Dự án khoa học được đầu tư 110 triệu USD

Hội thảo về dự án được Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức đầu tháng 11 vừa qua. Nhữngngười thúc đẩy dự án trông đợi với nguồn tài trợ mạnh của World Bank có thể tạo được một bước độtphá trong việc khuyến khích một môi trường đổi mới, sáng tạo ở Việt Nam.

Khởi đầu với tư duy khác biệt

Đổi mới, trước hết bắt đầu bằng tư duy khác biệt, suy nghĩ về mọi việc khác đi, theo những cáchkhác biệt và về những thứ khác biệt.

Điều duy nhất bạn không thể làm là bỏ qua họ

Bởi họ thay đổi mọi thứ

Họ đẩy loài người tiến lên

….

Bởi những gã điên khùng nghĩ rằng họ có thể thay đổi thế giới

chính là những kẻ thay đổi thế giới.

(Gửi những gã điên - bài hát của Apple)

Năm 1998, khi Steve Jobs một lần nữa quay trở lại công ty Apple, công ty do ông sáng lập, 11 nămsau khi bị hất khỏi đó một cách tủi nhục, một trong nhưng việc đầu tiên ông làm là đưa ra slogan"Think diffirence" nổi tiếng, còn bài hát trên là đoạn nhạc trong quảng cáo đầu tiên của Apple. Hãychú ý rằng câu: Họ đẩy loài người tiến lên trực tiếp do Jobs yêu cầu đưa vào.

Theo cách nói của the Economist thì hiện nay đổi mới được các quốc gia coi tựa như "Chén Thánh"- nguồn nước phước lành vô tận của tăng trưởng. Chính phủ các nước giàu trên thế giới nhìn thấy ởđó một phương thức để ngăn chặn sự trì trệ. Chính phủ các nước nghèo xem đổi mới như một cách đểthúc đẩy tăng trưởng. Và các doanh nghiệp thì xem đổi mới như chìa khóa để tồn tại.

Hãng công nghệ lớn nhất thế giới Apple, hay đúng hơn là Steve Jobs có một slogan tuyệt hay, bấtchấp rằng nó có thể sai ngữ pháp: Think defference. Tư duy khác biệt (hay suy nghĩ khác biệt). Bấtchấp những tranh cãi hay quan điểm khác nhau quanh việc thế nào là tư duy khác biệt, hay những lậpluận kiểu suy nghĩ về những điều khác biệt hay suy nghĩ theo cách khác biệt, ai cũng thừa nhận rằngnó là chìa khóa đầu tiên cho sự đổi mới.

15 năm trước, giáo sư Christensen của trường Kinh doanh Harvard đã tạo ra một cuộc cách mạng hóacác nghiên cứu về chủ đề này với cuốn sách "Thế lưỡng nan của kẻ sáng tạo" (Dilemma of Innovators),một cuốn sách phổ biến rộng rãi thuật ngữ "đổi mới đột phá". Và mới đây, ông đã xuất bản một nghiêncứu mới, "Gien di truyền của kẻ sáng tạo", đồng tác giả với Jeff Dyer và Hal Gregersen. Nghiên cứunày cố gắng tìm hiểu tâm thức của những nhân vật đổi mới thành công.

Christensen và các đồng nghiệp đã lên danh sách những thói quen trung tâm đặc trưng sáng tạo độtphá: liên kết, đặt câu hỏi, quan sát, kết nối và thử nghiệm. Những sáng tạo cho thấy sự vượt trộitrong việc kết nối những điều dường như không có liên quan. Marc Benioff đã có ý tưởng vềSalesforce.com khi nhìn vào phần mềm doanh nghiệp thông qua lăng kính của các doanh nghiệp trựctuyến như Amazon và eBay và đặt câu hỏi: Tại sao các công ty phần mềm làm việc không kết quả, sảnphẩm lưu trữ trong các đĩa CD chứ không phải là các dịch vụ linh hoạt thông qua Internet.Salesforce.com hiện có trị giá 19 tỷ USD.

Các sáng kiến kết hợp cũng thường đến từ việc mở rộng kinh nghiệm của bạn. Benioff , như chínhông kể lại, đã bật ra ý tưởng hấp dẫn của mình trong khi nghỉ phép, bơi cùng cá heo. Joe Morton,người đồng sáng lập của Xango, đã có ý tưởng cho một thức uống sức khỏe mới khi ông nếm thử tráicây măng cụt tại Malaysia.

Christensen tin rằng 35% doanh nhân có nhiều khả năng nảy mầm một ý tưởng mới nếu họ đã sống ởnước ngoài (một số liệu thống kê khá chính xác). Nhưng đây không chỉ là một công thức tổng kết yếuớt: IDEO, một tư vấn đổi mới, lập luận rằng những nhà cải cách tốt nhất sẽ có tri thức dạng "hìnhchữ T", họ cần phải có chiều sâu trong một lĩnh vực và bề rộng trong rất nhiều lĩnh vực khác.

Những người theo chủ trương Đổi mới liên tục hỏi tại sao điều này không làm khác đi. Câu hỏi nàylại liên quan đến tài năng quan sát.

Corey Wride đã đưa ra ý tưởng cho "phim miệng", một công ty có sử dụng bộ phim nổi tiếng để dạytiếng nước ngoài, khi ông làm việc ở Brazil. Ông nhận thấy rằng những người nói tiếng Anh tốt nhấtđã thu được thành quả từ các ngôi sao điện ảnh chứ không phải giáo viên trung học.

Nhưng khó khăn là rất nhiều người phải đối mặt với việc đối với họ, diễn viên nói quá nhanh. Vìvậy, ông Wride phát minh ra một chương trình máy tính cho phép người sử dụng làm chậm phim lại,nghe lời giải thích của các thành ngữ khác nhau và thậm chí còn hiện lại lời nói của diễn viên.

Đổi mới liệu có thể học

Messrs Christensen, Dyer và Gregersen tranh luận rằng các công ty có "giá thành đổi mới" caonhất (được tính bằng cách nhìn vào tỷ lệ giá trị thị trường mà không thể được giải thích bằng cácsản phẩm hiện tại của công ty) thể hiện cùng những thói quen như của các cá nhân sáng tạo.

Các công ty làm việc chăm chỉ để tuyển dụng những người sáng tạo. Bezos yêu cầu ứng viên xinviệc nói với ông về một cái gì đó tự mình đã phát minh ra.

Các công ty cũng giống nhau trong việc chăm chỉ kích thích quan sát và đặt câu hỏi. Công tyKeyence, nhà sản xuất các thiết bị tự động hóa cho các nhà máy của Nhật Bản yêu cầu nhân viên bánhàng của mình bỏ ra hàng giờ xem dây chuyền sản xuất của khách hàng. Procter & Gamble và Googleđã nhận thấy rằng hoán đổi công việc kích thích nảy sinh các câu hỏi hữu ích: các thành viên củaGoogle đã kinh ngạc khi P&G đã không mời "mommy blog", những phụ nữ viết blog nổi tiếng về nuôidưỡng trẻ em đến tham dự buổi họp báo của mình.

Tuy nhiên, với khẳng định rằng sự đổi mới có thể học được, Christensen và đồng nghiệp lại đưa rarất nhiều bằng chứng tiêu cực. Gần như tất cả các công ty sáng tạo nhất thế giới do các bộ óc lớndẫn dắt đều đặt mục tiêu chính mình trở thành một then chốt trong thế giới.

Trong nhiệm kỳ đầu tiên của Steve Jobs ở Apple, "giá thành đổi mới" của công ty là 37%.

Trong giai đoạn 1985-1998, khi Jobs bị tống ra khỏi công ty, giá thành này giảm xuống -30%. Vàkhi Jobs đã trở lại, con số này đã tăng lên 52%. Gien di truyền của sáng tạo rất hiếm, thật đángtiếc. Và không giống như các sản phẩm của ông Jobs, nó là không thể sao chép...

Đây là nguyên nhân những dự án đổi mới sáng tạo (như FIRST) đang rất được khuyến khích. Khôngphải là sự sao chép hàng loạt, mà nguồn năng lượng kích thích và khuyến khích các tổ chức, cá nhânliều lĩnh từ bỏ những con đường cũ và tạo ra những thứ mới có giá trị.