Ấn Độ dùng ứng dụng di động để chống xả rác

Nếu bạn xả rác bừa bãi trên đường phố tại Ấn Độ, đây là điều có thể xảy ra với bạn: Một người dân chụp hình bạn, sau đó gửi tấm hình này qua ứng dụng WhatsApp vào điện thoại thông minh của lực lượng cảnh sát chống xả rác. Những cảnh sát mặc trang phục bằng kaki nhảy lên xe, chạy ngay tới “hiện trường”, yêu cầu bạn dọn sạch. Trong trường hợp thủ phạm không có mặt ở đó, một nhóm nhân viên thành phố sẽ dọn dẹp. Các quan chức thành phố phạt tiền người vi phạm (nếu tìm ra đối tượng xả rác) và có thể thưởng tiền cho người có công phát hiện.

Đó là điều đang diễn ra ở một số thành phố lớn của Ấn Độ. Chính quyền các thành phố đang triển khai các chương trình chống xả rác sử dụng công nghệ di động để xóa sổ tình trạng xả rác dai dẳng của Ấn Độ. “Những sáng kiến nhờ vào công nghệ như ứng dụng WhatsApp có thể giúp tạo ra cầu nối giữa các quan chức thành phố với công dân”, Babasaheb Rajale nhận xét. Trước khi nhận nhiệm vụ mới trong chính phủ vào tháng 3 vừa qua, Rajale là phó ủy viên thành phố phụ trách xử lý rác thải rắn cho Navi Mumbai, một vùng ngoại ô Mumbai và có 5 nhân viên nhà nước phụ trách xử lý các khiếu nại về xả rác trên WhatsApp.

“Không có sự tham gia của người dân, những vấn đề này không thể được giải quyết”, Arindam Guha, một đối tác tại Deloitte Touche Tohmatsu India, nhận xét. “Các thành phố của chúng tôi rất lớn và hầu hết các chính quyền địa phương đều thiếu người”, ông nói thêm.

Hồi tháng 11 vừa qua, chính quyền bang Delhi đã tung ra một ứng dụng gọi là Swachh Delhi, hay Clean Delhi để người dân tải lên hình ảnh các đối tượng bỏ rác bừa bãi, không đúng nơi quy định. Một phòng ban khác của chính quyền Delhi thì dựa vào các báo cáo “tố giác” trên WhatsApp để ngăn chặn người dân đốt rác nhằm giữ ấm trong mùa đông, một hành động càng làm tồi tệ hơn tình trạng ô nhiễm không khí tại thành phố ô nhiễm nhất thế giới này.

Tại Bihar, chính quyền bang đang tìm cách dọn dẹp thủ phủ Patna, vốn được xếp vào nhóm 4 thành phố dơ bẩn nhất tại Ấn Độ trong một cuộc khảo sát trên toàn quốc của Chính phủ vào năm 2016. Theo đó, chính quyền bang sử dụng ứng dụng Apna Patna hay My Patna, cho phép người dân báo cáo các trường hợp vi phạm như bỏ rác bừa bãi, vỡ đèn đường, ngập lụt, xác động vật chết và xây dựng trái phép. Tiến trình của mỗi đơn “tố giác” có thể được theo dõi trực tuyến.

Goa, nơi có những bãi biển đẹp thu hút du khách trên khắp thế giới tìm đến, thì chạy ứng dụng WhatsApp để những người đi biển báo cáo các trường hợp vi phạm. Theo Sanjeev C. Gauns Dessai, Giám đốc Du lịch của Goa, một vùng lân cận New Delhi, mỗi tuần có tới 6 báo cáo phát hiện xả rác của người dân trên WhatsApp.

Trong khi đó, Navi Mumbai bố trí 2 chiếc xe jeep thuộc “biệt đội” truy lùng kẻ vi phạm Nuisance Detection Squad nhằm thực thi những quy định “không xả rác” từ 6 giờ sáng đến 10 giờ đêm và phản hồi những “tố giác” trên WhatsApp. Đã có hơn 300 báo cáo phát hiện vi phạm của người dân kể từ khi chương trình được triển khai vào tháng 1. Những người vi phạm có thể bị phạt 100 rupee (1,5 USD) nếu lần đầu tiên vi phạm và 250 rupee nếu tái phạm, dù thủ phạm không phải lúc nào cũng tìm thấy, theo Rajale. Những mức phạt tương đối khiêm tốn này chỉ để khiến cho kẻ vi phạm vì xấu hổ mà hành động có trách nhiệm hơn.

Chương trình trên được triển khai sau một chương trình thử nghiệm tương tự do một cơ quan chính phủ khác ở thành phố này thực hiện vào tháng 10 năm ngoái nhằm ngăn chặn tình trạng xả rác thải xây dựng (xà bần). Kể từ đó, chương trình thử nghiệm này đã giúp giảm phân nửa tình trạng xả rác thải xây dựng bất hợp pháp, theo cơ quan nói trên.

Hai chiếc xe, được gọi là Flying Debris Squad, tuần tra các vùng ngoại ô 24/7 để bắt những chiếc xe tải, chủ yếu từ ngành xây dựng, đổ rác không có giấy phép hoặc đổ rác tại những khu vực bị cấm như vùng đầm lầy trồng đước giáp với thành phố. Người dân có thể nhận số tiền thưởng 1.000 rupee mỗi lần họ báo cáo những chiếc xe tải vi phạm luật, theo Ankush Chavan, một quan chức cấp cao của Navi Mumbai, cho biết. Đối tượng vi phạm bị tịch thu phương tiện (xe tải), trừ phi họ nộp phạt tới 30.000 rupee. Hơn 60 chiếc xe tải đã bị tịch thu cho đến thời điểm này, với mức phạt tổng cộng lên tới 1,34 triệu rupee.

Navi Mumbai được đánh giá là thành phố sạch đứng thứ 3 tại Ấn Độ trong một cuộc khảo sát chính phủ vào năm 2015. Thành phố này đang nỗ lực tránh những “cơn mưa rác” của Mumbai - người hàng xóm lâu năm nhưng khá bẩn, vốn là nơi “đóng đô” của bãi rác lớn nhất Ấn Độ. Mumbai tạo ra 11.000 tấn rác mỗi ngày, phần lớn số rác này được thải ở Deonar. Ngược lại, Navi Mumbai tạo ra chỉ 675 tấn rác sinh hoạt và 1.200 tấn rác thải xây dựng mỗi ngày.

“Người hàng xóm lâu năm Mumbai đã bị ngập ngụa trong những đống rác thải nhưng Navi Mumbai thì dù sao cũng được bảo vệ một phần khỏi tình trạng đó”, Radhey Shyam Sharma, một người bán trà ven đường 39 tuổi tại Navi Mumbai, nhận xét. Ông cho biết mối lo bị WhatsApp tố giác “sẽ khiến cho nhiều người e ngại không dám xả rác bừa bãi vì giờ họ có thể bị bắt quả tang bởi bất kỳ ai”.

Cách quầy bán trà của Sharma không xa, lực lượng cảnh sát chống xả rác đã tìm ra thủ phạm. Một tiệm sửa ôtô đã quăng bừa bãi săm lốp xe, bù-lon, ốc vít trên đường. Các cảnh sát chống xả rác đã đưa người chủ tiệm sửa xe này lên xe tuần tra. Người này sau đó được thả về nhưng bị phạt 100 rupee. Chủ một cửa hàng đang được tân trang cũng bị phạt do thợ của ông ta đã để những mảnh gỗ vụn và mùn cưa trên vỉa hè. Một cửa hiệu may quần áo cũng bị phạt vì để các mảnh vải vụn trên đường trong khi một quán bán nước ép trái cây bị phạt vì bỏ bừa bãi xác mía.

Những phát hiện này đều là nhờ đơn “tố giác” của người dân qua ứng dụng di động. “Các nhân viên thành phố không thể có mặt ở khắp mọi nơi. Tại sao lại không để cho người dân trở thành “tai mắt” của chúng ta”, Chavan nói.

Khánh Đoan