"Kỳ lân" gặp khó trên toàn cầu

Số lượng các công ty chưa niêm yết có giá trị từ 1 tỉ USD trở lên, hay còn được biết đến là các “kỳ lân”, đang giảm mạnh trên toàn thế giới, khi các nhà đầu tư trở nên e ngại hơn trong bối cảnh khả năng suy thoái kinh tế tăng cao vì tiền tệ thắt chặt ở Mỹ và các nơi khác.

Với nguồn tiền cạn kiệt, số lượng kỳ lân mới trung bình hàng tháng đã giảm xuống còn 7,3 công ty trong nửa đầu năm, giảm khoảng 80% so với mức cao nhất là 50,5 được ghi nhận cho cả năm 2021, theo nhà cung cấp dữ liệu PitchBook. Tại Mỹ, các nhà đầu tư mạo hiểm đã bắt đầu chuyển trọng tâm sang việc khám phá và nuôi dưỡng các công ty có triển vọng hơn là tìm kiếm các cơ hội đầu tư để thu lợi nhuận nhanh chóng.

Vào cuối tháng 6, IRL, một startup ứng dụng nhắn tin của Mỹ, đã quyết định đóng cửa sau khi có thông tin cho rằng công ty này đã làm giả số người dùng. Công ty bị cáo buộc vi phạm luật chứng khoán sau khi không thể đạt được các mục tiêu kinh doanh như đã hứa với các nhà đầu tư.

Không chỉ vậy, trong số nhiều kỳ lân “gãy cánh” còn có Zume, công ty sản xuất robot làm bánh pizza của Mỹ hiện đang trong quá trình thanh lý. Công ty khởi nghiệp do SoftBank hậu thuẫn này được định giá 2,25 tỉ USD vào năm 2018. Không thể đạt được mục tiêu thu nhập, nhiều kỳ lân một thời đã cắt giảm hoạt động và lực lượng lao động, cuối cùng phải đóng cửa doanh nghiệp sau khi cạn tiền mặt.

Theo PitchBook, vào năm 2021, trung bình hàng tháng thế giới chứng kiến ​​sự ra đời của 50 kỳ lân, chủ yếu ở Mỹ và Trung Quốc. Số lượng kỳ lân tăng mạnh khi Quỹ Vision của SoftBank và các nhà đầu tư khác đổ tiền vào các công ty khởi nghiệp giai đoạn sau.

Đối với các công ty non trẻ, nhà đầu tư sẽ đóng nhiều vai trò khác nhau trong các giai đoạn tăng trưởng. Nhà đầu tư ở giai đoạn hạt giống giúp công ty xúc tiến và khởi động, trong khi các công ty ở giai đoạn đầu thì nhà đầu tư sẽ cung cấp tài chính để startup thiết lập mô hình kinh doanh. Các nhà đầu tư giai đoạn sau thì hỗ trợ mở rộng sản lượng và thị phần.

Trong những năm bùng nổ của kỳ lân, một số nhà đầu tư đã tham gia để kiếm lợi nhuận nhanh chóng từ các đợt phát hành lần đầu ra công chúng. Tuy nhiên, tình hình đã thay đổi mạnh mẽ khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) bắt đầu tăng lãi suất vào mùa xuân năm ngoái. Vào năm 2022, các đợt IPO đã huy động được tổng cộng 22 tỉ USD ở Mỹ, giảm hơn 90% so với một năm trước đó, theo nhà cung cấp dữ liệu tài chính Dealogic.

Hoạt động đầu tư vẫn trì trệ trong năm nay do việc thắt chặt tiền tệ đã khiến các nhà đầu tư không muốn chấp nhận rủi ro, với nhiều cổ phiếu của các kỳ lân chật vật trước đó đã lên sàn.

Không thể thu hồi khoản đầu tư qua các đợt IPO, nhà đầu tư đã cắt giảm danh mục, giáng một đòn mạnh vào các kỳ lân ôm hy vọng. PitchBook cho biết, các nhà đầu tư mạo hiểm ở Mỹ đã chi tổng cộng 39,8 tỉ USD trong quý từ tháng 4 đến tháng 6, giảm 48% trong năm.

Nhưng một số nhà đầu tư mạo hiểm ở Thung lũng Silicon vẫn lạc quan về thị trường khởi nghiệp.

Bà Lu Zhang, người sáng lập công ty đầu tư mạo hiểm Fusion Fund, cho biết: “Vốn và cơ hội đang phân cực. Các công ty hoạt động hiệu quả nhất có khả năng huy động vốn thực sự đang nhận được nhiều hơn mức trung bình của năm 2022."

Sự lạc quan trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo tạo sinh (Generative artificial intelligence) đang gia tăng. Inflection AI, một công ty khởi nghiệp được thành lập vào năm ngoái bởi đồng sáng lập LinkedIn, ông Reid Hoffman, và những người khác, đã huy động được 1,5 tỉ USD kể từ khi thành lập. Theo dữ liệu từ CB Insights, các công ty khởi nghiệp ở Bắc Mỹ thống trị bảng xếp hạng định giá của các kỳ lân AI, trong khi các doanh nghiệp Trung Quốc thì không thấy đâu.

Trong khi các công ty khởi nghiệp ở giai đoạn sau gặp khó khăn, các công ty khởi nghiệp ở giai đoạn hạt giống tiếp tục thu hút đầu tư ở Mỹ. Quy mô trung bình của các giao dịch hạt giống trong nửa đầu năm đạt 2,9 triệu USD khi các nhà đầu tư tập trung nhiều hơn vào việc nuôi dưỡng các doanh nghiệp thế hệ tiếp theo.

Ông Martin Pichinson, đồng sáng lập kiêm Chủ tịch của công ty tái cơ cấu Sherwood Partners, nhận thấy một "sự tháo gỡ tuyệt vời" đang diễn ra trong lĩnh vực khởi nghiệp. "Tôi thấy rất nhiều điều mới mẻ và thú vị từ AI. Nhưng chúng ta phải dọn sạch cái cũ và tiết kiệm tiền để xây dựng những thứ mới" ông Pichinson nói.

Trong quá khứ, hệ sinh thái khởi nghiệp mỗi khi gặp khó khăn lại sinh ra những ngành mới, chẳng hạn như bong bóng CNTT và khủng hoảng tài chính toàn cầu sau sự sụp đổ của Lehman Brothers. Nhà đầu tư mạo hiểm trên khắp thế giới đang dõi xem điều gì sẽ xảy ra sau những khó khăn hiện tại của các kỳ lân và ai sẽ dẫn đầu xu hướng tiếp theo.

Có thể bạn quan tâm: 

Khu biệt thự triệu USD nhưng chỉ có bò ở tại Trung Quốc

Nguồn Nikkei Asia