ByteDance sau màn “thoát hiểm” TikTok Mỹ

TikTok vốn khó rời mắt, và câu chuyện rắc rối kéo dài nhiều năm của ứng dụng này tại Mỹ cũng vậy. Đến cuối tháng 9, hồi kết dần rõ hơn, khi Tổng thống Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đạt thỏa thuận chuyển quyền kiểm soát TikTok Mỹ cho một liên danh nhà đầu tư trong nước. Nếu không, theo luật lưỡng đảng ban hành năm 2024, ứng dụng này sẽ buộc phải rời khỏi thị trường Mỹ.

Thương vụ dù chưa ngã ngũ, nhưng những điểm chính đã rõ. Nhóm nhà đầu tư mới, gồm tỉ phú Larry Ellison và một số cộng sự công nghệ thân cận với ông Trump, sẽ nắm 80% cổ phần TikTok Mỹ. Thương vụ định giá công ty khoảng 14 tỉ USD, thấp hơn nhiều so với dự báo 40-100 tỉ USD. Nguyên nhân được cho là do ByteDance vẫn giữ 20% cổ phần và một nửa lợi nhuận. Dù vậy, quyền sử dụng thuật toán gợi ý nay thuộc về phía Mỹ, giảm rủi ro bị Bắc Kinh can thiệp.

Người dùng Mỹ, 117 triệu người mỗi tháng, theo eMarketer, có thể yên tâm tiếp tục lướt TikTok. Với nhà đầu tư, đây là một thương vụ hời, còn ông Trump thì có thêm một chiến thắng chính trị để khoe. Nhưng bên thắng lớn nhất có thể lại là ByteDance. Thoát gánh TikTok Mỹ giúp tập đoàn 330 tỉ USD này dồn lực cho tham vọng toàn cầu ít nhạy cảm hơn. Một nhà đầu tư thậm chí cho rằng ByteDance còn có giá trị hơn nếu cắt hẳn TikTok Mỹ.

Thực tế, Mỹ chỉ là thị trường nhỏ trong đế chế số của ByteDance, lại chưa sinh lợi đáng kể. TikTok có hơn 1 tỉ người dùng hoạt động hàng tháng ngoài Mỹ, dù bị cấm ở Ấn Độ. Douyin, TikTok phiên bản Trung Quốc, hiện có khoảng 800 triệu người dùng và đang tạo ra lợi nhuận thực sự. Năm ngoái, ByteDance được cho là lãi ròng 33 tỉ USD trên doanh thu toàn cầu 155 tỉ USD.

Quan trọng hơn, ByteDance không còn sống nhờ quảng cáo kèm video ngắn. Theo eMarketer, mảng này đóng góp 49 tỉ USD trong năm 2024, chưa tới 1/3 tổng doanh thu. Tập đoàn đã thế chỗ Baidu để trở thành “B” trong bộ ba quyền lực BAT, cạnh tranh trực diện với Alibaba và Tencent từ thương mại điện tử, giải trí tới trí tuệ nhân tạo (A.I), cả ở trong nước lẫn quốc tế.

Sức mạnh của ByteDance nằm ở khả năng tạo ra sản phẩm vượt ranh giới ngành. TikTok và Douyin vừa giống mạng xã hội, vừa là nền tảng giải trí, lại kiêm thương mại điện tử. Người dùng có thể vừa xem vừa mua sắm. Ở Trung Quốc, ByteDance là nền tảng thương mại điện tử lớn thứ ba, sau Alibaba và Pinduoduo. Năm nay, TikTok Shop mở rộng sang Brazil, Pháp, Đức. Tại Anh, từ 2021, ứng dụng đã vượt Marks & Spencer và eBay để thành nền tảng bán quần áo trực tuyến lớn thứ tư. Sau thương vụ sáp nhập Tokopedia năm 2024, TikTok nắm hơn 25% thương mại điện tử tại ASEAN.

TikTok và Douyin cũng dần trở thành công cụ tìm kiếm mới, cạnh tranh không chỉ với Baidu mà cả Google. Và đó là trước khi tính đến mảng A.I.

Ngay từ khi ra đời năm 2012, ByteDance đã định vị mình là một công ty học máy. Giống như Google xây dựng thuật toán PageRank trước khi định hình mô hình kinh doanh, ByteDance tạo ra công cụ gợi ý “đoán trúng ý người dùng” rồi mới phát triển dịch vụ xung quanh. Giờ đây, hãng đang nâng cấp bằng A.I tạo sinh. Năm ngoái, ByteDance đã mua hơn 200.000 chip A.I cao cấp từ Nvidia, nhiều hơn cả Amazon, Google, Meta hay Tencent. Các mô hình ngôn ngữ lớn của hãng liên tục đứng đầu các bảng xếp hạng. Chatbot Doubao đã có 157 triệu người dùng hằng tháng vào tháng 8, vượt DeepSeek để trở thành ứng dụng A.I phổ biến nhất Trung Quốc, còn công cụ tạo ảnh Jimeng xếp thứ tư.

Mô hình “pha trộn” của ByteDance luôn khó triển khai ở Mỹ hơn các thị trường mới nổi. TikTok Shop chỉ ra mắt tại Mỹ năm 2023, trễ ba năm so với Douyin. Với bối cảnh chính trị, việc tích hợp thêm A.I vào TikTok Mỹ càng bất khả thi. Vì vậy, dồn nguồn lực cho thị trường ít nhạy cảm hơn là lựa chọn hợp lý. Không còn vướng Mỹ, ByteDance có thể đẩy nhanh tốc độ ra mắt sản phẩm mới khắp nơi.

Câu hỏi đặt ra là vì sao không bán đứt TikTok Mỹ?. Với ông Tập, đó có lẽ là nhượng bộ quá lớn trước ông Trump. Nhưng với ByteDance, kịch bản này có thể đã là lối ra gọn gàng, và thậm chí còn lợi nhuận hơn.

Có thể bạn quan tâm:

San Francisco trước làn sóng taxi tự lái

Nguồn The Economist