Cuộc chiến cân bằng quyền lực trong nền kinh tế chia sẻ

“Nền kinh tế chia sẻ” giúp kết nối nhiều đối tượng là các thành phần cấu thành nên mô hình kinh tế này lại với nhau, có thể kể đến như người sử dụng dịch vụ, người cung cấp dịch vụ và đơn vị cung cấp nền tảng. Nhưng làm thế nào để tạo ra một “sân chơi lành mạnh” cân bằng được quyền lực giữa các đối tượng này là điều mà nhiều doanh nghiệp hoạt động theo mô hình này vẫn đang đau đầu tìm câu trả lời.

Chuyên gia Annie Leonard của Greenpeace cho rằng “kinh tế chia sẻ giúp bảo tồn nguồn tài nguyên, tạo cơ hội cho mọi người tiếp cận những tài sản họ không thể sở hữu và xây dựng cộng đồng”. Do đó, kinh tế chia sẻ được nhận định là một mô hình kinh doanh mới, được kỳ vọng sẽ giúp hạn chế tình trạng tiêu thụ quá mức và ảnh hưởng của nó lên môi trường. Nhà nghiên cứu Harald Heinrichs cũng cho rằng kinh tế chia sẻ “là con đường mới dẫn tới sự bền vững”. Kinh tế chia sẻ còn hứa hẹn kết nối mọi người trong thời đại kỹ thuật số, tạo thêm việc làm với thu nhập ổn định nhằm giảm khoảng cách giàu nghèo trên phạm vi toàn cầu.

Tuy nhiên, khi một trong những thành phần tạo nên mô hình “kinh tế chia sẻ” này thực hiện không đúng chức năng của mình, các doanh nghiệp hoạt động theo mô hình này chắc chắn sẽ gặp nhiều khó khăn. Nếu vậy mỗi thành phần có những quyền lực ra sao. đóng vai trò như thế khi là người nắm giữ nền tảng, các công ty hoạt động theo mô hình “kinh tế chia sẻ” để tạo nên sự kết nối hài hoà và thống nhất?

Quyền lực nào cho người cung cấp dịch vụ và đơn vị cung cấp nền tảng?

Đóng vai trò là đơn vị cung cấp dịch vụ và nguồn tài nguyên, người cung cấp dịch vụ nắm trong tay mình những quyền lực không hề nhỏ. Đồng thời, họ cũng đối mặt với rất nhiều những rủi ro đến từ người dùng và đôi khi là những đơn vị cung cấp nền tảng ứng dụng.

Nói một cách dễ hiểu, thời gian gần đây, cộng đồng mạng và công chúng Việt đã không còn lạ gì với câu chuyện shipper (người giao hàng) bị khách “bom hàng” sau khi đơn hàng đã được đặt thành công. Có những thời điểm, câu chuyện này gây nên một làn sóng phẫn nộ rất lớn trong cộng đồng mạng xã hội. Vậy, câu hỏi được đặt ra ở đây chính là: “Đứng ở góc độ là đơn vị cung cấp nền tảng, các ứng dụng kết nối đặt người cung cấp dịch vụ ở vị trí nào và có biện pháp gì để hỗ trợ, ngăn chặn cũng như giảm thiểu rủi ro?”.

Để trả lời cho câu hỏi này, một số ứng dụng kết nối đã cho phép người cung cấp dịch vụ là các tài xế và người giao hàng được bồi hoàn toàn bộ hoặc một phần đơn hàng bị tổn thất để phần nào hỗ trợ họ đối mặt với những rủi ro khó tránh khỏi này.

Người dùng – đối tượng nắm quyền lực to lớn nhất

Dù là trong nền kinh tế truyền thống hay chia sẻ, người dùng luôn đóng vai trò quan trọng và giữ quyền lực rất to lớn. Nhắc đến kinh tế chia sẻ là đề cập đến sự cạnh tranh mạnh mẽ giữa các nền tảng và ứng dụng; người dùng có quyền cân nhắc để lựa chọn cho mình nền tảng và ứng dụng phù hợp nhất. Vì vậy đây là thành tố mà các doanh nghiệp, các đơn vị cung cấp nền tảng cần đặt lên hàng đầu để thoả mãn nhu cầu của họ một cách hoàn hảo nhất.

Đề cập đến khía cạnh này, Grab đã rất thành công trong việc thay đổi giao diện ứng dụng phù hợp với người dùng tại Việt Nam vào ngày 07/11/2018. Giao diện này mang đến những trải nghiệm hoàn toàn mới khi khách hàng có thể thao tác một chạm đơn giản để dễ dàng truy cập và điều hướng đến các dịch vụ của Grab. Ngoài ra, Grab còn đưa ra những chương trình khuyến mãi giúp nâng cao trải nghiệm khách hàng như tặng tiền vào tài khoản khách hàng khi tài xế đến trễ hoặc hủy chuyến.

Ngoài ra, từ ngày 1 tháng 9 năm 2019, khi thanh toán bằng ví điện tử Moca trên ứng dụng Grab, khách hàng còn được hoàn tiền 20% (tối đa 20.000 đồng) cho mọi giao dịch vào thứ 5 hằng tuần. Điều này không những mang lại những lợi ích về khía cạnh tài chính cho khách hàng mà còn thúc đẩy thói quen không sử dụng tiền mặt trong các giao dịch - điều mà cả nền kinh tế hiện đang muốn hướng đến.

Sự thành công của nhà cung cấp nền tảng được đặt nặng trên khả năng cân bằng quyền lực giữa bên khách hàng và bên đối tác cung cấp dịch vụ. Vì vậy, đứng ở góc độ của những đơn vị cung cấp nền tảng, các doanh nghiệp hoạt động theo mô hình “kinh tế chia sẻ” có thể tạo nên một “sân chơi” đủ lớn để các thành tố có thể kết nối với nhau, tạo nên một nền kinh tế chia sẻ lớn mạnh và bền vững. Và quyền lực nổi bật nhất ở vai trò là đơn vị cung cấp nền tảng chính là khả năng thay đổi mức chi phí sao cho phù hợp và cân bằng được giữa người dùng cũng như đơn vị cung cấp dịch vụ.