EuroCham muốn Việt Nam thực thi quyền tác giả trực tuyến

Hiệp hội Doanh nghiệp Châu Âu tại Việt Nam (EuroCham), tại Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam thường niên năm 2018, hôm 4.12, cho biết, vi phạm bản quyền trực tuyến đang là “thách thức đối với Việt Nam trong đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế ở các ngành công nghiệp mũi nhọn”.

Chuẩn bị cho việc phê chuẩn và thi hành Hiệp định Thương mại Tự do giữa Liên minh Châu Âu và Việt Nam vào năm 2019, EuroCham, muốn được trao đổi thêm với  phía Chính phủ Việt Nam về việc xử lý những vấn đề liên quan đến bản quyền trực tuyến, 

Thách thức bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ

Tình trạng vi phạm bản quyền qua mạng khá phổ biến, song ngành xuất bản của Việt Nam, một trong những ngành chịu tác động nghiêm trọng nhất. Hơn một lần, Công ty Sách Thaihabook đã lên tiếng về tình trạng nhiều bản sách dạng điện tử của công ty bị sử dụng tràn lan, không xin phép, gây thiệt hại nghiêm trọng cho hoạt động kinh doanh của Thaihabook.

Tình hình thị trường nhạc số cũng không mấy sáng, trong khi thói quen sử dụng nhạc trả phí vẫn là bài toán khó cho chính các nhà dịch vụ nghe nhạc trực tuyến.

Tiềm năng khai thác nhạc trực tuyến rất lớn, nhưng SKY Music, đơn vị kinh doanh bản quyền nhạc số, mới nắm giữ được 60.850 bản ghi có đầy đủ các quyền và hơn 2.000 hợp đồng ký kết với nghệ sĩ và các đối tác, tính đến cuối năm 2017.

Hai Tiểu ban Công nghệ thông tin và Tiểu ban Quyền Sở hữu Trí tuệ của Hiệp hội Doanh nghiệp Châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) cùng cho rằng, vi phạm bản quyền trực tuyến cần được xử lý nghiêm ngặt hơn thông qua sửa đổi Luật sở hữu trí tuệ, tăng tiền phạt hành chính và tăng cường môi trường thực thi. 

Việc thực thi quyền tác giả trực tuyến được coi là một trong những thách thức chính để bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ một cách hiệu quả. Tại Việt Nam, việc thiếu một khung pháp lý đầy đủ đã dẫn đến sự gia tăng của tình trạng ăn cắp bản quyền và vi phạm tên miền cùng nhiều hành vi vi phạm bản quyền khác.

Thêm vào đó, các thủ tục tố tụng dân sự và hình sự tỏ ra không hiệu quả trong việc thực thi sở hữu trí tuệ, trong khi đó năng lực tư pháp trong việc xét xử các vụ án về sở hữu trí tuệ cũng cần được cải thiện. Các vấn đề liên quan đến thủ tục pháp lý và minh bạch thông tin chưa được xử lý triệt để trong một thời gian dài đã làm giảm hiệu quả của hoạt động bảo hộ và thực thi sở hữu trí tuệ.

Đề xuất 3 hướng giải quyết

Chính phủ các quốc gia trên khắp châu Á-Thái Bình Dương, như Singapore, Malaysia, Thái Lan, Nhật Bản, Úc và Hồng Kông (Trung Quốc), đang ưu tiên việc tăng trưởng kinh tế kỹ thuật số. Việt Nam đang phải cạnh tranh với các quốc gia khác trong khu vực và tuân thủ nghiêm ngặt các thông lệ quốc tế.

EuroCham đề xuất 3 hướng giải quyết và cho rằng, việc xử lý tình trạng vi phạm bản quyền trực tuyến sẽ giúp Việt Nam trở thành một môi trường kinh doanh và đầu tư hấp dẫn hơn.

Thứ nhất, Chính phủ cần sửa đổi Luật Sở hữu trí tuệ và các văn bản dưới luật để quy định các biện pháp thực thi quyền sở hữu trí tuệ trực tuyến; tăng mức phạt vi phạm hành chính đối với các cá nhân vi phạm quyền tác giả và tăng cường nỗ lực xử lý các trang web vi phạm và thực hiện theo Thông tư liên tịch 07/2012/TTLT-BTTTT- BVHTTDL3.

Thứ hai, Chính phủ cần áp dụng các biện pháp "thông báo và yêu cầu gỡ xuống", sử dụng cách tiếp cận thực tế thông qua việc thiết lập cơ chế hạn chế và miễn trách nhiệm trách nhiệm đối với vi phạm bản quyền và các quyền liên quan theo yêu cầu của Hiệp định Thương mại tự do giữa Liên minh châu Âu và Việt Nam và bao gồm những vi phạm quyền sở hữu công nghiệp.

Thứ ba, Chính phủ cần áp dụng cơ chế giải quyết theo Chính sách thống nhất giải quyết tranh chấp tên miền (Domain Name Dispute Resolution Policy - UDRP) để giải quyết các tranh chấp và chiếm dụng tên miền ".vn" hoặc sửa đổi pháp luật về sở hữu trí tuệ hoặc và công nghệ thông tin để các cơ quan hành chính giải quyết các vụ việc hiệu quả hơn, kể cả trong trường hợp chủ đăng kí tên miền vắng mặt.

EuroCham cũng kiến nghị Chính phủ tăng cường năng lực của các Viện Kiểm sát Nhân dân, Tòa án Nhân dân, Bộ Công an trong việc truy tố hình sự các vi phạm sở hữu trí tuệ nghiêm trọng khi mức độ nghiêm trọng đến ngưỡng xử lý.

Theo EuroCham, Việt Nam cần tiến hành sửa đổi Luật Sở hữu trí tuệ, đưa ra các lệnh cấm cụ thể và biện pháp khẩn cấp tạm thời áp dụng cho các vi phạm quyền sở hữu trí tuệ, đơn giản hóa việc thực thi về bằng chứng về quyền sở hữu, nhất là bằng chứng liên quan đến quyền tác giả và các quyền liên quan.

Tổ chức này cũng khuyến cáo Việt Nam sửa đổi Bộ luật Tố tụng dân sự và các quy định liên quan và giao cho tòa án quyền yêu cầu công bố các quyết định tư pháp liên quan đến việc thực thi sở hữu trí tuệ.

Đồng Chủ tịch EuroCham, ông Denis Brunetti, cho biết, Hiệp định Thương mại tự do giữa Liên minh châu Âu và Việt Nam sẽ hỗ trợ khung pháp lý và chính sách về quyền sở hữu trí tuệ để khuyến khích các công ty châu Âu mở rộng phạm vi hoạt động tại Việt Nam bằng cách đầu tư vào các sáng kiến nghiên cứu, phát triển công nghệ cao, tập trung vào công nghệ 5G và Intenet vạn vật, vốn là nền tảng cho Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0.

Ông Denis Brunetti cho rằng việc Việt Nam tiếp tục cải cách thể chế, tăng cường áp dụng Công nghiệp 4.0, được tạo dựng bởi việc thiết lập các nền tảng công nghệ 4G và 5G, Intenet vạn vật, tăng cường đào tạo khoa học dữ liệu, cùng các mức chuyển giao công nghệ phù hợp sẽ đảm bảo cho các ngành công nghiệp phát triển hiệu quả hơn, tiết kiệm chi phí, gia tăng khả năng cạnh tranh toàn cầu.