Chuẩn hóa DeFi

Hành lang pháp lý về mô hình phi tập trung (DeFi) còn đang dang dở, nếu nhà đầu tư cá nhân chỉ tham gia theo xu hướng thì sẽ rất rủi ro.

Bắt đầu có sức hút mạnh mẽ từ năm 2020, lĩnh vực tài chính phi tập trung (DeFi), được coi là xu hướng của thế giới tiền mã hóa, vẫn còn nhiều tiềm năng chưa được khai phá. Bởi mỗi năm các lập trình viên luôn cố gắng đưa thêm những công cụ tài chính truyền thống như các khoản vay vào nền tảng này. 

Miếng mồi của tội phạm?
Với DeFi, các giao dịch được thực hiện chủ yếu qua những dòng lệnh và không cần trung gian đã phát triển rầm rộ thời gian qua trên thế giới. Việt Nam không ngoại lệ. Các kênh đầu tư mới như tài sản kỹ thuật số, tiền kỹ thuật số, GameFi, blockchain, NFT… dù ít nhiều đã giảm nhiệt nhưng lượng giao dịch vẫn được duy trì tốt hơn nhiều thời điểm cách đây hơn 2 năm.

Tuy nhiên, sau hàng loạt vụ hack và lừa đảo, những nhà lập pháp trên toàn cầu cho rằng tài chính phi tập trung có thể là mảnh đất màu mỡ cho tội phạm lợi dụng và tấn công. Cụ thể, hồi cuối tháng 3, hệ thống Ronin của Sky Mavis - studio phát triển tựa game Axie Infinity - đã bị hacker tấn công. Hậu quả của vụ việc là hơn 620 triệu USD dưới dạng tiền mã hóa bị đánh cắp. Hay như việc ăn theo “trend” và không có chuyên môn về làm game đã tạo ra hàng loạt dự án GameFi lừa đảo tại Việt Nam.

Điển hình một số vụ lừa đảo từng được cộng đồng phanh phui như Zodiac, bị các nhà đầu tư tố cáo đã đánh cắp số tiền hơn 50 tỉ đồng; dự án Crypto Bike chiếm đoạt 30 tỉ đồng; chuỗi dự án Ccar, Cpan, Cguar đã chiếm đoạt của các nhà đầu tư và người chơi lên tới hơn 2.000 tỉ đồng. Mặc dù phát hiện ra, nhưng đa số nhà đầu tư đến nay vẫn chưa thể lấy lại được tiền.

Do đó, lĩnh vực này có thể bị kiểm soát trong thời gian tới. Song các chuyên gia đều cho rằng, rất khó để áp dụng các quy định được thiết kế cho thị trường tập trung vào DeFi, do bản chất của nó đã không có sự tập trung rõ ràng. 

“Dù chưa có quy định rõ ràng, chưa được công nhận thì nhiều nhà đầu tư vẫn đang giao dịch với nhiều lĩnh vực mới. Do đó, vấn đề bảo vệ nhà đầu tư đang được đặt lên hàng đầu”, ông Thái Việt Dũng, Giám đốc Exness tại thị trường Việt Nam, nhấn mạnh. Vậy nên mỗi nhà đầu tư ở thị trường mới phải luôn cập nhật công nghệ, theo sát diễn biến thế giới, xu hướng nền tảng tài chính để đưa ra quyết định đúng đắn nhất.

Cũng theo ông Dũng, các mô hình tài chính mới sinh ra để phá vỡ quy tắc an toàn hiện có của mô hình tài chính cũ. Nó cập nhật nền tảng hiện đại, mới nhất, thúc đẩy nền tảng mạnh trong phi tập trung hóa tài chính. Khi phi tập trung hóa, nhiều mô hình mới vững chắc và giàu năng lượng sinh ra, phục vụ nhu cầu tài chính của khách hàng.

Ông William Đỗ, CEO Quỹ đầu tư Hobbit Investment, thì cho rằng ngoài thách thức về hành lang pháp lý, điều quan trọng nhất với một nhà đầu tư cá nhân hay quỹ đầu tư chính là giữ được sự tỉnh táo. “Khi thị trường tốt, nhà đầu tư thường có xu hướng đầu tư dàn trải, chỉ cần một dự án thành công có thể hoàn vốn cho tất cả. Khi thị trường đi xuống, tâm lý dè chừng của nhà đầu tư có thể dẫn tới mất cơ hội về lâu dài, nên sự tỉnh táo rất quan trọng”, ông William Đỗ chia sẻ. 

Cấp phép thêm cho mô hình phi tập trung
Theo Binance Research, số lượng các dự án GameFi trên thế giới tiếp tục tăng nhưng có dấu hiệu tăng trưởng chậm lại. Dòng giao dịch tốt và các khoản đầu tư vốn vào GameFi đã vượt hơn 4,1 tỉ USD trong nửa đầu năm 2022. Trong 6 tháng đầu năm nay, đã có hơn 1.000 khoản đầu tư vào không gian tiền điện tử. Các lĩnh vực có số lượng đầu tư nhiều nhất là gaming, giải trí và quản lý tài sản.

Tại Việt Nam, các quỹ đổi mới đầu tư cho thị trường blockchain trong năm 2021 đã có những thay đổi rõ rệt, theo báo cáo của MarketsandMarket. Nguồn vốn nước ngoài được đổ vào thị trường blockchain tại Việt Nam đã lên tới 2,5 tỉ USD, tăng 700% so với cùng kỳ năm 2020. Cùng với đó, dòng vốn được đầu tư cho NFT cũng sẽ tăng trưởng mạnh mẽ, từ mức 37 triệu USD lên tới 4,8 tỉ USD trong năm 2021. Bên cạnh sự thay đổi về dòng vốn, báo cáo cũng nhận định về thị trường thiết bị blockchain Việt Nam sẽ đạt xấp xỉ 2,5 tỉ USD vào năm 2026, gấp 5 lần năm 2021. Kết quả khảo sát lên tới 42.000 người thuộc phạm vi 27 quốc gia cũng chỉ ra, Việt Nam đã vượt qua 26 quốc gia còn lại, trở thành quốc gia dẫn đầu trong số lượng người sử dụng tiền điện tử trong năm 2021.

Những điều này cho thấy, xu hướng bùng nổ các kênh đầu tư mới dựa trên nền tảng blockchain là không cản nổi. Với một lượng lớn người dùng lựa chọn phương thức giao dịch trực truyến như hiện nay đồng nghĩa với việc nhu cầu về giao diện thân thiện và tính bảo mật trên các ứng dụng giao dịch cũng gia tăng nhanh chóng.

Các ứng dụng giao dịch trên thiết bị di động sẽ nắm giữ tương lai của ngành tài chính. Theo ông Thái Việt Dũng, điều quan trọng nhất trong cuộc chiến giữa các công ty tài chính là vấn đề liên quan đến đầu tư công nghệ và sử dụng thuật toán tự động thế nào để cạnh tranh với đối thủ của mình. Cuộc chiến bây giờ không phải là cuộc chiến của tài chính tập trung nữa mà sẽ nghiêng về mô hình phi tập trung. 

Theo chuyên gia phân tích thị trường của Exness, thế giới hiện có rất nhiều mô hình tài chính. Song có liên quan trực tiếp tới các nền tảng điện tử hiện tại có 4 mô hình gồm A-book, B-book, Hybrid và MM (market maker). Hiện thị trường Việt Nam chỉ có mô hình thường gặp nhất là A-book tại các công ty chứng khoán. Tức là các nhà môi giới nhận lệnh và chuyển những lệnh đó tới các sàn giao dịch tập trung khác nhau thông qua nền tảng hệ thống IT. 

Do chưa bị cạnh tranh vì số lượng công ty chứng khoán vẫn còn rất ít, nên chưa có sự cạnh tranh quyết liệt về công nghệ. So về cách thức tổ chức và công nghệ với thế giới, lĩnh vực này tại Việt Nam không thể cạnh tranh, cũng như rất khó có sự liên thông về sản phẩm đầu tư và sàn giao dịch với thế giới vì sự khác biệt về trình độ phát triển. 

“Nếu như tất cả các đơn vị có tiềm lực đều được cấp phép sẽ giúp tăng cường thanh khoản cho thị trường, qua đó giúp thị trường ngày càng phát triển, trở nên sôi động hơn, thu hút nhiều nhà đầu tư hơn, từ đó giúp toàn bộ nền kinh tế phát triển tốt hơn”, vị chuyên gia của Exness cho biết.