Cuộc chiến ngân sách Mỹ phân tích từ lý thuyết trò chơi

Liệu các thành viên Đảng Cộng hòa trong Hạ viện có thể tìm được giải pháp ngay tức thì cho vấn đề ngân sách, chỉ để hành động ngay nếu cần thiết trong vòng một giây, bất chấp cuộc chiến về giới hạn nợ của Bộ tài chính vẫn chưa có hồi kết?

Kết quả cuối cùng của những cuộc chiến này giờ đã rõ ràng hơn bao giờ hết. Chiến dịch của Đảng Trà có hai mục đích: hoặc là để hủy quỹ cho chương trình Obamacare, hoặc để phá hủy nền kinh tế Mỹ đã bị xấu đi bởi sự chuyển hóa các động lực chính trị có từ cuộc bầu cử tháng 11 - trên tất cả đó là sự thực rằng tồng thống không bao giờ phải đối mặt với các cử tri một lần nữa, trong khi hầu hết các thành viên của Quốc hội phải làm việc này.

Sự chuyển dịch cán cân quyền lực này đã khiến các thành viên Đảng Cộng hòa quyết định phản đối chương trình chăm sóc y tế Obamacare, thay vì tấn công Nhà Trắng vì các vấn đề ngân sách thực chất, đây là một chính sách tự sát chính trị và xa rời thực tế.

Các thị trường tài chính và doanh nghiệp vẫn phản ứng đầy khoan dung với những lời lừa lọc ở Washington, nhưng thái độ này sẽ thay đổi tức thì nếu như các thỏa ước mang điều kiện đầu hàng của các thành viên Đảng Cộng hòa trong Hạ viện bị trì hoãn quá lâu. Như người ta thường nói, trên sân khấu, sự khác biệt duy nhất giữa bi và hài kịch chỉ là khoảnh khắc.

Mới đây, các thành viên Đảng Cộng hòa còn tin rằng ngày 17/10 sẽ là thời điểm tăng sức ảnh hưởng tối đa, bởi tổng thống Obama sẽ không có lựa chọn nào ngoài nhượng bộ, nếu không sẽ phải đối mặt với nguy cơ suy thoái kinh tế. Tuy nhiên giờ đây rõ ràng là các thành viên Đảng Cộng hòa sẽ là những người phải đối mặt với áp lực lớn nhất vì giới hạn nợ đang gần chạm ngưỡng.

Lý thuyết trò chơi đã dạy rằng ở những lần đối đầu như vậy chúng ta phải biết được lúc nào cần tấn công và lúc nào cần phòng thủ. Các thành viên Đảng Cộng hòa nếu còn tiếp tục chiến đấu sát hạn giới hạn nợ thì sẽ phải chịu trách nhiệm trả lời trước các cử tri vì tình hình kinh tế suy thoái do Bộ tài chính vỡ nợ gây ra.

Mặt khác, Obama sẽ không có gì phải sợ các cuộc bầu cử vì ông sẽ không tranh cử nữa. Nhà Trắng rút lui cũng sẽ phải trả giá. Bởi nếu tổng thống rút lui và xóa bỏ chính sách Obamacare, điều mà ông cho là thành quả vĩ đại nhất sẽ bị phá hủy và đồng thời xác nhận tình trạng thua ở cuộc chiến này. Ngược lại, đối với các thành viên Đảng Cộng hòa, cho phép ngân sách và trần nợ thông qua sẽ sẽ giúp họ trở về vị thế vài tuần trước đây.

Về mặt logic, những thỏa ước như vậy sẽ bắt các thành viên Đảng Cộng hòa phải lùi bước nhanh chóng, Nhà Trắng không phải nhượng bộ để ngăn ngừa những hiểm họa chính trị và tổn thất kinh tế. Những khoản nhượng bộ này bao gồm cả dự án đường ống dẫn dầu Keystone, hay giảm thuế hàng hóa không thông dụng đánh vào các thiết bị y tế, hoặc triển khai một quy trình chính thức thảo luận về các cải cách thuế.

Các thành viên Đảng Cộng hòa dường như đang tính toán. Trong vòng 48 giờ chính phủ đóng cửa, tờ Washington Post đã chỉ đích danh 18 thành viên công khai thể hiện sự sẵn sàng cùng với các thành viên Đảng Dân chủ chọn ra một giải pháp ngân sách "trong sạch", thêm vào đó có 4 thành viên cũng thể hiện khuynh hướng gia nhập, và số lượng ngày càng tăng lên theo giờ. Chỉ cần 17 thành viên trong Đảng Cộng hòa thông qua ngân sách thì tình trạng đình trệ sẽ kết thúc và nguy cơ khủng hoảng sẽ khó xảy ra.

Tuy nhiên thật không may là kết quả lạc quan đó không chắc chắn có được. Lý do là các thành viên Cộng hòa đã rơi vào một vị trí quá yếu, và các thành viên Dân chủ thì đã lấn lướt họ.

Theo những chuẩn mực thông thường, Obama nên nhượng bộ một chút để đổi lại thỏa thuận lâu dài về giới hạn nợ sẽ mãi mãi chữa được cơn đau đầu của ông trong nhiệm kỳ. Thỏa thuận này sẽ cứu Obma khỏi tình trạng "thương tổn" và có thể đẩy cao vị trí của Obama trong danh sách các vị tổng thống có nhiều cải cách nếu như chính sách sức khỏe của ông đạt được tính phổ dụng như ông mong đợi.

Các giải pháp dài kỳ cho giới hạn nợ cũng sẽ giúp tình hình kinh tế cải thiện, đưa Phố Wall đến với những kỷ lục mới, . Đây là những yếu tố vẫn còn khá sau

Song có điều nguy hiểm rằng Obama giờ quá tự tin đến nỗi ông sẽ từ chối bất kỳ sự nhượng bộ nhỏ nào cho phép các thành viên Đảng Cộng hòa rút lui trong danh dự. Bằng cách cố gắng thỏa thuận với những điều khoản quá chặt chẽ và khắt khe, các thành viên Đảng Dân chủ có thể đẩy các thành viên Cộng hòa hầu như đã sẵn sàng rút lui vào tay của những thành viên khác trong cùng Đảng có chính sách "tự vẫn".

Sứ mệnh tự tử để hủy quỹ cho chương trình Obamacare, nếu nó vẫn hoạt động, có thể sẽ được hủy bỏ trước khi giới hạn nợ của Bộ Tài chính bị vi phạm vào ngày 17/10. Tuy vậy, nguy cơ thị trường tài chính e sợ và thiệt hại kinh tế nghiêm trọng sẽ tăng lên hàng ngày khi hạn cuối cùng đã gần kề. Tại sao lại phải chấp nhận mạo hiểm?

Lý thuyết trò chơi cho thấy rằng các nhà đàm phán giỏi sẽ dành cho đối thủ của họ một con đường không đau đớn để rút lui. Obama nên tìm ra phương pháp để giúp các thành viên Đảng viên Cộng hòa giữ thể diện.

--------

*

Nguồn Dân Việt