Bong bóng công nghệ tiếp theo sắp vỡ?

Một vài năm sau khi bong bóng dotcom giai đoạn 2000-2001 sụp đổ, ngành công nghiệp đã phải trải qua những ngày tháng khá khó khăn. Tuy nhiên, với sự bùng nổ của các loại thiết bị di động, máy tính cũng các hệ điều hành không ngừng đổi mới và tiện dụng, nhiều người tự hỏi phải chăng bong bóng công nghệ ngoạn mục trong quá khứ đang quay trở lại?

Quả thực, có nhiều lý do để cho rằng một cuộc bùng nổ mới trong làng công nghệ đang thực sự diễn ra. Apple - công ty từng gần như rơi vào phá sản - đã có màn tái xuất không thể tuyệt vời hơn, chẳng những thế còn trở thành một trong những công ty giá trị nhất trong lịch sử.

Trong khi đó, một công ty công nghệ khác không kém phẩn nổi tiếng là Facebook cũng cán mốc hàng trăm triệu người dùng và trở thành miếng mồi hấp dẫn cho các nhà đầu tư trong nhiều năm, trước khi chính thức đặt chân vào Phố Wall với số cổ phiếu phát hành lần đầu ra công chúng (IPO) cao chót vót.


Với những thành tích đáng tự hào đó, những suy đoán về sự sụp đổ của ngành công nghiệp truyền thông xã hội chẳng khác nào một việc làm xuẩn ngốc. Các công ty có thể lớn mạnh (như Facebook) hoặc sụp đổ (như MySpace), nhưng lĩnh vực đó đang tăng trưởng với tốc độ chóng mặt và trên một con đường dường như kéo dài vô tận. Thói quen chia sẻ thông tin, giới thiệu và định vị bạn bè trong thời gian thực của một thế hệ đã được thay đổi đến mức không thể đảo ngược. Bên cạnh đó, điện toán đám mây ra đời cũng góp phần đẩy nhanh tốc độ thay đổi của lĩnh vực công nghệ.

Chính vì vậy, ngay cả khi cả nước Mỹ dần chìm nghỉm trong suy thoái kinh tế, Thung lũng Silicon cùng các khu vực công nghệ vẫn ung dung tận hưởng tốc độ tăng trưởng đáng kinh ngạc.

Nhưng lịch sử đã chứng minh, mọi bong bóng đến một thời điểm nào đó đều sẽ nổ tung hoặc nhẹ hơn là xì hơi trong một khoảng thời gian rất dài. 8 năm, một khoảng thời gian đủ dài để nhiều người nghĩ rằng sự bùng nổ đó đã chấm dứt. Ở thời điểm hiện tại, những con người may mắn được tận hưởng sự thành công của Thung lũng Silicon có lý do để lo lắng thời hoàng kim mà họ đang có sẽ nhanh chóng chấm dứt.

David Sacks từng phục vụ với tư cách là giám đốc điều hành (COO) tại PayPal, trước khi nó bị bán cho eBay với giá 1,5 tỷ USD trong năm 2002. Trong năm nay, Sacks cũng ký tên bán đứt đứa con tinh thần mới nhất của mình là Yammer, công ty chuyên cung cấp dịch vụ mạng xã hội cho các doanh nghiệp, cho Microsoft với giá 1,2 tỷ USD. Và cuối tuần trước, chính Sacks đã cho đăng tải một bài viết với tựa đề khiến nhiều người hoảng sợ: "Thung lũng Silicon mà chúng ta biết có thể sắp kết thúc".

David Sacks là doanh nhân nổi tiếng và có tầm ảnh hưởng tại Thung lũng Silicon Valley, do đó lời nói của ông vô cùng có trọng lượng.

Sacks cho rằng, để tạo ra một công ty công nghệ thành công tại Thung lũng Silicon, điều tiên quyết phải có một ý tưởng mới không đánh động sự chú ý của những gã khổng lồ công nghệ khác, những kẻ có đủ sức mạnh và tiềm lực để thôn tính mọi công ty con. Thứ hai, phải có khả năng chống chịu trước những đợt tấn công của những gã khổng lồ một khi chúng phát hiện ra tiềm năng của công ty đó.

Ngay lập tức, những quan điểm trên đã vấp phải sự phản ứng khá mạnh mẽ, đặc biệt là của Marc Andreessen, một trong những nhà đầu tư mạo hiểm quyền lực nhất thung lũng. Andreessen tranh luận rằng những công ty lo sợ trước lời bình luận của Sacks là những công ty không có khả năng đổi mới thành công. Andreessen cho rằng muốn thành công, các công ty phải chấp nhận đổi mới, song không phải công ty nào cũng có thể làm được.

Dĩ nhiên, cả Sacks và Andreessen đều có quan điểm của riêng mình, và cả hai người bọn họ có thể đều đúng. Với những ai từng sống tại nơi này đủ lâu và chứng kiến sự phát triển, Thung lũng Silicon ngày nay thật khó hiểu với họ.

Sau màn IPO ồn ào và đình đám trong tháng 5, cổ phiếu Facebook giảm 50% trong thời gian ngắn, trong khi tình hình kinh doanh của công ty thì hết sức thất thường. Có vẻ như màn "hạ cánh" không phanh của Facebook là một điều gì đó thật quá sức tưởng tượng của nhiều người.

Các nhà quảng cáo thích ý tưởng của Facebook song họ không thể tìm ra cách để bán những sản phẩm của mình. Những người am hiểu nhất đều hiểu rằng Facebook bị thổi phồng quá mức nhằm mục tiêu bán cổ phiếu. Mặc dù có những ví dụ thành công điển hình khi đầu tư vào Facebook, chẳng hạn như Peter Thiel - người kiếm được cả tỷ USD khi đầu tư 500.000 USD năm 2004, song đó chưa đủ để thuyết phục mọi người tin vào Facebook.

Apple tiếp tục đón nhận hàng núi tiền đổ về và nhanh chóng trở thành công ty trị giá nghìn tỷ USD đầu tiên của thế giới, tính theo vốn hóa thị trường. Nhưng sức hút của Apple rõ ràng không được như trước khi nhà sáng lập huyền thoại Steve Jobs - người từng được coi như một vị thánh ở Thung lũng Silicon - qua đời. Màn hình siêu nét retina quả thực rất hấp dẫn, song chúng không phải là những sản phẩm có thể làm thay đổi xu hướng công nghệ thời đại như iPhone hay iPod.

Điều đó dẫn tới một vấn đề sâu hơn, từng được Sacks và Andreessen ngầm ám chỉ, đó là muốn thành công ở Thung lũng Silicon, bạn phải tạo được thứ gì đó thực sự phi thường. Đó chính xác là thứ mà nhiều công ty mới chập chững bước tới thung lũng hay những gã khổng lồ công nghệ đang lo lắng tìm kiếm.

Xét về góc độ nào đó, Sacks đã đúng: Thời đại của Thung lũng Silicon đang kết thúc, từ từ và lặng lẽ, thay vì diễn ra đột ngột. Tuy nhiên, xét ở khía cạnh khác, Adreessen cũng không sai khi đặt niềm tin và những nhà đổi mới và những công ty mới thành lập.

Về lý thuyết, không gì dễ hơn là thành lập một công ty công nghệ. Giờ không thiếu những công cụ tắt để gia nhập thị trường toàn cầu và chi phí xây dựng hạ tầng công nghệ cũng không còn đắt đỏ như trong thập niên trước. Tuy nhiên, điều duy nhất mà các công ty vẫn thiếu, đó chính là một ý tưởng phi thường có thể đem đến thành công.

Nguồn FT/Khampha