Bán lẻ thèm tăng trưởng

Năm 2025 là một năm kỳ lạ khi GDP tăng trưởng ấn tượng, nhưng khi nhìn vào tài khoản tiết kiệm, người tiêu dùng Việt Nam vẫn đang tự nhủ: “Hãy bình tĩnh và đừng tiêu tiền hoang phí!”. 

Kẻ ăn mừng, người hụt hơi

Bức tranh bán lẻ Việt Nam giai đoạn 2025-2026 mang những màu sắc khác biệt với các con số thống kê lạc quan lại đi cùng sự thận trọng dè sẻn của các bà nội trợ. Bên cạnh những doanh nghiệp ăn nên làm ra, cũng có những doanh nghiệp phải co cụm… 

Hãy bắt đầu với thị trường chứng khoán, nơi những con số có ngôn ngữ riêng. Năm 2025 chỉ số VN-Index đã tăng khoảng 37,5% tính đến hết phiên 5/12/2025. Nhưng trong bữa tiệc này, không phải ai cũng được uống rượu mừng. Công ty Cổ phần Đầu tư Thế Giới Di Động (mã MWG) sau một thời gian dài im hơi lặng tiếng đã trở lại đường đua với mức tăng giá cổ phiếu hơn 41,5%. Có vẻ như chiến lược tái cấu trúc của họ cuối cùng đã phát huy tác dụng. Tổng Công ty Cổ phần Dịch vụ Tổng hợp Dầu khí (mã PET) tăng hơn 40%, nhưng lý do lại đến từ một “game” tài chính hấp dẫn là thoái vốn nhà nước. 

Trong khi đó, Masan Group (mã MSN) chỉ tăng khiêm tốn 11%, Digiworld (mã DGW) tăng 10% và FPT Retail (mã FRT) chỉ nhích nhẹ gần 8%. “Vua trang sức” PNJ lại ghi nhận mức tăng trưởng âm. Có lẽ trong thời buổi thắt lưng buộc bụng, kim cương và vàng trang sức tạm thời nhường chỗ cho những thứ thiết yếu hơn như gạo, dầu, nước mắm...

Tại sao thị trường lại phân hóa như vậy? Câu trả lời nằm ở ví tiền của người dân. Theo ông Michael Kokalari, Giám đốc Phòng Phân tích Kinh tế vĩ mô và Nghiên cứu thị trường của VinaCapital, dù thu nhập khả dụng tăng, nhưng sức mua thực tế chỉ tăng 5% trong năm 2025. Lý do là người Việt đang trong giai đoạn “tái tích lũy”. Tỉ lệ tiết kiệm đã vọt lên mức 30% thu nhập, cao hơn nhiều so với thời trước COVID-19.

Cạn tiền dự trữ vì đại dịch, giờ đây người tiêu dùng Việt Nam đang giữ chặt hầu bao. Dự báo quá trình thắt chặt này sẽ kéo dài đến tận giữa năm 2026. Báo cáo từ Worldpanel by Numerator  cũng phản ánh bức tranh này: Tết 2026 sẽ không phải là mùa của sự vung tay quá trán, mà là mùa của sự “thực dụng đầy tinh tế”. Xu hướng mới là “nghỉ Tết khỏe, đón Tết gọn nhẹ”. 

Vẽ lại bản đồ tăng trưởng 

Các doanh nghiệp hàng đầu không ngồi yên chờ khách hàng mở ví. Họ đang vẽ lại bản đồ bán lẻ cho năm sau. Các chuyên gia của Công ty Chứng khoán Phú Hưng cho rằng những nhà bán lẻ nội địa hàng đầu, đang sở hữu các chuỗi bán lẻ hiện đại sẽ tiếp tục dẫn dắt tăng trưởng ngành và đang nỗ lực tìm kiếm động lực tăng trưởng mới cho năm 2026 sắp tới cũng như những năm tiếp theo.

MWG không còn chạy theo số lượng mà chuyển sang “chất lượng” với mục tiêu tăng trưởng kép 15%/năm. Cuộc dịch chuyển lớn là chuỗi Bách Hóa Xanh sẽ chính thức Bắc tiến từ năm 2026 và dự kiến mở mới 1.000 cửa hàng/năm. Ông Vũ Đăng Linh, Tổng Giám đốc MWG, cho biết chuỗi sẽ tập trung tối ưu hóa để cải thiện lợi nhuận ở các khâu vận hành cửa hàng, logistics, nâng cao mối quan hệ với các đối tác cung cấp hàng hóa. Doanh nghiệp này đặt mục tiêu tham vọng hơn là IPO Bách Hóa Xanh vào năm 2028 và cả Tập đoàn vào năm 2030.

Mới đây, Masan tự tin IPO “viên kim cương gia bảo” Masan Consumer (mã MCH) khi đặt cược cho đà tăng trưởng của thị trường FMCG (hàng tiêu dùng nhanh) tại Việt Nam. Nhất là khi tập đoàn này có trong tay WinCommerce với kế hoạch đạt 6.000 điểm bán trên cả nước. Hệ thống bán lẻ của Masan đang dùng “vũ khí bí mật” là trí tuệ nhân tạo (A.I), sử dụng dữ liệu để trả lời câu hỏi kinh điển “mở ở đâu và bán cái gì?” một cách chính xác. 

Ông Danny Le, Tổng Giám đốc Masan Group, cho biết kỳ vọng đến giai đoạn 2029-2030, kênh bán lẻ hiện đại (MT) sẽ chiếm khoảng 25-30% thị trường bán lẻ Việt Nam. Với chiến lược mở mới dưới trợ lực của A.I và công nghệ, tầm nhìn dài hạn của Masan là đưa WinCommerce trở thành hệ thống bán lẻ quy mô 10.000 cửa hàng trong 5 năm tới, trong đó riêng năm 2026 dự kiến mở thêm 1.000-1.500 điểm bán mới.

Ông Đoàn Hồng Việt, Chủ tịch Hội đồng Quản trị Digiworld, đặt mục tiêu duy trì tốc độ tăng trưởng 15-25%/năm trong vòng 5 năm tới. Theo đó, Công ty dự kiến thực hiện 5 thương vụ M&A mỗi năm và mở rộng thêm 45 thương hiệu phân phối, nhắm tới mục tiêu trở thành doanh nghiệp tỉ USD. 

2026 sẽ là một năm thú vị nhưng tàn khốc đối với ngành bán lẻ. Chính sách minh bạch thuế và hóa đơn điện tử sẽ khiến các chợ truyền thống và cửa hàng nhỏ lẻ gặp khó khăn, tạo cơ hội vàng cho kênh bán lẻ hiện đại. 

“Việc bỏ thuế khoán với hộ, cá nhân kinh doanh, yêu cầu xuất hóa đơn theo từng giao dịch sẽ khiến các hoạt động kinh doanh truyền thống thu hẹp nhanh, thúc đẩy kênh hiện đại tăng mạnh mẽ lên mức 35% sớm hơn dự báo, thậm chí có thể đạt 50% vào năm 2030”, ông Nguyễn Minh Hạnh, Giám đốc Trung tâm Phân tích, Công ty Chứng khoán Sài Gòn - Hà Nội (SHS), nhận định.

Theo đó, thị trường bán lẻ Việt Nam đang bước vào giai đoạn thanh lọc. Chỉ những doanh nghiệp có tiềm lực tài chính, có “bộ não” dữ liệu A.I và biết cách thấu hiểu ví tiền của người tiêu dùng mới có thể trụ vững. Tất cả đang chạy đua tới con số 309 tỉ USD vào năm 2025 và khoảng 546 tỉ USD vào năm 2030 mà thị trường bán lẻ Việt Nam dự kiến đạt được (theo Mordor Intelligence). 

Như báo cáo Worldpanel đã nói: “Giá không phải là tất cả”. Nhưng nếu bán đắt mà không chứng minh được tại sao thì có thể phải chúc bạn may mắn vào năm sau nữa! 

Có thể bạn quan tâm 

"Cú twist" của Mixue