USAID ngừng hoạt động, sau đó thì sao?

Ngày 28/1, Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ Marco Rubio đã ban hành "quyền miễn trừ nhân đạo khẩn cấp" thể theo lệnh đóng băng mọi viện trợ nước ngoài của Tổng thống Donald Trump. Hai tuần sau, tại Malawi, một quốc gia có 20 triệu dân ở miền Nam châu Phi, là quốc gia nghèo thứ bảy thế giới theo GDP bình quân đầu người, hầu hết các tổ chức từ thiện địa phương đã ngừng hoạt động và khoảng 5.000 người - nhiều trong số họ là nhân viên y tế - đã mất việc làm, ông Mazisayko Matemba thuộc Chương trình Giáo dục về Sức khỏe và Quyền lợi (HREP), một tổ chức phi chính phủ, cho biết: "Chúng tôi dự kiến ​​sẽ có nhiều người bị nhiễm trùng và bắt đầu tử vong hơn nữa".

Từ Nam Phi đến Afghanistan, viễn cảnh cũng tương tự. Ông Rubio đã đưa ra hai quyết định quan trọng nhằm cứu PEPFAR, một chương trình chống AIDS, cùng với các chương trình cứu trợ thiết yếu khác cung cấp y tế, thực phẩm và nơi trú ẩn. Các chương trình này đang bị đe dọa do những thay đổi được thực hiện bởi Bộ Tối ưu Chính phủ (DOGE), do ông Elon Musk lãnh đạo. DOGE đã nhanh chóng cắt giảm viện trợ nước ngoài bằng cách đóng cửa các văn phòng, sa thải hàng nghìn công nhân và đóng băng tài khoản ngân hàng. Mặc dù các hành động của ông Rubio được thực hiện để bảo vệ những chương trình này nhưng chúng vẫn chưa mang lại hiệu quả nhiều, bà Kate Almquist Knopf, cựu giám đốc USAID tại châu Phi, cho biết.

Ở Malawi, thuốc kháng vi-rút mà PEPFAR chi trả là một trong những lý do chính khiến tuổi thọ trung bình tăng từ 45 vào năm 2000 lên 63 vào năm 2022. Ở Nam Phi, số tiền 440 triệu USD mà nước Mỹ chi hàng năm để chống lại HIV và bệnh lao ở quốc gia này chiếm khoảng 17% ngân sách của chính phủ để giải quyết các căn bệnh này. Ông Jeremy Nel, người điều hành một trong những phòng khám HIV lớn nhất Nam Phi tại Johannesburg, cho biết các nhân viên trong bệnh viện được PEPFAR tài trợ đã được thông báo ngưng làm việc vào ngày 27/1. Họ vẫn đang chờ hướng dẫn từ USAID, "nhưng không rõ liệu USAID có còn tồn tại nữa không", ông nói. "Vấn đề số một là sự chuyển đổi đột ngột".

Ông Francois Venter, người điều hành một tổ chức phi chính phủ về y tế tại cùng thành phố, chỉ ra rằng các chương trình phòng chống HIV không thể dừng lại và nên tái khởi động ngay khi có thể. Các tổ chức từ thiện cũng không có tài chính dự trữ hay có thể đi vay nếu nguồn vốn bị đứt đoạn. Sự gián đoạn trong những tuần gần đây không gây ra hệ quả chỉ sau một đêm nhưng nó sẽ làm chậm tiến độ mà con ngừoi đạt được trong nhiều năm, một bác sĩ cho đến gần đây vẫn được tài trợ thông qua PEPFAR cho biết.

Trong khi đó, các tổ chức từ thiện trong nước và quốc tế phải đối mặt với tình trạng phá sản. Một số nhóm thương mại và phi lợi nhuận lớn với doanh thu đa dạng có thể tồn tại, các giám đốc điều hành trong lĩnh vực này cho biết, nhưng mô hình kinh doanh của nhiều tổ chức từ thiện phụ thuộc vào dòng tiền từ USAID, mà không thể tăng tiền dự trữ hoặc khả năng vay. Khi DOGE ngừng đổ tiền cho USAID, các đơn vị này đã cắt giảm 750 triệu cho đến 1 tỉ USD tiền nợ các nhà thầu cho công việc đã hoàn thành, một giám đốc điều hành ước tính.

Trên khắp châu Phi, các nhân viên cứu trợ đang phân tích xem một chương trình phải cứu sống được bao nhiêu người để đủ điều kiện nhận được sự ủng hộ của chính quyền ông Trump. Viện trợ lương thực trực tiếp có thể được phép, nhưng còn phiếu mua thực phẩm trên thị trường thì sao? Thuốc chống HIV có thể được phép, nhưng còn các chương trình giáo dục ngăn chặn lây truyền thì sao? Việc cung cấp hạt giống cho dân làng, những người sẽ chết đói nếu họ không trồng trọt trước mùa mưa tiếp theo, có được tính là thiết yêu không? Tại Washington, không có ai trả lời điện thoại và giải quyết những câu hỏi như vậy, các viên chức cứu trợ cho biết. Ông Nathaniel Raymond, Giám đốc Điều hành Phòng nghiên cứu nhân đạo tại Trường Y tế công cộng của Đại học Yale, cho biết: "Điều này được thực hiện một cách thiếu hiểu biết, không cân nhắc về lợi và hại từ cả hai phía".

Có thể bạn quan tâm: 
Kỷ nguyên kỳ lân bùng nổ đã khép lại

Nguồn The Economist