Giáo dục tài chính, nền móng cho một thị trường vốn bền vững

Thị trường chứng khoán Việt Nam đang ngày càng thu hút nhà đầu tư cá nhân trong nước. Lũy kế 7 tháng đầu năm 2025, đã có gần 1,2 triệu tài khoản chứng khoán của nhà đầu tư cá nhân trong nước được mở mới. 

Sự bùng nổ này cũng đặt ra yêu cầu cấp thiết về giáo dục tài chính, nhằm giúp nhà đầu tư trang bị nền tảng kiến thức vững chắc khi tham gia thị trường. 

Nhìn ở góc độ vĩ mô, giáo dục tài chính sẽ thúc đẩy thị trường vốn phát triển, tăng hiệu quả các chính sách an sinh xã hội và tăng “sức đề kháng” của nền kinh tế trước khủng hoảng tài chính. 

Theo chia sẻ của bà Trịnh Quỳnh Giao, Tổng Giám đốc, Công ty Quản lý Quỹ PVI (PVI AM), một dân số am hiểu về tài chính sẽ góp phần giảm sự phụ thuộc của nền kinh tế vào kênh tín dụng ngân hàng, đồng thời thúc đẩy sự phát triển của thị trường vốn, đa dạng hóa các kênh huy động vốn cho doanh nghiệp. 

Hiện tại, nền kinh tế Việt Nam vẫn còn phụ thuộc nhiều vào tín dụng ngân hàng. Theo Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) năm 2023, thị trường vốn ở các quốc gia phát triển có thể chiếm tới 70% tổng nguồn vốn huy động trung và dài hạn cho nền kinh tế, trong khi ở Việt Nam con số này còn rất khiêm tốn, dưới 15%. Tương tự, tổng giá trị tài sản quản lý (Asset under management) tại Việt Nam chỉ chiếm khoảng 6,5% GDP, thấp hơn nhiều so với các nước trong khu vực như Thái Lan (21%) và Malaysia (52%). 

“Khi người dân có kiến thức và sự tự tin để tham gia vào thị trường vốn thông qua việc đầu tư vào cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ, họ sẽ tạo ra một nguồn cung vốn đa dạng và ổn định hơn cho các doanh nghiệp, giúp giảm áp lực lên hệ thống ngân hàng và tăng cường khả năng chống chịu của nền kinh tế”, bà Giao chia sẻ. 

Cơ cấu nguồn vốn tại Việt Nam giai đoạn 2019-2023 phụ thuộc lớn vào tín dụng ngân hàng.

Ngoài ra, theo đại diện của PVI AM hiểu biết tài chính là một yếu tố quan trọng giúp tăng hiệu quả thực thi các chính sách công liên quan đến tài chính và an sinh xã hội. Các chương trình như bảo hiểm bắt buộc, chính sách hưu trí tự nguyện, các chương trình tài chính vi mô, chính sách hỗ trợ vay vốn cho học sinh – sinh viên, hay các chương trình tiết kiệm nhà ở sẽ dễ dàng được người dân đón nhận và tham gia tích cực. 

“Thực tế cho thấy, tỉ lệ người dân tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện ở Việt Nam còn khá thấp, một trong những nguyên nhân được chỉ ra là do chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện hiện tại còn nhiều bất cập và chưa thực sự hấp dẫn đối với người lao động. Khi người dân chủ động tham gia vào các chương trình này, gánh nặng tài chính và trách nhiệm của nhà nước trong việc đảm bảo an sinh xã hội sẽ được giảm bớt”, Tổng Giám đốc của PVI AM nhìn nhận. 

Cũng theo chia sẻ của bà Giao, một dân số có trình độ hiểu biết tài chính tốt sẽ giúp gia tăng sức đề kháng của toàn bộ nền kinh tế trước các cuộc khủng hoảng tài chính. Khi người dân biết cách chuẩn bị các quỹ dự phòng cá nhân, hạn chế việc vay nợ quá mức dẫn đến nợ xấu, biết cách đa dạng hóa danh mục đầu tư để phân tán rủi ro, họ sẽ ít bị tổn thương hơn trước những cú sốc kinh tế, giảm thiểu tác động lan truyền của các cuộc khủng hoảng tài chính từ cấp độ vi mô (cá nhân, hộ gia đình) lên cấp độ vĩ mô (toàn bộ nền kinh tế). 

Nâng cao hiểu biết tài chính cho người dân chính là một trong những giải pháp then chốt để thực hiện thành công Chiến lược Tài chính Toàn diện Quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Chiến lược này đặt mục tiêu "Mọi người dân và doanh nghiệp đều được tiếp cận và sử dụng an toàn, thuận tiện các sản phẩm, dịch vụ tài chính phù hợp nhu cầu, với chi phí hợp lý, do các tổ chức được cấp phép cung ứng một cách có trách nhiệm và bền vững". 

“Rõ ràng, việc người dân và doanh nghiệp có thể tiếp cận và sử dụng các sản phẩm, dịch vụ tài chính một cách "an toàn, thuận tiện, phù hợp nhu cầu, với chi phí hợp lý" đòi hỏi họ phải có đủ kiến thức để lựa chọn, sử dụng đúng cách và nhận diện được rủi ro. Nếu không có giáo dục tài chính, việc mở rộng khả năng tiếp cận các sản phẩm dịch vụ có thể không mang lại hiệu quả như mong đợi, thậm chí có thể dẫn đến những hệ lụy tiêu cực như người dân bị lừa đảo hoặc rơi vào vòng xoáy nợ nần. Do đó, giáo dục tài chính là một trụ cột không thể thiếu để hiện thực hóa các mục tiêu của Chiến lược Tài chính Toàn diện, đảm bảo rằng việc mở rộng tiếp cận phải đi đôi với việc sử dụng các sản phẩm dịch vụ tài chính một cách hiệu quả và có trách nhiệm”, bà Giao chia sẻ. 

Có thể bạn quan tâm 

1,2 triệu tài khoản chứng khoán mới, những con số biết nói