoài từ 25 quốc gia/vùng lãnh thổ và 4 hãng hàng không Việt Nam là Vietnam Airlines, VietJet Air, Jetstar Pacific Airlines và VASCO khai thác thị trường hàng không Việt Nam, chưa tính Bamboo Airways tham gia thị trường kể từ tháng 1.2019.

Trên thực tế, tổng thị trường vận chuyển hàng không Việt Nam năm 2018 ước đạt 71,4 triệu khách, tăng 15% so năm 2017. Nhưng theo dự báo của IATA, Việt Nam là thị trường có tốc độ tăng trưởng cao thứ 5 thế giới về lượt khách hàng năm trong giai đoạn 2015-2035, tỷ lệ tăng trưởng đạt 6,7%/năm, cao hơn mức 3,9%/năm của thế giới và 4,6%/năm của khu vực Châu Á - Thái Bình Dương.

Trong khi đó, Việt Nam phải đến năm 2030, nếu Quyết định 236/QĐ-TTg được Thủ tướng phê duyệt ngày 23.2.2018 được hiện thực hóa, mới có thể có 28 sân bay, gồm 15 sân bay quốc nội và 13 sân bay quốc tế, trong đó Nội Bài, Đà Nẵng, Cam Ranh, Tân Sơn Nhất, Long Thành là các cửa ngõ quốc tế trọng điểm.

Với thực tế này, hạ tầng hàng không tiếp tục gánh trên vai những áp lực cực lớn. Điều này đồng nghĩa với mục tiêu đứng thư tư trong ASEAN về sản lượng vận chuyển, phát triển đội tàu bay và hệ thống cảng hàng không, của hàng không Việt Nam trở thành xa vời.