Đất toàn cầu tạo nền tảng cho sự sống nhưng tương lai của chúng có vẻ “ảm đạm”

Theo The Guardian, đất toàn cầu là nguồn gốc của tất cả sự sống trên đất liền nhưng tương lai của chúng trông sẽ “ảm đạm” nếu không có hành động ngăn chặn sự suy thoái.

Theo các tác giả của một báo cáo từ Liên Hiệp Quốc, 1/4 các loài động vật trên trái đất sống dưới chân chúng ta và cung cấp chất dinh dưỡng cho tất cả thức ăn. Đất cũng lưu trữ nhiều carbon như tất cả các loài thực vật trên mặt đất. Do đó, đất rất quan trọng trong việc giải quyết tình trạng khẩn cấp về khí hậu.

Các nhà khoa học mô tả đất giống như lớp da của thế giới sống, quan trọng nhưng mỏng và dễ bị phá hủy do thâm canh, phá rừng và ô nhiễm. Ảnh: EPA.

Báo cáo của Tổ chức Nông lương Liên Hiệp Quốc (FAO) được tổng hợp bởi 300 nhà khoa học, những người này mô tả tình trạng xấu đi của đất cũng quan trọng như cuộc khủng hoảng khí hậu và sự tàn phá của thế giới tự nhiên trên mặt đất.

Đây là báo cáo đầu tiên về tình trạng toàn cầu của đa dạng sinh học trong đất. Điều quan trọng là phải mất hàng ngàn năm để đất hình thành, có nghĩa là cần phải bảo vệ khẩn cấp và phục hồi các loại đất còn sót lại.

Các nhà khoa học mô tả đất giống như lớp da của thế giới sống, quan trọng nhưng mỏng manh và dễ bị phá hủy do thâm canh, tàn phá rừng, ô nhiễm và sự nóng lên của nhiệt độ toàn cầu.

Đã đến lúc ngừng xử lý đất như bụi bẩn. Ảnh: Regeneration International.

Ông Ronald Vargas thuộc FAO và thư ký của Global Soil Partnership cho biết: “Các sinh vật trong đất đóng một vai trò quan trọng trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta, bằng cách làm việc để duy trì sự sống trên trái đất.

Giáo sư Richard Bardgett tại Đại học Manchester, là tác giả chính của báo cáo, cho biết: “Có một nguồn đa dạng sinh học rộng lớn sống trong đất mà chúng ta không thể nhìn thấy. Nhưng có ít thứ quan trọng hơn đối với con người vì chúng ta dựa vào đất để sản xuất thực phẩm. Hiện nay có bằng chứng khá mạnh mẽ cho thấy phần lớn bề mặt trái đất đã bị suy thoái do các hoạt động của con người”.

Kể từ cuộc Cách mạng Công nghiệp, khoảng 135 tỉ tấn đất đã bị mất khỏi đất nông nghiệp. Nếu mọi thứ vẫn tiếp diễn như hiện tại, thì triển vọng ảm đạm là không nghi ngờ gì nữa. Tuy nhiên, bây giờ vẫn chưa muộn để đưa ra các biện pháp cứu vãn tình trạng trên”.

Giáo sư Nico Eisenhauer thuộc Đại học Leipzig cho biết: “Vấn đề chính là chúng ta phụ thuộc vào lớp đất rất mỏng đôi khi chỉ vài cm, đôi khi vài m, rất dễ bị tổn thương”.

Ông Nico Eisenhauer nói, đất đồng thời tạo ra lương thực, lưu trữ carbon và làm sạch nước, vì vậy chúng “cũng quan trọng” như khí hậu và các cuộc khủng hoảng đa dạng sinh học trên mặt đất. Nếu mất đi lớp đất trên cùng do bị xử lý không tốt và sau đó bị xói mòn, thì phải mất hàng ngàn năm cho đến khi đất được sản sinh trở lại.

Các loài vi sinh vật cần thiết để biến chất thải thành chất dinh dưỡng, ước tính 99% trong số chúng vẫn chưa được các nhà khoa học nghiên cứu. Theo số lượng, cứ 5 loài động vật trên trái đất thì có 4 loài là giun đất nhỏ và chỉ một phần nhỏ trong số các loài này được ghi nhận.

Trong lời mở đầu của báo cáo, người đứng đầu FAO Qu Dongyu và Elizabeth Maruma Mrema, người đứng đầu công ước của Liên Hiệp Quốc về đa dạng sinh học, cho biết: “Đời sống của chúng ta và sinh kế của xã hội loài người phụ thuộc nhiều vào đa dạng sinh học. Tuy nhiên, chúng ta đang ngày càng chú ý đến tầm quan trọng của đa dạng sinh học trên mặt đất, ít chú ý hơn đến đa dạng sinh học dưới chân chúng ta”.

Nguyên nhân chính gây ra thiệt hại cho đất là do nông nghiệp thâm canh, sử dụng quá nhiều phân bón, thuốc trừ sâu và thuốc kháng sinh làm chết các sinh vật trong đất và khiến đất dễ bị xói mòn. 

Việc phá rừng và sinh cảnh tự nhiên để tạo đất canh tác cũng làm suy thoái đất, đặc biệt ảnh hưởng đến các loại nấm cộng sinh quan trọng trong việc giúp cây cối phát triển. Nhiệt độ toàn cầu tăng cùng với hạn hán và cháy rừng ngày càng tăng là một yếu tố khác, nhưng các nhà khoa học vẫn chưa chắc chắn về cách tất cả các tác nhân khác nhau.

Các nhà khoa học cho biết, hành động quan trọng nhất là bảo vệ đất khỏe mạnh hiện có khỏi bị hư hại, trong khi đất bạc màu có thể được phục hồi bằng cách trồng nhiều loại cây khác nhau. Cấy đất cằn cỗi vào đất lành cũng có thể giúp nó phục hồi.

Giáo sư Nico Eisenhauer nói: “Chắc chắn có hy vọng rằng chúng ta có thể làm cho đất khỏe mạnh trở lại. Hơn 80% diện tích đất nông nghiệp trên thế giới được sử dụng để chăn nuôi gia súc, nhưng chúng chỉ cung cấp 18% tổng lượng calo tiêu thụ.

Năm 2014, bà Maria-Helena Semedo của FAO cho biết nếu tốc độ suy thoái tiếp tục thì tất cả lớp đất mặt trên thế giới có thể biến mất trong vòng 60 năm.

Trong khi vẫn còn nhiều điều cần được khám phá về đa dạng sinh học trong đất và cách giúp nó phát triển, nâng cao nhận thức là bước quan trọng đầu tiên, mang lại nhiều điều thú vị hơn. Hầu hết các quyết định về các khu bảo tồn không dựa trên thổ nhưỡng.

Có thể bạn quan tâm:

► Cần 2.000 tỉ USD để đạt mục tiêu toàn cầu không phát thải ròng