TPDN 2020: Hướng đến nhà đầu tư cá nhân

Theo báo cáo mới nhất từ SSI Research, trong nửa đầu năm 2020, lượng trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) phát hành ước tính ở mức 159.000 tỉ đồng, tăng 50% so với cùng kỳ. Còn số người mua trực tiếp TPDN trên thị trường sơ cấp lên gần 22.700 tỉ đồng, tương đương 15% tổng lượng phát hành. Điều này cho thấy, TPDN đang thu hút lượng tiền đáng kể từ các kênh đầu tư khác, gồm cả kênh tiên gởi tiết kiệm. Bởi so với lãi tiền gởi thì lợi tức từ TPDN cao hơn từ 0,8-1,7%/năm. Ngoài ra, theo SSI Research, sự gia tăng mạnh của TPDN thời gian qua còn có lý do từ tác động của dự thảo sửa đổi Nghị định 163 về yêu cầu siết việc phát hành riêng lẻ TPDN.

Không chỉ tăng trưởng mạnh mẽ trên thị trường sơ cấp, TPDN cũng giao dịch sôi động ở thị trường thứ cấp. Cụ thể, lượng TPDN mà Sovico, Vinfast, Vincommerce, Masan Group… phát hành được phân phối mạnh cho các khách hàng cá nhân trên thứ cấp. Tính chung, lượng TPDN niêm yết trên sàn TPHCM (HSX) đã tăng từ 14.200 tỉ đồng (năm 2017) lên gần 36.000 tỉ đồng (30/6/2020), tương ứng tỷ lệ tăng trưởng bình quân 45%/năm; Thanh khoản thị trường đang cải thiện, với giá trị giao dịch tăng trung bình 80%/năm suốt từ năm 2017 đến nay. Dù vậy, đây vẫn là mức khiêm tốn khi quy mô bình quân chỉ khoảng 3.200 tỉ/tháng.

Lâu nay, lượng TPDN do ngân hàng nắm giữ là chính. Các tổ chức phí tín dụng và cá nhân giữ rất ít, chỉ chiếm khoảng 4,2% tổng tiền gởi toàn hệ thống. Thực tế này có nguyên nhân từ việc Việt Nam thiếu 1 đơn vị trung gian độc lập định hạng các trái phiếu doanh nghiệp. Nhà đầu tư cá nhân thường khó có khả năng đánh giá các trái phiếu.

Để khắc phục tình trạng trên và để nhà đầu tư cá nhân có thể tham gia mua TPDN thuận lợi hơn, nhiều quỹ đầu tư trái phiếu đã ra đời và gia tăng quy mô. Có thể kể ra các công ty quản lý quỹ như TCBF, VTBF, BVBF, VCBF-FIF.. Từ đây, nhà đầu tư cá nhân cũng có thể tiếp cận TPDN dễ dàng hơn thông qua các quầy giao dịch của các Ngân hàng/Công ty chứng khoán, đặt lệnh mua TPDN qua tài khoản chứng khoán, thậm chí chức năng này còn được tích hợp vào tài khoản ngân hàng điện tử tại một số ngân hàng. Các lô trái phiếu có thể tách nhỏ đến từng triệu đồng để phù hợp với nhu cầu. Thời hạn đầu tư cũng rất linh hoạt nhờ được thu xếp giao dịch hoặc cam kết mua lại từ các đại lý.

Tại báo cáo thường niên của TCBS, công ty chiếm 82,4% thị phần giao dịch TPDN trên HSX thì TCBS đã phân phối bán lẻ ra thị trường cho nhà đầu tư cá nhân hơn 30.000 tỉ đồng trong năm 2019, tăng 47% so với 2018.

Tính chung, SSI ước lượng TPDN mà nhà đầu tư cá nhân mua vào năm 2019 trên cả thứ cấp và sơ cấp khoảng 66.000 tỉ đồng, tương đương 1,4% tổng lượng tiền gửi dân cư vào hệ thống ngân hàng. Dù quy mô còn nhỏ bé nhưng đã cho thấy sự tham gia tích cực của nhà đầu tư cá nhân trên thị trường TPDN.